nx دارای 48 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد nx کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز nx2 آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي nx،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد
بخشی از متن nx :
تاریخچه ی كتاب و كتابخانه در ایران
ركن الدین همایونفرخ كتاب خانه های ایران در قرن اول اسلامی قسمت اول این مقالات به صورت كتاب جداگانه تحت عنوان «كتاب و كتاب خانه های شاهنشاهی ایران» از طرف وزارت فرهنگ و هنر به مناسبت هفته كتاب انتشار یافته است و اینك بخش دوم آن آغاز می گردد.
چنانكه در بخش اول سرگذشت، گذشت و در این بخش نیز خواهد آمد كشور ایران یكی از كشور های انگشت شماری است كه كتاب خانه های عظیم آن شهرت جهانی داشته است و آنچه نویسنده این سطور را به تنظیم و تحریر و تألیف تاریخ كتاب خانه های ایران برانگیخت انكار و فراموشی و نسیانی است كه نویسندگان عرب و غرب را در باره كتاب خانه های ایران دست داده است!
دانشمندان عرب را در باره كتابخانه های اسلامی به طور اختصاصی به تحقیق پرداخته و آثاری نشر داده اند لیكن با كمال تأسف و تعجب بایدگفت در آثار خود متذكر كتابخانه های بزرگ ایران نشده اند و وجود انها را در طی تاریخ گذشته ندیده و نشنیده گرفته اند.
محققان غرب را نیز به پیروی از دانشمندان و محققان عرب را همه جا با اختصار و احیاتاً به سكوت و خاموشی برگزار كرده اند. جرجی زیدان مورخ مصری كه در باره ایرانیان دچار تعصب و تجاهل شدید است و به علت همین تعصبات خشك دچار گمراهی مسخره آمیز و شگفت انگیز شده است 1 در كتاب آداب اللغه2 كه سخن از كتابخانه های جهان به میان آورده نامی از كتابخانه های معروف بیش از اسلام ایران نبرده است بدیهی است او، نه می خواسته و نه میتوانسته چنین شهامتی دور از تعصب داشته باشد كه با توصیف و بیان كتابخانه های عظیم ایران در دوران باستان و انهدام و نابودی آن به دست عمر خلیفه اسلامی و سرداران او این ننگ وحشتناك تاریخی را به دست عرب صحه بگذارد.
غافل از این كه حقایق تاریخی را هیچ گاه نمی توان مكتوم نگاهداشت و جهان را از آن بی خبر اگر از چشم ایشان مكتوم باشد اما از دید جهانیان پوشیده و پهنان نمی ماند. فرید وجدی مصری مؤلف دائره المعارف اسلامی 3 با آنكه در دائره المعارف خود از كتاب های جهان یاد كرده و آنها را بر شمرده است لیكن متذكر هیچ یك از كتاب خانه های دوران بیش از اسلام ایران نشده است ، این تجاهل و تعصب نه تنها دامنگیر محققان معاصر عرب را كریده و با كمال تأسف و تأثر باید گفت كه محققان و مورخان گذشته عرب نیز دستخوش این تعصب و تجاهل بوده اند مانند: ابن خلدون، ابن اثیر، بستانی.
محققان گذشته عرب همه معتقدند كه تمدن اسلانی در علوم اعم از نقلی و عقلی به كمك فكری و قلمی ایرانیان نمو یافته و رونق گرفته است، لیكن با یك چنین اعتراف باز در باره كتابخانه های ایران كه مرجع مراجعه دانشمندان و دانش پژوهان عرب هم بوده است خاموشی و سكونت را مرجح شمرده اند!
