nx دارای 130 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد nx کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز nx2 آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي nx،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد
بخشی از متن nx :
پایان نامه بررسی امكان كاربرد سیستم هزینه‌یابی برمبنای فعالیت (ABC) در صنعت تراكتورسازی ایران
-1 مقدمهحسابداری بهای تمام شده دارای پیشینه ای بیش از سه قرن است، اما عصر حسابداری بهای تمام شده به شكل مدون در سال 1885 آغاز شد.
در آستانه قرن بیستم انجمن مهندسین محاسب آمریكا متعاقب ترویج اصول مدیریت علمی، علاقه وافری به حوزه حسابداری بهای تمام شده نشان داد كه باعث گسترش این رشته شد. آثار الكساندر همیلتون چرچ در مورد سربار تولید در همین دوره، باعث توسعه بیشتر درك عمومی از عوامل هزینه گردید.در دهه های1920 تا 1950 موضوعاتی از قبیل بودجه بندی ، هزینه یابی استاندارد، ، مفاهیم ظرفیت و هزینه یابی متغیر وارد مباحث حسابداری شد. هزینه یابی مستقیم مهمترین تحول از تحولات مختلف دهه های 1950 تا 1980 بود. در دهه 1960 اصطلاح حسابداری مدیریت رفته رفته جایگزین حسابداری بهای تمام شده شد. در دهه 1990 حسابداری بهای تمام شده جزئی از
حسابداری مدیریت محسوب می شد. ضعفها و كاستی های هزینه یابی جذبی منجر به معرفی هزینه یابی بر مبنای فعالیت، توسط پرفسورجانسون و پرفسور كاپلان شد. آنان در كتابی بنام اطلاعات نامربوط: ظهور و سقوط حسابداری مدیریت فعالیتها را منشاء ایجاد هزینه دانستند و پیشنهاد كردند محصولات )یا مشتریان) به میزان استفاده از فعالیتها، بایستی هزینه های مربوط را متحمل شوند. معرفی سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت به ارائه سیستم مدیریت بر مبنای فعالیت و همچنین بودجه ریزی بر مبنای فعالیت منجر گردید.
سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت، مهمترین نیاز واحدهای اقتصادی، یعنی اطلاعات صحیح و طبقه بندی شده را آنچنان تدارك می كند كه امكان بهبود دائمی و دسترسی به كیفیت جامع را تسهیل نماید. این سیستم به جای پرداختن به عوارض، نشانه ها و معلول، به علت وقایع می پردازد و علت ایجاد هزینه و تولید فعالیت را كالبدشكافی می كند. اگر فعالیتی دارای فلسفه توجیهی، متقاضی و حتی ارزش افزوده نباشد، زمینه حذف، تعدیل یا بهبود آن را فراهم می كند. در حالی كه چنین خواصی در سیستمهای بهای تمام شده ای كه حول محور واحدهای سازمانی، مراحل تولید )نه فعالیتها) طراحی شده است، موجود نیست. طبقه بندی هزینه ها به مستقیم و غیرمستقیم و رویارویی با مقادیر متنابهی به عنوان هزینه سربار كه تسهیم آنها به نحو صحیح اگر
غیرممكن نباشد، بسیار دشوار است، تنها یكی از دلایل این امر است. موجب و دلیل بهتر، نحوه ی نگاه به كلیت پدیده هاست كه در هزینه یابی بر مبنای فعالیت دارای تفاوتی ماهوی با سایر سیستمهای رقیب و سنتی است.بهره گیری از سیستم مدیریت و هزینه یابی بر مبنای فعالیت، فرصتهای كلانی را برای خلاقیت، نوآوری، نوسازی و پیشرفت در سطوح مختلف واحدهای اقتصادی فراهم می آورد. برای باقی ماندن در صحنه ی رقابت و توسعه و رشد واحد اقتصادی باید به گونه ای عمل شود كه هر كار در اولین مرتبه، به بهترین وجه انجام شود. برای تحقق این منظور كلیه اجزای فرایندها، اعم از برنامه ریزی
هماهنگی، اجرا، نظارت و بازخورد، بایستی در هماهنگی با سیستم حسابداری نمایی شده قرار گیرد.سیستمهای مدیریت و هزینه یابی در یك راستا و بر مبنای فعالیت طراحی می شوند. فعالیتها در قلب سیستم حسابداری مدیریت قرار دارند. تجزیه و تحلیل واحد اقتصادی براساس فعالیتها، امكان ارتباط سطوح مختلف سازمانی به نحوی كه براساس برنامه ها، هر واحد بتواند اقدام مورد نظر را انجام دهد، فراهم می آورد، دستیابی به اهداف را تسهیل می نماید، محركها و منشاء هزینه و فعالیت را شناسایی می كند و لذا فرایند بهبود و پیشرفت مستمر و سیستمهای پیشیبانی تصمیم گیری را تقویت می نماید.
2-1- موضوع تحقیقموضوع مورد بررسی در این تحقیق عبارت است از » بررسی امكان كاربرد سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) در صنعت تراكتور سازی ایران« كه در ادامه به تشریح و بیان آن پرداخته شده است.3-1- تشریح و بیان موضوعامروزه بسیاری از شركتها به منظور ادامه بقاء در بازارهای رقابتی كه با تغییرات سریع تكنولوژی همراه است ناگزیرند با استفاده از روش های نوین در جهت بهبود مستمر كیفیت و كنترل و كاهش بهای تمام شده محصولات خود بكوشند.
در چنین شرایطی شركتهای بسیاری در حال تغییر و تحول در سیستم های اطلاعاتی خود و دوری جستن از سیستم های سنتی و حركت به سوی مدیریت هزینه ها با دیدگاه كنكاش گرایانه هستند. جدی شدن بحث رقابت در صنایع ایجاب می كند كه به بحث كنترل هزینه ها نگاه جدی تری به عمل آید.كیفیت به عنوان پیش شرط و بلیط ورود به میدان رقابت جهانی نقش مهمی را ایفا می كند. مشتریان به دنبال قیمت پایین تر، تأمین كنندگان به دنبال قیمت بالاتر، اتحادیه های كارگری به دنبال دستمزدهای زیادتر و سها مداران به دنبال سهم بیشتری هستند. رقابت برای تولید محصولی بهتر
با خصوصیاتی مطلوبتر و قیمتی پایین تر صورت می گیرد. موفقیت تجاری به نحوه ی مدیریت تمام این عوامل و دیگر عوامل دخیل، بستگی دارد.سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت تولیدی، فعالیتهای عمده ی فرایند تولید را شناسایی و سپس در یكی از چهار طبقه زیر طبقه بندی می كند:الف) فعالیتهای سطح واحد محصولب) فعالیتهای سطح دسته محصولج) فعالیتهای سطح محصولد) فعالیتهای سطح كارخانه
هزینه های سه طبقه اول از فعالیتها، با استفاده از محركهای فعالیت كه تابع گرایش و تغییرپذیری هزینه های مورد تخصیص است. به محصولات تخصیص داده می شود، اما هزینه های فعالیتهای سطح كارخانه به عنوان هزینه های دوره تلقی شده یا بر مبنای اختیاری به محصولات تسهیم می شود. هزینه یابی بر مبنای فعالیت را می توان بسط تكامل یافته ای از روش تخصیص دو مرحله ای هزینه تلقی كرد كه شالوده ی سیستمهای نوین حسابداری بهای تمام شده است. در مرحله اول این روش، هزینه های غیرمستقیم منابع به مخازن هزینه تخصیص می یابد و در مرحله دوم، هزینه های انباشته شده در مراكز هزینه به محصولات)یا به سایر موضوعات هزینه) تخصیص داده می شود. تخصیص معمولاً برای ارزیابی عملكرد مدیر مسئول مركز هزینه و برای تعیین بهای تمام شده ی محصولات بكار می رود.
4-1- اهمیت موضوع تحقیقبا توجه به اینكه درصد بسیار بالایی از مدیران امور مالی سازمانها و شركتهای كشور ما از سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت ( ABC) هیچگونه اطلاعی ندارند و از طرفی تعیین قیمت فروش متأثر از قیمت تمام شده می باشد و كاملاً منطقی است كه برای فروش یك محصول مدیر نیاز به داشتن هزینه ی تركیبات بكار رفته در محصول داشته باشد.