متأسفانه دیده می شود كه ملل عرب را زبان غالباً كوشیده اند از مفهوم واقعی اسلامی به نفع خود من غیر حق و واقع سوء استفاده كننده و آن را به نحوی خاص توجیه سازند می بینیم در پاره ای از مواقع تمدن اسلامی، به صروت تمدن عربی تعبیر می شود و تغییر شكل و ماهیت میدهد وملل خاصی می كوشند تحت لوای این شعار از آن بهره برداری شكنند. این جاست كه برما واجب است حقایق را بازگو كنیم و بیش از این سكوت را جایز نشماریم زیرا همین سكوت سبب گردیده كه حتی دانشمندان غرب هم در اشتباه افتند و بسیاری از حقایق را واژه گونه در آثارشان نشان بدهند ، هم چنان كه پروفسور ادوارد برون در باره كتابخانه های ایران پیش از اسلام سخنی نگفته و به سكوت گذرانده است. حقیقت این است كه تمدن اسلامی مدیون و مرهون تمدن درخشان و پیش رفته ایران بوده است. مستشرق شهیر پروفسور اینوستر انیسف4 در كتاب معروف خود بنام تأثیر ادب ایران در فرب به تفصیل در این مورد به تحقیق پرداخته و بشایستگی از عهده بر آمده است.
گوستاولوبون فرانسوی نیز در كتاب تمدن اسلامی صریحاً به كرات متذكر این نكات شده است مكتوم ماندن این حقایق و مسكوت گذاشتن این دقائق درباره كتابخانه های ایران موجب شده است نویسندگان بیگانه از عمق ریشه و عظمت نبوغ فكری ایرانیان غافل بمانند و گاه بیگاه مطالبی دور از حقیقت بنویسد. با بیان این مقدمه ارزش تحقیق درباره كتابخانه های ایران بر ما مشهود می افتد.
ایرانیان پس از تسلط اسلام در قرن اول هجری برای نجات آثار و اسناد و گنجینه های فكری و ذوقی خود به چاره پرداختند و نخستین گامی كه در این راه برداشتند اختراع و استخراج خط فارسی از خط راس سهریه بنام خط پیرآموز بود. ایرانیها با این خط نو بنیاد نخست به نوشتن قرانها پرداختند تا راه عیبجویی و و مخالفت عربها را بر این خط ملی ببندند زیرا سوزانیدن قران بنام زندقه و كفر امكان نداشت، با این راه و با این چاره جویی خردمندانه توانستند طی مدت شصت الی هفتاد سال به رواج خط پیر آموزی توفیق یابند و آنرا جزو خطوط اسلامی بقبولانند
پس از اینكه خط پیرآموز بنام خط خط اسالمی پذیرفته شد و خوشبختانه ابتكار ابن مقله ایرانی با استخراج خط نسخ و ثلث از آن موجب گردید كه اعراب نیز خط خود را از كوفی بدان مبدل سازند و با این ترتیب بیش از پیش خط پیرآموز و نسخ نضج گرفت و كتابهای علمی و ادبی با این خط نوشته شد و میتوان گفت از آغاز قرن دوم هجری در ایران كتابهای علمی و ادبی نوشته شده است و كتابخانه ها بنیاد گردید. نزدیك به همین زمان است كه در ایران پایه های حكومتهای ملی نیز گذاشته شده است. طاهریان در خراسان و صفاریان و سپس سامانیان و دیلمانیان در عرصه حكومت ایران ظاهر شده اند. اینك به معرفی كتابهای این دوران می پردازیم.
1ـ كتابخانه ابوالوفای همدانی در شرح حال حبیب ابن اوس طائی معروف به ابی تمام كه از شاعران شهیر عرب است5 آمده است كه 6 به دعوت عبدالله بن طاهر به ایران آمد وچون آمدن او به زمستان سخت مواجه شد ناچار گردید كه در همدان بماند. خود او می گوید كه در همدان در منزل ابو الوفا بن سلمه بسر می بردندو در طی مدت اقامت در همدان از كتابخانه عظیم او استفاده كرده و كتاب دیوان و حماسه را كه در آن آثار سیصد تن از شعرا شهیر عرب را آورده تألیف كرده است.
قطعاً در كتابخانه ابوالوفای همدانی بیش از سیصد جلد كتاب از دیوانهای شعرای عرب وجود داشته است كه ابی تمام توانسته با انتخاب از سیصد دیوان كتاب معروف خود را تألیف كند. مسلم است كه قبل از سنه 200 هجری كتابخانه ابوالوفای همدانی در همدان وجود داشته و به همین قیاس می تواندریافت كه در دیگر شهرهای مهم ایران دانشمندان و معاریف كتابخانه های معتبر و مهم داشته اند. خاصه در بلخ و بخارا ـ مرو ـ نیشابور ـ قم ـ ساوه كه این شهرها همه از مراكز مذهبی نیز بوده است. 2ـ كتابخانه بهاءالدوله دیلمی
به نوشته مقدسی در احسن التقاسیم 7 بهاءالدوله دیلمی كتابخانه بزرگی داشته است و عظمت این كتابخانه را از اینجا می توان دریافت كه ابن بواب معروف مدتها كتابداری آن كتابخانه را بر عهده داشته است. 3ـ كتابخانه عضدالدوله دیلمی در شیراز
كتابخانه عضدوالدوله دیلمی در شیراز یكی از بزرگترین كتابخانه های بزرگ و شهیر ایران بوده است، این كتابخانه را باید نخستین كتابخانه ای دانست كه كتابهای آنرا بر حسب موضوع ونام و نام مؤلف طبقه بنددی كرده و هر علم و دانشی را در اوتاق مخصوصی نگاهداری می كردند و برای هر علم و دانشی فهرستی بر اساس موضوع و نام كتاب و نام مؤلف ترتیب داده بوده اند. مقدسی خود این كتاب را دیده بوده است او می نویسد: در كتابخانه عضدالدوله از هر كتابی كه تا آن زمان تألیف و تصنیف یافته بود نسخه ای نگاهداری می شد و كتابهایی نیز وجود داشته كه به خط مؤلفان و مصنفان آن بوده است. 4ـ كتابخانه عباد الدوله دیلمی
از بشاری روایت كرده اند كه گفته است 8 عباد الدوله دیلمی نیز در شیراز كتابخانه ای معتبر و بزرگی تریتیب داده بود كه نزدیك كاخ سلطنتی او جای داشته. با توجه به اینكه عباد الدوله دیلمی از سال 322 –338 درشیراز حكومت می كرده و فرمان میرانده است قدمت كتابخانه او نیز آشكار می گردد. 5ـ كتابخانه نوح بن منصور سامانی دودمان سامانیان در ماوراءالنهر از حامیان و دوستاران دانشمندان و ترویج ادب و فرهنگ فارسی بوده اند. ابن سینا در شرح حال خود شمه ای از عظمت و بی نظیری كتابخانه نوح بن منصور آورده است كه در اینجا عیناً نقل می كنیم.
«…سپس روزی از او (نوح بن منصور) دستور خواستم كه به كتابخانه شان بروم و آنچه كه از كتابهای پزشكی درآنجا هست بخوانم و مطالعه كنم، پس مر ا دستوری داد و به سرای اندر شدم كه خانه های بسیار داشت و در هر خانه ای صندوقها كتاب بود كه روی هم انباشته بودند، در یك خانه كتابهای تازی و شعر و در دیگری فقه و بدین گونه در هر خانه ای كتابهای دانشی، پس بر فهرست كتابهای اوایل نگریستم و هر چه از آنها را كه بدان نیاز داشتم خواستم و كتابهای یافتم كه نام آنها به بسیاری از مردم نرسیده بود9 ابن اصیبعه در طبقات الحكما و ابن خلكان نیز از كتابخانه نوح بن منصور سامانی یاد كرده اند.