مدیران به هزینه های صحیح برای تصمیمات استراتژیك در مورد محصول مانند طراحی تولید و بازاریابی دارند. هر تصمیم استراتژیك مانند كنكاشی در مورد طرح جدید محصول، معرفی محصول جدید و تلاشی جهت بازاریابی محصول یا خط تولید، متأثر از هزینه و سودآوری مورد انتظار محصول خواهد بود. بالعكس اگر به نظر برسد كه سودآوری محصول كاهش می یابد، مسئله توقف مطرح می شود.هزینه های محصول نقش مهمی را د
تعیین قیمت، بخصوص در مورد محصولات سفارشی كم فروش و بدون قیمت بازار ایفا می نماید.اطلاعات ناصحیح می تواند باعث شود شركت از استراتژی نامناسب و بدون سودآوری پیروی كند، هزینه های صحیح شانس تصمیم گیریهای غلط را كاهش می دهند.
مدیران از سیستم هزینه یابی محصول به اطلاعاتی در سطوح فعالیت نیاز دارند تا بتوانند بهبود مداوم را رهبری كنند. هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) حاصل طبیعی محیط رقابتی و پیچیده امروزی است و با توجه به شرایط اقتصادی موجود كه در بعضی از بخش ها منجر به فراوانی تولید نسبت به تقاضا شده است، به منظور كمك به مدیران در چنین شرایط رقابتی، این امید هست كه با اجرا نمودن سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در عمل به قیمت تمام شده ی واقعی تری
دست یافته تا هم به مدیران در اتخاذ تصمیمات صحیح كمك موثری شده باشد و هم به جامعه علمی و دست اندركاران امور مالی سازمانهای كشورمان آگاهی بیشتری نسبت به سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت داده شده باشد.صنعت تراكتورسازی ایران به عنوان یكی از مهمترین محورهای حركت به سمت توسعه و شكوفایی كشور كه با مسائل پیچیده ورود و بكارگیری تكنولوژی های جدید روبروست، از این واقعیت به دور نیست. لذا هر گونه تلاش در شناسایی و بكارگیری سیستم های مدیریتی نوین در شرایط كنونی اقتصاد ایران می تواند گامی به سمت توسعه و پیشرفت كشور باشد.
5-1- هدف و علت انتخاب موضوعیكی از اهداف اساسی سیستم حسابداری بهای تمام شده، تهیه اطلاعات صحیح مربوط به بهای تمام شده محصول است. زیرا یك واحد تجاری وقتی از هزینه های تولید محصول خود اطلاع در دست داشته باشد، می تواند فعالیت خود را برروی سودآورترین تركیب تولید متمركز نموده و از فعالیت های غیر سود ده جلوگیری نماید.
سیستم های مرسوم هزینه یابی در این خصوص دارای ضعف هایی هستند. زیرا زمانی كه محصولات تولیدی متنوع اند، سیستم های مرسوم هزینه یابی، قیمت تمام شده ی محصول را غیرواقعی گزارش می نمایند. خصوصاً تنوع در اندازه محصول و تعداد تولید در هر دسته، دقت در محاسبه قیمت تمام شده را تحت تأثیر قرار می دهد. هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) همچنین اطلاعات مفیدتری برای تصمیم گیری در صنایع خدماتی كه دامنه ی خدمتشان متنوع است فراهم می نماید. اگر محصولات تولیدی یا خدماتی خصوصیات مشابهی داشته باشند، هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) بطور معقول هزینه ها را دقیق تعیین می كند. هدف استراتژیك (ABC) فراهم نمودن اطلاعات مفید از جنبه هزینه و سودآوری به منظور تصمیم گیری در مورد مناسب ترین قیمت، تركیب مناسب محصولات، و » بهبود عملیاتی« از طریق تمركز بر عوامل ایجاد » فعالیت ها و عوامل هزینه« است.هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) در مقایسه با هزینه یابی سنتی بر مبنای حجم بر آورد صحیح تری از هزینه محصول بدست می دهد. استفاده از هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) به تنهایی منجر به سودآوری بیشتری نمی شود، مدیریت از اطلاعاتی كه(ABC) در اختیارش قرار می دهدبرای تصمیم گیری در مورد تركیب بهینه محصولات استفاده می كند، این عملكرد مدیریت است كه منجر به نتایج رضایت بخشی می شود. هدف اصلی تحقیق حاضر “بررسی عوامل مؤثر بر امكان بكارگیری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در صنعت تراكتور سازی ایران” می باشد.
6ـ1ـ فرضیات تحقیق:فرضیه اصلی:– اجرای سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت (ABC) در صنعت تراكتورسازی امكان پذیر است.فرضیات فرعی:1- در صنعت تراكتورسازی ایران سهم سربار تولید بالاست.2- در صنعت تراكتورسازی ایران پیچیدگی تولید محصولات وجود دارد.3- در صنعت تراكتورسازی ایران تنوع تولید محصولات وجود دارد.4- در صنعت تراكتورسازی ایران تنوع حجم تولید محصولات وجود دارد.5- در صنعت تراكتورسازی ایران تنوع اندازه فیزیكی تولید محصولات وجود دارد.
6- در صنعت تراكتورسازی ایران پیچیدگی مواد اولیه مصرفی وجود دارد.7- در صنعت تراكتورسازی ایران سهم موجودی كالای ساخته شده و نیم ساخته در پایان دوره قابل توجه است.8- در صنعت تراكتورسازی ایران امكان شناسایی انباره های هزینه و عوامل موجد هزینه وجود دارد.
7-1- قلمرو تحقیققلمرو مكانی تحقیق: مراكز تولید، پشتیبانی تولید و دیگر واحدهای غیرتولید پشتیبانی كننده در شركتهای زیر مجموعه صنعت تراكتورسازی ایران می باشد.
8ـ1ـ جامعه ی آماری جامعه ی آماری عبارت است از مجموعه ی كامل اندازه های ممكن یا اطلاعات ثبت شده از یك صفت كیفی در مورد واحدهایی كه می خواهیم استنباط هایی راجع به آنها صورت گیرد. جامعه، پارامترهای آماری تحقیق است و منظور از عمل گرد آوری داده ها استخراج نتایجی درباره ی جامعه می باشد.جامعه ی آماری این پژوهش شركتهای زیر مجموعه ی صنعت تراكتور سازی ایران (شركت مادر) می باشد كه در جدول زیر اسامی این شركتها قید شده است
شركت تراكتور سازی ایران ـ سهامی عام
نام شركتهای زیر مجموعه شركت تراكتور سازی ایران ردیف
شركت موتورسازان تراكتورسازی 1 شركت ریخته گری تراكتورسازی 2 شركت ماشین آلات صنعتی تراكتورسازی 3 شركت آهنگری تراكتور سازی 4 شركت تراكتورسازی ارومیه 5 شركت تراكتورسازی كردستان (سنندج ) 6
9-1-خلاصه فصل در این فصل به طرح،تشریح و بیان موضوع، اهمیت موضوع و هدف و علت انتخاب موضوع تحقیق پرداخته شد و همچنین قلمرو،فرضیه ها و جامعه اماری تحقیق بیان گردید.