كتابخانه سامانیان شهرت جهانی داشته است ابن سینا مدتها در آن كتابخانه به مطالعه پرداخت و همین موضوع دست آویزی به دست مخالفان او داد و برای آنكه این سینا را متهم سازند به كاری دست یازیدند كه شنیع تر از آن به تصور نمی آید و آن اینكه كتابخانه را به آتش كشیدند و طعمه حریق ساختند و شهرت دادند كه ابن سینا به عمد و قصد كتابخانه را سوزاند تا دانشهای منحصری كه در آن بود و دیگران بر آنها آگاه نشوند و آن علوم تنها بر ابن سینا مكشوف باشد!! 6ـ كتابخانه صاحب بن عباد ـ در ری
در معجم الادباء 10 و روضات الجنات11 و كتاب النقض12 دربار ه عظمت و بزرگی كتابخانه صاحب بن عباد شرح حال و مطالب جالبی آمده است. صاحب بن عباد از وزرای كم نظیر و با تدبیر ایران است كه گذشته از كیاست و فراست مردی دانشمند و سخنوری هوشمند نویسنده ای ارجمند بوده است. منشآت صاحب در زمان تازی از نظر فصاحت و بلاغت در ردیف آثار برجسته و نمونه زبان تازی است. صاحب بن عباد ضمن توصیف از كتاب الاغانی ابو الفرج اصفهانی می نویسد :
«در كتابخانه ام یكصد و هفده هزار جلد كتاب نفیس دارم!! لیكن آنگاه كه كتاب الاغانی را بدست آ‌وردم از خواندن كتابهای دیگر باز ماندم». ابن خلكان از نامه ای یاد می كند كه نوج بن منصور سامانی برای صاحب بن عباد فرستاد و او را برای وزارت خود به بخارا خواند، صاحب بن عباد كه به ترك ری علاقه ای نداشته است به مقام عذر خواهی برآمده و طی نامه ای به معاذیری متعدد متوسل ومتعذر می گردد و از آن جمله می نویسد:«من بدون كتاب نمی توانم زندگی كنم و باید كتابخانه ام را هر جا هستم همراه داشته باشم. در حالیكه برای حمل كتابهایم حداقل چهارصد شتر لازم است و این مقدار شتر در دسترس نیست». برای این كتابخانه عظیم فهرست جامعی نیز ترتیب داده بوده اند كه خود شامل ده مجلد میشده است.
صاحب بن عباد این كتابخانه یكصد و هفده هزار جلدی را وقف عام كرده بوده است. یعنی آن را كتابخانه عمومی اعلام كرده بود، بعدها این كتابخانه چنانكه خواهیم گفت پایه و مایه كتابخانه عمومی شهر ری گشت و به نام دارالكتب ری شهرتی عظیم یافت و متأسفانه دچار سرنوشت نكبت باری شد كه در صفحات آینده چگونگی آنرا خواهیم گفت.تاریخچه كتابخانه در عهد باستان
از خرابه های شهرهای باستانی سومریان چنین برمی آید که سومریان در حدود 2700 سال پیش از میلاد کتابخانه های شخصی ، مذهبی و دولتی بر پا کرده بودند، مشهور است که کتابخانه « تلو» مجموعه ای متجاوز از 30000 لوحه گلین داشته است ، تمدن سومریان از 3500 سال پیش از میلاد پا گرفت و در عهد طلایی « اور » شکوفا شد . مورخان سومری ثبت تاریخ جاری و باز سازی داستان گذشته شان را آغاز کردند . کهن ترین نظام نگارش شناخته شده « خط میخی » است و اعتبار سومری ها به سبب ابداع این خط و خدمت بزرگ آنها به بشریت است.
برای نوشتن از قلم فلزی و تیزی ( به شکل میخ ) استفاده می کردند و بر موادی چون گل نرم، عاج یا چوب می نوشتند. برای این منظور کاتبانی تربیت شده وجود داشتند و پس از نوشتن گل نرم را می پختند تا سخت شود قطعات گل پخته به صورت لوحه ، نخستین کتابهایی است که تا کنون کشف کرده اند . چون لوحه هایی ابزار ثبت اطلاعات تجاری ، آثار مذهبی شامل دعا ها ، مناسک، علائم جادویی، افسانه های مقدس و حکایات و روایات قومی و ملی بودند. می بینیم که برای این لوحه ادبیات ، اندیشه های اجتماعی، سیاسی و فلسفی خود را حفظ کرده اند و در میان مواد حفاری شده از خرابه های شهرهای باستانی سومری لوحه هایی وجود دارد که قطعات ادبی هزاران سال کهنتر از ایلیاد در آنها نقش بسته است.
سو مریان کهنترین ادبیات شناخته شده انسان را تدوین کردند( موکهر جی،1375،ص81) از تمامی متونی که بر گل یا مواد مناسب نگاشته است و تاکنون به دست آمده در میابییم که 95 در صد این متون به امر بازرگانی ، اداری و حقوقی ارتباط دارند .