10ـ1ـ تعاریف واژه ها و اصطلاحاتهزینه یابی بر مبنای فعالیت:Activity Based cost «هزینه یابی بر مبنای فعالیت، روش حسابداری بهای تمام شده برای تخصیص هزینه منابع به موضوعات هزینه بر مبنای فعالیت هاست، این رویكرد ارتباط علی بین محركهای هزینه ،منابع وفعالیتها را شناسایی می كند»
حسابداری بهای تمام شده :Cost Accounting «حسابداری بهای تمام شده به عنوان یك رشته از رویه ها و قواعد منظم برای ثبت و گزارش كردن اندازه گیریهای مرتبط با هزینه های ساخت كالاها و ارائه خدمات به شكل تفضیلی ، تعریف شده است»
حسابداری مدیریت :Management Accounting(( فرایند شناسایی ، اندازه گیری ، گرد آوری ، تهیه ، تفسیر و انتقال آن گروه از اطلاعات مالی و سایر اطلاعات كمی تعریف كرد كه توسط مدیریت به منظور برنامه ریزی، كنترل و ارزیابی عملیات در داخل یك واحد اقتصادی مورد استفاده قرار می گیرد»فعالیتهای سطح واحد محصول :Unit-level Activities «این نوع فعالیتها، فعالیت هایی هستند كه برای هر یك از واحد های محصول باید انجام شود»
فعالیتهای سطح دسته محصول :Batch-Level Activities «این قبیل فعالیتها برای یكا یك واحدهای محصول انجام نمی شود بلكه برای گروهی از محصولات انجام می پذیرد»فعالیتهای سطح محصول : Product-Level Activities «این طبقه شامل فعالیتهایی است كه برای پشتیبانی تمامی خطوط تولید ضروری است اما لزوما هنگام تولید گروه تازه ای از محصولات یا محصولی جدید انجام نمی شود»فعالیتهای سطح كارخانه : Facility- Level Activities «این قبیل فعالیتها، فعالیتهایی هستند كه در سطح امكانات و تسهیلات انجام می شود و برای انجام فرایند كلی تولید ضرورت دارد»پیچیدگی مواد اولیهمنظور از پیچیدگی مواد اولیه این است كه برای تولید یك قطعه خاص بایستی از چندین نوع مواد اولیه كه میزان هر كدام نیز مشخص است و اینكه هر كدام در چه مرحله ای از فرآیند تولید باید افزوده شود استفاده می گردد.عامل ایجاد هزینه (محرك هزینه) Cost Driverیك مقیاس كمی جهت بیان تعداد دفعات مصرف فعالیت در یك مركز هزینه است مثلاً تعداد دفعات جابجایی مواد تعداد دفعات تنظیم ماشین آلات و;
1-2- گفتاراول : مفاهیم حسابداری و حسابداری سنتی 1-1-2- مقدمهامروزه سازمان ها، اعم از كوچك و بزرگ، درگیر موقعیت های به مراتب پیچیده تر از گذشته اند. موضوعاتی نظیر رقابت فشرده در بازار، نوسانات اقتصادی، بحران های روزمره در روابط بین المللی، پیشرفت سریع تكنولوژی در اغلب زمینه ها، حساسیت بیش از پیش عامل انسانی در سازمان و بسیاری از مسایل دیگر، اداره ی سازمانها را بسیار دشوارتر از گذشته كرده است. مدیریت از وضع » یك تصمیم برای یك عمر« به وضع »یك تصمیم برای یك روز« بعضاً تغییر موضوع داده است. به جرأت می توان گفت مدیران سازمانهای بزرگ اقتصادی، پنجاه سال پیش از این به مراتب با تصمیمات ساده تری نسبت به آنچه امروز اتخاذ می كنند. مواجه بوده اند.
امروزه، رقابت بین شركتها در اكثر صنایع، جهانی شده است. شركت هایی كه در این بازار رقابت كنند، در مسابقه ای نفس گیر و شانه به شانه از جهت سطح كیفیت شركت كرده و هر شركتی كه بخواهد از دیگران جلو بیفتد، باید از نوآوری های فناورانه برخوردار باشد. از آنجا كه نوآوری های فناورانه نقشی كلیدی در این رقابت دارند، شركت های رقیب با مقوله ی دشوار دیگری تحت عنوان » رقابت هزینه ای« روبرو هستند؛ زیرا باید كیفیت مطلوب مشتری (با استفاده از نوآوری فناورانه) را با قیمت قابل تحمل بازار ارائه دهند.
بنابراین، شركتها برای ادامه ی بقای خود باید قیمت ها را به گونه ای تعیین كنند كه در بازار امروز قابل رقابت بوده و در عین حال حاشیه ی سود مورد نظر آنها را تضمین كند. از آنجا كه به طور روزافزونی، قیمت ها توسط بازار رقابت تعیین می شوند، باید برای رسیدن به سود، هزینه ها را كاهش داد.
كم كردن از هزینه ها، به كابوس سازندگان و رویای مشتریان تبدیل شده است. البته كاهش هزینه ها به معنای سطح بالاتر استاندارد زندگی اجتماعی است. بنابراین، شركت های كنونی بازگشتی به سوی فلسفه ی اساسی » تولید كم هزینه كالای با كیفیت « دارند.
» تولید كم هزینه كالای با كیفیت« مقوله ای است كه از مرحله ی توسعه ی محصول شروع می شود. برنامه ریزان باید ویژگی های كیفیتی مطلوب مشتریان را مشخص كرده و در عین حال، قیمت محصول نیز توانایی رقابت در بازار را داشته باشد.
2ـ1ـ2ـ تاریخچه حسابداریاز آنجایی كه جوامع بشری همواره در حال پیشرفت و دست یابی به ناشناخته ها می باشند و با توجه به اینكه نقش فعالیت های مالی در هر توسعه ای غیرقابل انكار است، نیاز به توسعه حسابداری روزبه روز افزایش می یابد.
در قرون وسطی مرسوم بوده است كه فرمانروایان مالیات ها را جمع آوری می نمودند و آن را در جهت رفع نیازهای مالی مربوط به توسعه كار املاك به مصرف می رساندند. از وظایف حسابداران در این زمان یكی تهیه صورتی از اموال افراد جهت خزانه داری فرمانروا، به منظور اخذ مالیات و دیگر
تهیه گزارش سفر افرادی كه به كار تجارت بین كشورها اشتغال داشته اند بوده است. این گزارش در پایان سفر به منظور تعیین سود و زیان مربوط به آنها تهیه می گردید. در قرون سیزدهم و چهاردهم به دلیل رشد عملیات تجارتی تحولاتی در سیستم نگهداری حساب به وجود آمد. انتشار كتاب ریاضیات » لوكاپاچیولو« Pacioli 1949) Luca) كه چند فصلی از آن اختصاص به حسابداری داشت؛ موجب گسترش فن دفترداری دو طرفه در سراسر اروپا گردید. وی یك كشیش ایتالیایی و
در واقع یك ریاضیدان بود كه در این كتاب مهارت تجزیه و تحلیل گری خود را در جهت توصیف سیستم حسابداری دو طرفه به كار برد. كتاب لوكاپاچیولی با وجود این كه اشاره ای به دوره ی مالی، چگونگی تهیه صورت های مالی و نگهداری حساب های مربوط به دارایی های ثابت ندارد و نیز
تمایزی بین اموال شخصی صاحب موسسه و سازمان تجاری وی نگذاشته است، به دلیل سادگی و داشتن ارزش های علمی در طی قرون پانزدهم و شانزدهم به اغلب زبانها ترجمه و مورد استفاده قرار گرفت، با تولد انقلاب صنعتی در انگلستان، نیاز رو به تزاید به حسابداری توسعه یافت. در آمریكا پس از به وقوع پیوستن انقلاب صنعتی، مایه های شخصی زیادی در كمپانی ها وارد گردید و موجب توسعه ی هر چه بیشتر آنها شد و در نتیجه به وجود آمدن غول های صنعتی قرن بیستم، سیستم های حسابداری همزمان با پیشرفت اقتصادی، توسعه و تكامل پیدا نمود. به طور خلاصه به اعتقاد دكتر ورنون كام سه عامل در این تكامل نقش عمده را ایفا نموده است:الف) روح سرمایه داری
ب) رویدادهای اقتصادی- سیاسیج) نوآوری های تكنولوژیكی
3ـ1ـ2ـ حسابداری از دیدگاههای گوناگون1- به طور كلی حسابداری عبارت است از شناسایی، اندازه گیری، ثبت، طبقه بندی و تلخیص آثار مالی معاملات، عملیات، فعالیتها ، شرایط و دیگر رویدادهای مالی موثر بر واحد اقتصادی و سپس انتقال و گزارش این آثار در قالب اطلاعات مفهوم و آگاهی بخش برای استفاده اشخاصی است كه در واحدهای اقتصادی حق، نفع یا علاقه دارند و انتظار می رود بر مبنای اطلاعات ارائه شده، درباره ی واحد اقتصادی قضاوت و تصمیم گیری كنند.
2- حسابداری یك فعالیت خدماتی است. زیرا از طریق فراهم كردن اطلاعات مالی به منظور تصمیم گیری و قضاوت درباره ی چگونگی ایجاد، توسعه و مصرف منابع در واحدهای اقتصادی، به اشخاص ذیحق، ذینفع و ذیعلاقه خدمت می كند.3- حسابداری هنر تفسیر، اندازه گیری و انتقال نتایج فعالیتها، عملیات و دیگر رویدادهای اقتصادی است.4- حسابداری زبان تجارت است. اصطلاحاتی نظیر دارایی، بدهی، سودخالص، گردش وجوه نقد و سود هر سهم نمونه هایی از واژگان فنی حسابداری است.
4ـ1ـ2ـ حسابداری به عنوان یك سیستم اطلاعاتیحسابداری یك سیستم اطلاعاتی است كه اطلاعات اقتصادی راجع به رخدادهای مالی موثر بر یك واحد اقتصادی مشخص را به عنوان داده یا ورودی می پذیرد، پردازش می كند نهایتاً به شكل گزارشهای مختلف كه خروجی یا ستانده این سیستم محسوب می شوند ارائه می نماید. یا به بیان دیگر، حسابداری یك سیستم اطلاعاتی است كه انبوه معاملات و آثار مالی دیگر رویدادهای
موثر بر واحدهای اقتصادی را شناسایی و براساس روشها و ضوابط منطقی و مدون خود، آنها را اندازه گیری، طبقه بندی، تجمیع و تلخیص می كند. و به شكل گزارشهای مختصر و مفید در می آورد و نهایتاً با ارائه صحیح و مفهوم این اطلاعات، نیازهای اطلاعاتی اشخاص ذیحق و ذینفع را تأمین می كند و اوضاع و احوال مالی و نتایج عملكرد واحدهای اقتصادی را به تصویر می كشد.
در مجموع، گزارشهایی كه به عنوان سیستم اطلاعاتی فراهم می آورد از یك سو، مدیریت را به اداره ی كارآمد و اثربخش واحدهای اقتصادی قادر می سازد و از سوی دیگر، سایر اشخاص ذیحق و ذینفع به واحدهای اقتصادی را در اتخاذ تصمیمات مطلوب اقتصادی و اعمال قضاوتهای آگاهانه یاری می دهد.
نقش حسابداری به عنوان یك سیستم اطلاعاتی در شكل) 1-2) نشان داده شده است.
حسابداری به عنوان یك سیستم اطلاعاتی
مرز مرز محیط ورودیها (نهاده ها) خروجی ها ( ستانده ها) استفاده كنندگان ( اطلاعات خام انتخاب شده) (اطلاعات آگاهی بخش)
كنترل
حسابداری، یك سیستم اطلاعاتی مهم و معتبر در تقریباً تمامی سازمانها، صرفنظر از نوع فعالیتی است كه در این سازمانها انجام می گیرد. این سیستم باید به گونه ای طرح ریزی شود كه بتواند اطلاعات موردنیاز را برای مقاصد عمده زیر فراهم آورد:1- گزارشگری معمول درون سازمانی برای تصمیم گیریهای مدیران2- گزارشگری خاص )غیرمعمول) درون سازمانی برای تصمیم گیریهای مدیران3- گزارشگری مالی برون سازمانی برای سرمایه گذاران، ارگانهای دولتی و سایر اشخاص بیرون از سازمان درباره ی وضعیت مالی و نتایج عملیات و گردش وجوه نقد واحد اقتصادی.
1ـ4ـ1ـ2ـ اهداف سیستم اطلاعات حسابداری 1- تهیه اطلاعات به منظور استفاده از آن در تعیین استراتژیهای كلان و برنامه ریزی بلندمدت:اطلاعاتی كه بدین منظور تهیه می گردد، به موضوعاتی همچون تولید محصول جدید و یا سرمایه گذاری در دارایی های بلندمدت مربوط می شود كه بر مبنای گزارش های ویژه ای كه بدین منظور تهیه می شود، تصمیم گیری در این خصوص صورت می گیرد.
2- تهیه اطلاعات به منظور استفاده از آن در تصمیمات مربوط به چگونگی تخصیص منابع.اطلاعاتی كه در این راستا تهیه می شود به موضوعاتی همچون سودآوری محصول، سودآوری مشتری، روش های توزیع و قیمت گذاری مربوط می شود. چنین اطلاعاتی نیز مستلزم گزارش های ویژه ای است كه سیستم حسابداری باید آن را خلق كند.3- تهیه اطلاعاتی به منظور استفاده از آن در برنامه ریزی و كنترل:اطلاعاتی كه در این زمینه تهیه می شود موضوعاتی همچون درآمدها، هزینه ها، دارایی ها و بدهی های قسمتهای مختلف شركت را در برمی گیرد.4- تهیه اطلاعات به منظور استفاده از آن در اندازه گیری عملكرد و ارزیابی كاركنان:اطلاعاتی كه در این باب تهیه و تدارك دیده می شود در برگیرنده ی موضوعاتی همچون مقایسه نتایج واقعی با نتایج پیش بیبنی شده (بودجه) براساس معیارهای مالی یا غیرمالی می باشد.5- تهیه اطلاعات به منظور استفاده از آن در گزارشگری مالی، اطلاعاتی كه بدین منظور تهیه می گردد باید با قوانین و مقررات و استانداردهای لازم الاجرا منطبق باشد.
5ـ1ـ2ـ تعریف حسابداری بهای تمام شدهحسابداری بهای تمام شده به طور كلی با تولید اطلاعات مرتبط با هزینه ها برای مقاصد گوناگون سروكار دارد. یا بعبارتی دیگر، حسابداری بهای تمام شده به عنوان یك رشته از رویه ها و قواعد منظم برای ثبت و گزارش كردن اندازه گیریهای مرتبط با هزینه های ساخت كالاها و ارائه خدمات به شكل تفصیلی، تعریف شده است. در واقع حسابداری بهای تمام شده شامل شبكه ای از مفاهیم، روشها و تكنیكهایی است كه برای شناسایی، اندازه گیری، طبقه بندی، تخصیص، تجمیع و گزارش كردن هزینه ها و مقایسه آنها با استانداردها و بودجه ها بكار برده می شود.
1ـ5ـ1ـ2ـ تاریخچه ی حسابداری بهای تمام شدهدر سال 1750 میلادی با اختراع ماشین بخار انقلاب بهای تمام شده آغاز شد و تا پایان نیمه اول قرن نوزدهم ادامه یافت و تحولات و تغییرات اقتصادی و اجتماعی وسیعی را در پی داشت. این تحول بنیادی بر تعالی عرصه های زندگی فردی و اجتماعی مردم اروپا اثر گذاشت و مناسبات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جوامع اروپایی را دگرگون كرد و از طریق این قاره به سراسر جهان راه یافت و آثار مفید و زیانبار بسیاری به جا گذاشت.قرار گرفتن ماشین در خدمت تولید و تبدیل شیوه ی دستی تولید به شیوه ی كارخانه ای بارزترین ره آورد انقلاب بهای تمام شده در اروپا بود كه پیدایش و رشد كارخانه های كوچك و بزرگ را در پی داشت. پیدایش و رشد كارخانه های كوچك و بزرگ با توانایی ساختن كالاهای همسان به مقدار زیاد از یك سو به زوال صنایع دستی، روستایی و خانگی در مدت كوتاهی انجامید یعنی اقتصاد كشاورزی جای خود را به اقتصاد بهای تمام شده داد. و از سوی دیگر رقابت بین كارخانه داران را
ایجاد كرد. كشورهای صنعتی غرب با استفاده از دستاوردهای انقلاب صنعتی و فناوری ماشینی نسبت به سایر كشورها برتری یافتند و توانستند سلطه ی سیاسی خود را بر این كشورها تحمیل كنند در نتیجه كشورهای مستعمره تبدیل به بازار خارجی كشورهای توسعه یافته شدند.