فرهنگ سومری برای مدتی بیش از 1500 سال یعنی از نیمه هزاره چهارم تا آغاز هزاره دوم پیش از میلاد بر سرزمین« رافدین» سیطره داشت. در ازای این تاریخ ، نویسندگان سومری توانستند شمار بسیاری از متون را در مو ضوعات مختلف و در نسخه های متعدد به نگارش در آورند . برخی از افسانه های رایج مانند داستان « دلاور ناکام گیلگمشن » در نسخ های فراوان و روایت های گوناگون به جا مانده است .(استیویچ1373ص26) .
سومریان این گل نوشته ها را در معابد یا کاخهای سلطنتی یا مدارس حفظ می کردند( همان 1373ص 27) در حقیقت سومریان نخستین کسانی بودند که این دستاوردها را به این هدف روشن یعنی حفظ آن برای نسلهای آینده ثبت کردند. به عبارت دیگر سومریا ن کسانی بودند که به کتاب نقشی اختصاص دادند که تا به امروز با آن در ارتباط است . بدین معنا که دستاوردهای فرهنگی و فناوری انسان را پاس دارد و پاسخگوی اهداف قانونی و آموزشی و دیگر نیازهای روزانه او باشد. ( همان1373،ص 29).
پس از سومریان به تمدن بابلیان می رسیم . بابلیان نوشتن خط میخی و همه دانشهای ریاضی و ستاره شناسی و غیره را از سومریان آموختند . کتابخانه هایی در معابد و قصرها وجود داشتند و یکی از مهمترین و بهترین نمونه های آنها کتابخانه « بورسیپا » بود که یکی از شاخصترین کتابخانه های عصر باستان بود. از مهمترین آثار باقیمانده از تمدن بابلیان می توان « قانون حمورابی» را نام برد.( همان1373،ص31،30 .
کتابخانه های آ شوریان پادشاهی آشوریان همزمان با فرمانروایی بابلیان بود. مشهور است که کتابداری به منزله یک پیشه به آن دوران باز می گردد . آشور بانیپال که از سال 626 تا 668 پیش از میلاد می زیست ، نخستین مفسر کار کتابداری در نظر گرفته می شود وی در شهر نینوا کتابخانه ای بزرگ تأ سیس کرد و کاتبانی را به کتابخانه بورسیپا گسیل داشت تا لوحه های گلی را استنساخ و نوشته های موجود در آنجا به کتابخانه نینوا منتقل کنند.( یتز،1989ص4) .
«آشور بانیپال » را باید به حق کتابدار پادشاه باستانی تاریخ تمدن نامید. در تاریخ کتابخانه برای نخستین بار در کتابخانه نینوا به فهرست بر می خوریم . لوحه ها با نظمی منطقی بر حسب مو ضوع یا نوع مرتب شده و هر یک نشانه شناسایی داشت و سیاهه محتوا هر اتاقک یا حجره که بر سر در آن کنده کاری شده بود در فهرست نیز مندرج بود . کتابخانه آشور بانیپال در نینوا تصویر کم و بیش کاملی از رشد و پیشرفت نگارش و شکل و شیوه نگهداری میراث انسانی در فرهنگ سومری ، بابلی و آشوری را طی ادوار آغاز تاریخ در اختیار می گذارد . « گیتز» در همین ارتباط اظهار می دارد که اگر سهم سومریان در تمدن بشر اختراع خط و نگارش و سهم بابلیان قانون بود ، عطیه آشوریان به آیندگان کتابخانه سازماندهی شده به شمار میرود. پس از مرگ آشور بانیپال کتابخانه به حیات خود ادامه داد تا اینکه در سال612 پیش از میلاد (میدی کیازاس) نینوا را تخریب کرد و پس از آن شهر تجدید بنا نشد . به همین دلیل باستان شناسان توانستند باقیمانده کتابخانه آشوریان را به همان شکلی که سربازان میدی ترک کرده بودند کشف کنند. ( استیویچ 1373ص 42 (
ادامه خواندن مقاله تاريخچه ي كتاب و كتابخانه در ايران
نوشته مقاله تاريخچه ي كتاب و كتابخانه در ايران اولین بار در دانلود رایگان پدیدار شد.