از نظر روابط بین المللی، قدرت های صنعتی بزرگ غرب در درون نیز به رقابت با یكدیگر برخاستند و سعی كردند، با استفاده از فناوری پیشرفته خود رقبا را از صحنه ی سیاسی خارج سازند، جنگ جهانی اول و دوم حاصل این رقابت بود. از این رو چگونگی دستیابی به فناوری برای كشورهای فاقد فناوری به ویژه پس از جنگ جهانی دوم نمود یافت.وجود رقابت، نیاز به آگاهی از بهای تمام شده ی محصول را ایجاب كرد و در پاسخ به این نیاز، نوعی دفترداری بهای تمام شده یا دفترداری هزینه یابی كه بعدها حسابداری بهای تمام شده نامیده شد ابداع گردید.حسابداری بهای تمام شده ابتدایی بیشتر به گزارش بهای تمام شده ی محصولات بر مبنای اطلاعات مالی گذشته تأكید داشت و در پیش بینی آینده از حدس و گمان فراتر نرفت. اما همین كار در حد خود توانست تولیدات با صرفه را تعیین و دوام كارخانه ها را در عرصه ی پررقابت امكان پذیر كند. بزرگتر شدن كارخانه ها و پیچیده تر شدن روش های تولید و در نتیجه افزایش تولیدات،
رقابت بین واحدهای صنعتی برای تسلّط بازار و هم چنین رقابت در عرضه تولیدات به بازارهای جهانی را تشدید كرد و اداره ی موسسات بزرگ پیچیده به پیدایش مفهوم مدیریت علمی انجامید. مدیریت علمی روش برخورد منظم و منطقی با مسائل به منظور یافتن مناسب ترین راه برای انجام هر كار است كه ضرورتاً بر كسب اطلاعات دقیق از آنچه می گذرد و نتایجی كه در اثر هر گونه تغییر حاصل می شود تكیه دارد. حسابداری بهای تمام شده، اطلاعات لازم را برای این كار فراهم آورد و به صورت یكی از افزارهای مدیریت علمی درآمد.هم زمان و همراه با تحول و تكامل ابزارها و شیوه های تولید در سده های بعد، روش ها و شیوه های هزینه یابی پیشرفته ای ابداع و به كار گرفته شد كه بهای تمام شده ی محصولات و خدمات را با دقتی قابل قبول تر تعیین می كرد. حسابداری بهای تمام شده امروزین كه ثمره ی این فرایند شتاب آمیز تكاملی است اصولاً همان هدف اندازه گیری و گزارش بهای تمام شده ی محصولات، خدمات و فعالیت ها را دنبال می كند. اما با پیشرفت همه جانبه در روش ها، شیوه ها و ابزار كار،این رشته از حسابداری قادر شده است كه هزینه های واقعی را با دقت هر چه بیشتر و به طور مداوم اندازه گیری و با برآوردهای بودجه مقایسه كند و علل مغایرت ها و انحرافات را تفسیر و به مدیران موسسات گزارش نماید.حسابداری بهای تمام شده به طور كلی با تولید اطلاعات مرتبط با هزینه ها برای مقاصد گوناگون سروكار دارد. دامنه این مقاصد بسیار گسترده است و از تعیین بهای تمام شده تولید فرآورده ها به منظور تهیه صورتهای مالی و مقاصد مالیاتی آغاز و به ارزیابی عملكرد قسمتها و مدیریت های
مختلف واحدهای اقتصادی كشیده می شود و تا پیش بینی هزینه ها و درآمدها در جهت پشتیبانی از تصمیم گیریهای گوناگون ادامه می یابد.حسابداری بهای تمام شده به عنوان یك رشته از رویه ها و قواعد منظم برای ثبت و گزارش كردن اندازه گیریهای مرتبط با هزینه های ساخت كالا و ارائه خدمات به شكل تفصیلی تعریف شده است. حسابداری بهای تمام شده و مدیریت اطلاعاتی را برای استفاده در مدل های تصمیم گیری در زمینه های گوناگون نظیر مدیریت مالی، مدیریت عملیاتی و بازاریابی فراهم می آورد. حسابداری بهای تمام شده همچنین به موضوعات انگیزشی و رفتاری نیز مربوط می شود چون در برنامه ریزی و ارزیابی عملكرد بكار گرفته می شود.
2ـ5ـ1ـ2ـ نقش حسابداری بهای تمام شده در سیستم اطلاعات حسابداری حسابداری بهای تمام شده بخشی از یك سیستم كلی اطلاعات حسابداری است كه اطلاعات مرتبط با هزینه ها را برای استفاده در هر دو زمینه حسابداری مدیریت و حسابداری مالی انباشت و ارائه می كند.
تعریف حسابداری مدیریت حسابداری مدیریت را می توان فرآیند شناسایی، اندازه گیری، گردآوری، تهیه، تفسیر و انتقال آن گروه از اطلاعات مالی و سایر اطلاعات كمّی تعریف كرد. كه توسط مدیریت به منظور برنامه ریزی، كنترل و ارزیابی عملیات در داخل یك واحد اقتصادی، یعنی، حصول اطمینان از بهره برداری مناسب از منابع و در جهت پاسخگوئی مناسب در قبال این بهره برداری، مورد استفاده قرار می گیرد.
تعریف حسابداری مالی گزارش مالی برون سازمانی برای سرمایه گذاران، فراهم كنندگان تسهیلات مالی، نهادها و ارگانهای دولتی و سایر اشخاص بیرون از سازمان درباره ی وضعیت مالی واحد انتفاعی در یك مقطع زمانی معین، نتایج عملیات واحد انتفاعی برای یك دوره ی زمانی معین، گزارش جریانهای ورود و خروج وجه نقد برای دوره زمانی موردنظر است كه در قالب صورتهای مالی اساسی در پایان هر دوره ی مالی فراهم می گردد.
3ـ5ـ1ـ2ـ روابط بین حسابداری مدیریت، حسابداری مالی و سیستم حسابداری بهای تمام شدهسیستم حسابداری بهای تمام شده ، پایگاه اطلاعاتی مشتركی است كه به هر دو زمینه حسابداری مدیریت و حسابداری مالی خدمت می كند. واقعیت این است كه هم گزارشگری مالی برون سازمانی و هم تحلیل های داخلی مدیریت، هر دو نیاز به اطلاعات مرتبط با هزینه دارند. آن بخش از وظایف حسابداری بهای تمام شده كه با گردآوری و انباشت هزینه ها به منظور ارزشیابی موجودی ها و محاسبه بهای تمام شده كالای فروش رفته به منظور تامین الزامات گزارشگری مالی برون سازمانی سروكار دارد، زمینه ای است كه حسابداری بهای تمام شده به حسابداری مالی خدمت می كند. اما آن بخش از وظایف حسابداری بهای تمام شده كه به فراهم كردن و پیش بینی اطلاعات مناسب برای استفاده اشخاص درون سازمان و به منظور كمك به آنان در اتخاذ تصمیمات منطقی و ارزیابی عملكرد، مربوط می شود، كاركرد دیگری از حسابداری بهای تمام شده است كه به حسابداری مدیریت خدمت می كند.
شكل (2-2) روابط بین حسابداری مدیریت. حسابداری مالی و سیستم حسابداری بهای تمام شده را نشان می دهد.
روابط بین حسابداری مدیریت، حسابداری مالی و سیستم حسابداری بهای تمام شده
شكل(2-2)
4ـ5ـ1ـ2ـ تفاوتهای اساسی بین حسابداری مدیریت و حسابداری مالیتفاوتهای موجود بین حسابداری مالی و حسابداری مدیریت را می توان به شكل خلاصه و به ترتیبی كه در جدول منعكس در شكل (3-2) آمده است ارائه كرد.تفاوتهای اساسی بین حسابداری مدیریت و حسابداری مالی
شرح حسابداری مدیریت حسابداری مالی
استفاده كنندگان اطلاعات مدیران سطوح مختلف سازمان اشخاص خارج از سازمان نظیر سرمایه گذاران، اعتباردهندگان، دولت و…الزامات قانونی و مقررات برای گزارشگری الزام و مقررات وجود ندارد ارائه اطلاعات برای اشخاص ذیحق، ذینفع و ذیعلاقه طبق ضوابط، قوانین یا مقررات اجباری است.
اصول پذیرفته شده حسابداری اصول و استانداردهای لازم الاجرا وجود ندارد اصول و استانداردهای الزام الاجرا از طریق قوانین مقررات یا توسط نهادهای حرفه ای، مشخص شده و می شوندنوع و ماهیت اطلاعات اطلاعات برآوردی و اساساً مرتبط با آینده اطلاعات قابل تایید و نوعاً مبتنی بر رویدادهای گذشتهتاكید اطلاعات بر حسب انواع محصولات، مناطق جغرافیایی قسمتهای مختلف سازمان و نظایر آن بر حسب سازمان بطور كلی و بعضاً همراه با افشای اطلاعات در خصوص قسمتهای عمده متشكله سازمانكم و كیفیت اطلاعات عموماً تفضیلی غالباً به شكل فشرده و خلاصهفراهم كنندگان اطلاعات حسابداران بهای تمام شده و مدیریت، مهندسین و سایر متخصصین حسابداران مالی و حسابرسان مستقل
شكل ارائه اطلاعات هر شكلی كه سودمند تشخیص داده شود و بدون هر گونه محدودیت در چارچوب محدودیتهای تعیین شده توسط نهادهای مربوط حتی با واژگان مشخص همراه با برخی انعطاف پذیری هادوره ی ارائه اطلاعات دوره های كوتاه مدت مثلاً ماهانه، هفتگی، روزانه و حتی گاه كوتاهتر غالباً سالانه
6ـ1ـ2ـ عوامل موثر بر سیستم حسابداری بهای تمام شدهعوامل بسیاری بر میزان پیچیدگی سیستم حسابداری بهای تمام شده و حجم اطلاعات فراهم شده توسط آن موثر می باشد. پاره ای از این عوامل كه مهمترین آنها نیز محسوب می شوند عبارتند از:1- اندازه موسسه2- نوع فرایند تولید3- تنوع محصولات تولیدی4- طرز برخورد مدیریت با اطلاعات بهای تمام شده5- متغیرهای خارجیـ اندازه موسسهمیزان اطلاعات بهای تمام شده كه برای اداره ی یك موسسه لازم است بستگی مستقیم به اندازه ی آن موسسه دارد موسسه ای كه با دو نفر كارگر محصول معینی را تولید می كند، به اندازه موسسه ای كه همان محصول را با صد نفر كارگر تولید می كند نیازمند اطلاعات بهای تمام شده نیست. فرآیند تهیه اطلاعات بهای تمام شده موسسات بزرگ پیچیده تر است زیرا هر قدر موسسه بزرگتر شود ردیابی اقلام بهای تمام شده و تخصیص آنها به محصولات با فعالیتهای معین مشكلتر می گردد به طور كلی حجم اطلاعات بهای تمام شده و پیچیدگی سیستم با بزرگ شدن موسسه افزایش می یابد.
ـ نوع فرآیند تولیددر سیستم حسابداری بهای تمام شد، عوامل بهای تمام شده برحسب فعالیتهای فیزیكی تولید به محصولات تخصیص داده می شود، مثلاً دستمزد پرداختی برای یك محصول بر مبنای ساعات كار انجام شده نرخ دستمزد معین می گردد و تا آنجا كه بتوان كار یك نفر كارگر را با یك محصول معین ارتباط داد. حسابداران به آسانی مبلغ دستمزد را به آن تخصیص می دهند اما بعضی از فرآیندهای تولید به قدری پیچیده است كه ردیابی و انتخاب اقلام بهای تمام شده تولید را به محصولات مشخص مشكل می كند وبه عنوان یك قاعده ی كلی می توان گفت كه هر چند فرایند تولید پیچیده تر باشد سیستم حسابداری بهای تمام شده نیز پیچیده تر و كار با آن مشكلتر خواهد بود.ـ تنوع محصولات تولیدی
اگر موسسه ای تنها یك محصول تولید كند كلیه اقلام بهای تمام شده تولید را می توان به آن محصول تخصیص داد، اما چنانچه موسسه بیش از یك نوع محصول تولید كند حسابداران باید بهای تمام شده ی تولید را بین محصولات تقسیم كنند بعضی از اقلام بهای تمام شده تولید مانند بهای مواد اولیه مصرفی به آسانی با محصولات معینی ارتباط می یابد اما اقلامی مانند بهای آب و برق و استهلاك و غیره را نمی توان به محصولات معینی اختصاص داده به طور كلی تعداد اقلام بهای تمام شده ای كه نتوان به آسانی به محصولات مشخص تخصیص داد، با تنوع بیشتر محصولات تولیدی افزایش می یابد.
ـ طرز برخورد مدیریت با اطلاعات بهای تمام شدهاطلاعات بهای تمام شده و تهیه آن هزینه براست و تا زمانی كه منافع تهیه آنها از هزینه ی، فراهم آوردن آنها بیشتر است، گردآوری آنها توجیه پذیر است. اگر مدیریت یك موسسه استفاده ی ناچیزی از اطلاعات بهای تمام شده بعمل آورد پس ارزش نسبتاً كمی هم برای آن قائل است بنابراین هزینه فراهم كردن آن را توجیه نمی كند بنابراین نحوه ی برخورد مدیریت عامل مهمی در مشخص كردن حجم و میزان پیشرفت و تكامل سیستم محسوب می گردد.
ـ متغیرهای خارجیاطلاعات بهای تمام شده برای تهیه گزارشهای خارجی و داخلی مورد استفاده قرار می گیرد. گزارشهای تهیه شده برای استفاده كنندگان داخلی معمولاً تحت تاثیر متغیرهای خارجی قرار نمی گیرد. اما اطلاعات بهای تمام شده كه در تهیه گزارشهای برون سازمانی بكار می رود تحت تاثیر سیاستها و رویه های مربوط به ارگانهای مختلف قرار می گیرد. مانند: ارگانهای مالیاتی، انجمنهای حرفه ای حسابداری كه مسئولیت تدوین و ارائه استاندارد حسابداری را برعهده دارند و غیره.به طور كلی متغیرهای خارجی از عوامل موثر بر میزان پیچیدگی سیستم حسابداری بهای تمام شده می باشد.
7ـ1ـ2ـ دلایل استفاده از سربار جذب شده به جای سربار واقعی
1- اطلاعات مربوط به برخی از اجزای تشكیل دهنده ی سربار با تاخیر در دسترس قرار می گیرد و این تاخیر گاهی غیرقابل كنترل است.2- برخی از اجزای تشكیل دهنده ی سربار، در مقاطع خاص از زمان انجام می شوند زیرا در صورت استفاده از سربار واقعی در مقطعی كه این اجزا محقق می شوند، بهای ساخت كالای تولید شده بیشتر و در مقطعی كه این اجزا تحقق نمی یابند بهای ساخت تولیدات كمتر خواهد بود و این عدم یكنواختی ممكن است موجب تصمیم سازی و تصمیم گیری های نادرست شود. به منظور هموارسازی بهای ساخت كالای تولید شده در مقاطع زمانی مختلف، باید سربار یكسانی برای محصولات منظور شود كه این سربار یكسان همان سربار جذب شده است.3- نوسانات فصلی نیز سربار واقعی را ممكن است دچار تغییرات قابل توجهی نماید كه به منظور جلوگیری از این نوسانات از سربار جذب شده- كه بطور یكنواخت جذب بهای كالا می شود- استفاده می گردد.4- ارائه اطلاعات بموقع جهت تصمیم گیری های مدیریت، با تعلل و تاخیر اطلاعات واقعی سربار همخوانی ندارد و بالاخص در بازار رقابتی، لازم است در اولین زمان ممكن محصول به مشتری تحویل شود و تحویل محصول به مشتری و در واقع فروش آن، تا حد زیادی متكی به اطلاعات بهای ساخت است كه یكی از اجزای بهای ساخت محصول، سربار ساخت است.5- محصول ممكن است در یك دوره ی خیلی كوتاه ساخته شده باشد كه در این دوره ی كوتاه هیچ كدام از اطلاعات واقعی سربار در دسترس قرار نگرفته باشد.
1ـ7ـ1ـ2ـ مبنای جذب سربار با توجه به ضرورت استفاده از سربار جذب شده به جای سربار واقعی، لازم است برای سربار مبنایی منطقی و یا تجربی تعریف و مشخص نمود. اگر بتوان مبنایی برای جذب سربار بكار گرفت كه رابطه آن مبنا با سربار تحقق یافته، یك رابطه ی علت و معلولی باشد، یك كار مطلوب و اساسی انجام شده است. استفاده از تجزیه و تحلیل های آماری برای تعیین مبنای جذب یك ضرورت غیرقابل اجتناب است.معمول ترین مبنای جذب سربار ساخت عبارتند از:1- حجم تولید2- ساعات كار مستقیم 3- ساعات كار ماشین 4- بهای مواد مستقیم مصرف شده 5- بهای دستمزد مستقیم 6- بهای اولیه 7- فعالیتها و عملیات
2ـ7ـ1ـ2ـ عوامل موثر بر انتخاب نرخهای جذب سربار ساخت1- مبانی جذب سربار ساختالف- مقدار تولیدب- بهای مواد مستقیمج- بهای دستمزد مستقیمد- ساعات كار مستقیمه- ساعات كار ماشینو- فعالیتها و عملیات
2- انتخاب سطح فعالیتالف- ظرفیت نظریب- ظرفیت عملیج- ظرفیت واقعی مورد انتظارد- ظرفیت عادیه- تأثیر ظرفیت بر نرخهای جذب سربار ساختو- ظرفیت بلا استفاده و ظرفیت اضافی3- احتساب یا حذف سربار ثابت ساختالف- بهایابی جذبیب- بهایابی مستقیم (یا متغیر یا نهائی)4- استفاده از یك نرخ یگانه یا نرخهای متعدد برای جذب سربار ساختالف- نرخ كلی یا نرخ جامع جذب سربار ساختب- نرخ جذب سربار برحسب هر یك از دوایرج- نرخ جذب سربار برحسب دوایر فرعی و فعالیتها5- استفاده از نرخهای جداگانه جذب سربار بر فعالیتهای خدماتی
به طور كلی مبانی رایج جذب هزینه های سربار عبارتند از:
1ـ مقدار تولید به عنوان مبنا: مقیاس تولید عینی و بازده تولید از لحاظ نظری آسانترین و مستقیم ترین مبنا برای جذب هزینه های سربار ساخت است. بازده یا مقدار تولید به عنوان مبنای جذب هزینه های سربار ساخت، تنها زمانی معتبر و رضایت بخش است و نتایج مطلوب به دست می دهد كه كلیه ی اقلام تولیدی، نیازمند به كارگیری منابع یكسان باشند. یا به عبارت دیگر كلیه ی محصولاتی كه در یك دایره تولید می شود، كما بیش مشابه باشند. در غیر این صورت، به كارگیری این روش می تواند به نتایج نامعقول منجر شود.
2ـ مواد مستقیم به عنوان مبنا:بررسی و مطالعه ی هزینه های گذشته ی شركتها ممكن است حاكی از این باشد كه بین مواد مستقیم و هزینه های سربار ساخت یك همبستگی وجود دارد. در چنین شرایطی به كار گیری هزینه ی مواد مستقیم به عنوان مبنای جذب هزینه های سربار ساخت می تواند مناسب باشد. از این مبنا به ندرت استفاده می شود. زیرا، در اغلب موارد بین هزینه های سربار ساخت و مواد مصرفی مورد استفاده در تولید محصولات ، رابطه ی منطقی وجود دارد. محصولی ممكن است با مواد مستقیم گرانبها ساخته شود و محصولی دیگر ممكن است با مواد مستقیم ارزان قیمت تولید شود، اما هر دو محصول ممكن است فرایند تولید یكسان داشته باشند و از هزینه های سربار به یك میزان برخوردار شوند.3ـ دستمزد مستقیم به عنوان مبنا:به كارگیری هزینه ی دستمزد به عنوان مبنای جذب هزینه های سربار ساخت نسبتاً آسان است. چون اطلاعات مورد نیاز مربوط به هزینه ی دستمزد مستقیم به سهولت در دسترس است. استفاده از این مبنا هنگامی منطقی است كه بین هزینه ی دستمزد مستقم و هزینه ی سربار ساخت رابطه ی قوی وجود داشته باشد و همچنین نرخهای پرداخت هزینه ی مستقیم به ازای هر ساعت كار برای كارهای مشابه، قابل مقایسه باشد به طور كلی مناسب این است كه از به
كارگیری این روش تحت هر یك از شرایط و وضعیتهای زیر خودداری شود:الف ـ هزینه ی استهلاك ماشین آلات و تجهیزات گرانبها كه هیچ ارتباطی با هزینه ی دستمزد مستقیم ندارد، بخش مهمی از هزینه های سربار ساخت را تشكیل دهد.ب ـ نرخهای دستمزد كاركنان مستقیم تولید بسیار متفاوت باشد.
4ـ ساعات كار مستقیم به عنوان مبنا:از آنجا كه ساعات كار مستقیم به عنوان مبنا، مبتنی بر عامل زمان است، یكی از مبانی مناسب برای جذب هزینه های سربار می باشد. به كارگیری این مبنا، به ویژه در دوایر كاربر، مناسبترین نتایج را به دنبال دارد. استفاده از این روش نیاز به گرد آوری اطلاعات مرتبط با ساعات كار مستقیم برای هر یك از محصولات و سفارشات دارد. مادام كه كار و فعالیت كاركنان عامل اصلی تولید است. ساعات كار مستقیم، مبنای كار قابل قبولی برای جذب هزینه های سربار ساخت محسوب می شود. در كارخانجات تولیدی كه ماشین آلات عامل اصلی تولید است، كار مستقیم نه تنها ممكن است مبنای نامناسب برای جذب هزینه های سربار ساخت باشد بلكه هزینه ی آن معمولاً بخش نسبتاً جزئی از جمع هزینه های ساخت را نیز تشكیل می دهد. در چنین شرایطی استفاده از ساعات كار مستقیم به عنوان مبنای غیر منطقی است.
5ـ ساعات كار ماشین آلات به عنوان مبنا:هنگامی كه ماشین آلات نقش اساسی در تولید محصولات دارند، ساعات كار ماشین آلات می تواند مناسب ترین مبنا برای جذب هزینه های سربار ساخت به محصولات و سفارشات قلمداد شود. زیرا، در چنین وضعیتهایی بخش عمده ی هزینه های سربار ساخت شامل استهلاك ماشین آلات، برق مصرفی ماشین آلات، تعمیر و نگهداشت ماشین آلات و نظایر آن، به نحوی با زمان مرتبط است، مبنای ساعات كار ماشین آلات نیز مبتنی بر زمان است.
8ـ1ـ2ـ تخصیص بهای خدمات دوایر پشتیبانیبطور كلی دوایر و مراكز فعال در هر شركت را می توان به دو دسته تقسیم كرد:1- دوایر عملیاتی2- دوایر پشتیبانی
– دوایر عملیاتی:دوایری است كه مستقیماً در تولید و یا ارائه ی خدمات به مشتریان نقش دارند و نقش آنها در محصول برای مشتریان ملموس، قابل درك و یا قابل رویت است. این دوایر، دوایر اصلی شركت هستند.
– دوایر پشتیبانیدوایری هستند كه بطور مستقیم در تولید یا ارائه ی خدمات به مشتریان، نقش ندارند و فعالیت آنها، در محصول خود را نشان نمی دهند. بنابراین خدمات آنها برای مشتریان ملموس قابل رویت و یا قابل درك نیست. این دوایر به سایر دوایر، خدمات پشتیبانی ارائه می دهند و عمدتاً خدماتی هستند. وظیفه و نقش اصلی دوایر پشتیبانی این است كه به دوایر عملیاتی و احتمالاً دوایر پشتیبانی دیگر خدمات ارائه دهند.
در یك شركت خدماتی، دایره عملیاتی نیز یك دایره خدماتی است و به همین دلیل اسم گذاری دوایر عملیاتی به دوایر تولیدی و یا اسم گذاری دوایر پشتیبانی به دوایر خدماتی صحیح نیست و نمی تواند عمومیت داشته باشد.
1ـ8ـ1ـ2ـ اهداف تخصیص بهای عوامل غیرمستقیمبهای عوامل غیرمستقیم در اكثر موارد بخش قابل توجهی از بهای ساخت را تشكیل می دهد. كه و لازم است به موضوع تعیین بها تسهیم شود.برای انتخاب راه حل تسهیم روی موضوع تعیین بها به جای برخورد به عنوان هزینه ی دوره جاری، چهار هدف اصلی دنبال می شود كه این اهداف عبارتند از:1- ارائه اطلاعات برای تصمیم گیریهای اقتصادی.
2- ایجاد انگیزه در كاركنان و مدیران3- توجیه بهای ساخت و یا محاسبه مبالغ قابل بازپرداخت4- محاسبه بهای ساخت موجودی ها جهت انعكاس در ترازنامه و یا صورت سود و زیان (گزارشگری خارجی)– اگر هدف از تعیین بها تصمیم گیری باشد لازم است بهای تمامی عوامل موثر بر موضوع تعیین بها در بهای محاسبه شده لحاظ شود تا تصمیم گیری جامع و مستدل باشد. برای مثال اگر هدف از تعیین بها، تعیین قیمت فروش باشد. در نظر نگرفتن بهای عوامل غیرمستقیم اشتباه بزرگی خواهد بود كه ممكن است منجر به تعیین قیمت نامناسب و زیان دهی شركت گردد.– اگر هدف ایجاد انگیزه در كاركنان و مدیران باشد، ارزیابی عملكرد بخش ها و مراكز بر مبنای كاهش بهای ساخت با حفظ كیفیت محصول و معیار قرار دادن سادگی و ارزانی ساخت محصولات طراحی شده برای واحد طراحی، نمونه هایی از ضرورت تسهیم بهای عوامل غیرمستقیم به موضوع تعیین بها
می باشد.– اگر هدف اجرای یك فعالیت یا تولید یك نوع محصول طبق قراردادی خاص باشد، لازم است بهای ساخت شامل بهای عوامل درگیر ساخت اعم از مستقیم و یا غیرمستقیم بوده تا بهای ساخت منصفانه و معقول باشد. بعنوان مثال برای جبران خسارت بوسیله شركت بیمه لازم است بهای كالای خسارت دیده شامل عوامل مستقیم و غیرمستقیم محاسبه گردد تا جبران خسارت بطور كامل انجام پذیرد.
– به منظور گزارشگری برون سازمانی (خارجی) لازم است در تعیین بهای ساخت، استانداردهای حسابداری مالی رعایت شود. طبق این استاندارد بهای ساخت شامل كلیه عوامل تولید اعم از مستقیم و غیرمستقیم است.
2ـ8ـ1ـ2ـ مبانی تخصیص هزینه سرباردر ادبیات حسابداری چهار مبنا برای تخصیص بها است كه عبارتند از:1- مبنای علت و معلولی2- مبنای دریافت منافع3- مبنای توان تحمل4- مبنای عدالت و منصفانه بودن.
– قوی ترین و مستدل ترین مبنا برای تخصیص بها، مبنای علت و معلولی است. اگر تحقق بها ناشی از یك عامل خاص باشد، بها را باید بر مبنای آن عامل تخصیص داد. زمانی كه بهای یك عامل (مانند مواد مستقیم) بر مبنای رابطه علت و معلولی به یك محرك بها تخصیص می یابد، اصولاً تخصیص از طریق رهگیری انجام می شود نه از طریق تسهیم، و این اقدام دقت بها را افزایش می دهد.– دومین مبنا بعد از علت و معلولی، مبنای دریافت منافع است. اگر به فرض بخواهیم بهای خدمات دایره ی رستوران را به دوایر فعال در یك شركت تخصیص دهیم، طبق این مبنا سهم دایره ای كه از خدمات رستوران بیشتر استفاده كرده است، بیشتر خواهد بود هر چند این مبنا ضعیف تر از مبنای علت و معلولی است ولی مبنایی سیستماتیك و معقول بوده و قابل دفاع است. استفاده از این مبنا موجب افزایش مسئولیت پذیری و كنترل می شود.– مبنای سوم، مبنای توان تحمل است. برای مثال اگر تسهیم بهای خدمات دایره ی رستوران را در یك شركت تولیدی در نظر بگیریم ممكن است یك دایره ی خاص بسیار سودآور بوده و تخصیص كل یا بخش عمده ی بهای خدمات دایره ی رستوران به آن، تأثیر چندانی در وضعیت آن نداشته باشد در حالی كه در مورد یك دایره ی ضعیف با سودآوری پائین، ممكن است تخصیص عمده بهای خدمات رستوران به آن، بسیار حیاتی و یا غیرقابل تحمل باشد به طوری كه ادامه ی فعالیت آن را زیر سئوال برد.آخرین مبنا، مبنای عدالت و منصفانه بودن است. این مبنا بیشتر در قراردادهای دولتی و سایر قراردادهای مورد استفاده قرار می گیرد كه قیمت فروش كالا بر مبنای جمع بهای تخصیص یافته به آن كالا تعیین می شود.
3ـ8ـ1ـ2ـ تخصیص بهای خدمات دوایر پشتیبانی
هدف از تخصیص بهای خدمات دوایر پشتیبانی، منظور نمودن سربار به تولیدات، كنترل بها و افزایش مسئولیت پذیری و سنجش مسئولیت و نیز فراهم آوردن اطلاعات مفید برای تصمیم گیری و تجزیه و تحلیل است. محاسبه نرخ جذب سربار نیز، مستلزم تخصیص بهای خدمات دوایر پشتیبانی به دوایر عملیاتی است.
1ـ3ـ8ـ1ـ2ـ تخصیص بهای خدمات دوایر پشتیبانی مستلزم انجام مراحل زیر است. 1- تخصیص سربار به دوایر عملیاتی و دوایر پشتیبانی، كه این مرحله را «تخصیص اولیه» می نامند.2- تخصیص سربار از دوایر پشتیبانی به دوایر استفاده كننده از خدمات آن، كه این مرحله را »تخصیص ثانویه« می نامند.3- تخصیص سربار از دوایر عملیاتی به موضوع تعیین بها (كالا یا خدمات)، كه این مرحله را تخصیص نهایی می نامند.
شكل (4-2) زیر انواع سه گانه تخصیص بها را نشان می دهد:
تخصیص اولیه
پشتیبانی (1) پشتیبانی (2) عملیاتی (1) عملیاتی (2)
تخصیص نهایی
تخصیص اولیهسرباری كه به دوایر نسبت داده می شود دو نوع است؛ یكی سربار مستقیم و دیگری سربار غیرمستقیم، سربار مستقیم دوایر، سرباری است كه در خود آن دایره رخ می دهد وسایر دوایر در آن سهیم نیستند. اینگونه بهای سربار، با یك دایره ی خاص قابل رهگیری است و سربار نه از طریق تسهیم، بلكه از طریق رهگیری به دایره نسبت داده می شود.
سربار غیرمستقیم دوایر، سربار ناشی از فعالیت هایی است كه در خود آن دایره انجام نمی شود بلكه در سایر دوایر رخ می دهد و دوایر مختلف از آن استفاده می كنند چنین سرباری از طریق رهگیری به دوایر تخصیص نمی یابد بلكه باید به گونه ای منطقی و سیستماتیك بین دوایر استفاده كننده تسهیم شود. این تخصیص را تخصیص اولیه می گویند.
تخصیص اولیه با استفاده از یكی از مبانی چهارگانه تخصیص انجام می شود
ادامه خواندن مقاله پايان نامه بررسي امكان كاربرد سيستم هزينه‌يابي برمبناي فعاليت (ABC) در صنعت تراكتورسازي ايران
نوشته مقاله پايان نامه بررسي امكان كاربرد سيستم هزينه‌يابي برمبناي فعاليت (ABC) در صنعت تراكتورسازي ايران اولین بار در دانلود رایگان پدیدار شد.