nx دارای 37 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد nx کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز nx2 آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي nx،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد
بخشی از متن nx :
تاریخچه فرش كرمان صنعت قالیبافی در كرمان سابقه طولانی دارد، چنین به نظر می‌رسد كه این هنر قبل از دوران صفویه در این شهر وجود داشته است و در زمان صفویه كه اوج كلیه هنرها در ایران است ، فرش هم همانند دیگر هنرها در این دوره بیشتر شكوفا شده است . هنر اسلامی بر طرحها و نقوش آن تأثیر بسزایی گذارده است ، چنانچه در تاریخ (عالم آرای عباسی) كه توسط منشی شاه‌عباس به رشته تحریر درآمده ، به قالی كرمان اشاره شده است.
در زمان اكبرشاه كه معاصر شاه‌عباس بود قالیهایی از كرمان به هندوستان حمل می‌گردید بدیهی است نباید تصور كرد این صنعت در كرمان از بین رفته است و متوقف گردیده است قدیمیترین نوع قالی كرمان ، قالی راور است كه می‌توان تاریخ بافت آنها را (1866 میلادی یا 1286 هجری) گفت. شهرتی كه قالی كرمان در سراسر دنیا از آن برخوردار است بیش از هر چیز مربوط به درهم آمیختن موفقیت آمیز رنگ و طرح آن است.طراحی و نقشه‌كشی قالی كرمان قدمت دیرینه دارد و به جز نامی كه از چند تن از نقاشان دهه اخیر منطقه كرمان ، بر جای مانده ، تاریخچه
درستی درباره چگونگی رونق قالیبافی ، طراحی نقشه‌های قالی و چگونگی نام نهادن بر طرحهای منطقه كرمان در دست نیست.همین بس كه از دیرباز قالیبافی در كرمان رایج بوده و پس از صنعت شال و ترمه به اوج خود رسیده است و زبانزد خاص و عام گردیده است . زمانی فرش ایران را بنام فرش كرمان می‌شناختند. فرشهای نفیس و قدیمی كرمان ، هم‌اكنون زینت‌بخش موزه‌های معتبر جهان و ایران می‌باشد . البته در مورد طرح بسیار باید گفت مثلا موسی خانی افشاری كه در
سیرجان بافته می شود با موسی خانی كه در بافت و رابر بافته می شود از نظر طرح ورنگ آمیزی با هم تفاوت دارند و در هر منطقه با یك نام مخصوص به محل بافت نام گذاری شده اند. مثلا گل كاغذی منطقه بافت با كمی تغییر در رابر و جیرفت به گل اسفندقه معروف است . یا طرح درختی زرند ، كه صادراتی است و قالی ریز بافت می باشد ، با درختی منطقه فیض آباد راور فرق می كند .قبل از پیدایش نقشه، فرش ها با نقشه و طرحهایی كه بافندگان در ذهن داشتند و سینه به سینه از نیاكان خود فرا گرفته بودند ، بافته می‌شد.
سیر تحول و پیشینه تاریخی نقش قالی های كرمان تطور وتكامل نقش قالیهای كرمان ، شامل چندین دوره تاریخی و متمایز است :دوره نخست یا عصر ترمه همزمان با زمان شالبافی دوران انتقال ترمه دوزی به قالیبافی ، از حدود سالهای 1330-1315 هجری قمری را در بر می گیرد كاربرد نگاره بته جقه ای و نیز نقش سرو كه به نظر بسیاری منشأ اصلی نگاره بته ای است، از جمله نقوش متمایز این دوره است . این شیوه تا جنگ بین المللی اول ادامه یافت.
روند تكاملی عصر ترمه و ادامه منطقی آن در حدود سالهای 1328 تا 1339 هجری قمری، عصر بهارستان را پدید می آورد . طرحهای این دوره به ارائه باغ و بوستان و گل و گیاه استوار است . نقش های درختی گل و بلبل ، درختی پرنده ای یا بهارستان ، نقش انسان ، نقش سبزیكار ، از جمله نقوش رایج این دوره است . به بیان دیگر پایه كاربر طرح باغ و بوستان و شاخ و برگ و گل و گیاه با رنگهایی به همان ظرافت و شادابی و باغها و گلزارهای بهاری با پرندگان بیشمار استوار است
از صفات ویژه عصر ترمه و بهارستان برخورداری از شیوه سایه روشن در رنگ آمیزی برگها ، بصورت سبز روشن و تیره و كاربرد دو مایه در یك نگاره گل مثل قرمز سیر و روشن ، گلهای آبی رنگ از تیره تا روشن بدون شكل بندی و تعیین مرز ، و رها نكردن طرح بدون هیچ گوشه خالی است .عصر بازگشت
با پایان یافتن جنگ جهانی اول و تغییر سلیقه بازار در آمریكا تغییر اساسی در طرحهای كرمان بوجود آمد و نقش و نگاره های صوفی مورد تقلید هنرمندان كرمان قرار گرفت در این دوره كه از آن به عنوان عصر بازگشت یاد می كنیم ، نقشه های اسلیمی وگلهای شاه عباسی از نقش های قاب قرآنی و لچكهای انبوه رایج شد .
شروع بحران اقتصادی در آمریكا در سال 1928 میلادی مطابق با 1306 شمسی ، بر چیره شدن شركتهای آمریكایی ، توقف سفارشات را به همراه داشت و برای مردمی كه به تمامی از فرش و صنایع وابسته آن ارتزاق می كردند ، زندگی را دشوار كرد . با استقبال نقش های ریزتر و فشرده تر با متنی انبوه و پر نقش و نگار ، زمینه برگشت طراحان كرمانی به عصر بهارستان پدید آمد و نقش سبزیكار بیش از پیش معمول شد .
عصر گوبلن ، طرحهای كرمانی را به همراه داشت و چیره دستی در كار رنگ آمیزی نیز نتوانست هویت از دست رفته قالی كرمان را باز گرداند و دامنه این مسخ هنری را ، محدودتر كند.، رواج دهه طرح گل فرنگی و برگ فرنگی صرف نظر از نداشتن اصالت ، پیوستگی و تداوم منطقی نقش قالی كرمان را نداشت .
حاشیه شكسته و درهم به شیوه اروپائی و قالیهای دست باف ، باب روز شد و برای نخستین بار نقش و نگار حاشیه كه از عصر پازیریك همواره شرط وجودی قالی ایران بوده ، از میان برداشته شد و نقش و نگار حاشیه به لچك ها پیوسته و نقش حاشیه و متن قالی نیز یكی شده و یكسانی و یكنواختی كسالت آوری بر قالی كرمان چیره شد .
سرماژیف كه ابداع نقش معروف قاب قرآنی ، الهام گرفته از جلد قرآن را به وی نسبت می دهند ، كار طراحی بسیاری از قالی های كرمان را برعهده گرفت .
عنوان تحقیقشناسایی طرحها و نقوش سنتی فرش دستباف كرمان و ایجاد و راه اندازی بانك اطلاعات فرش دستباف اهداف تحقیق1 – هدف اصلی از انجام تحقیق شناسایی نقوش سنتی فرش دستباف كرمان و احیاء آنها می باشد .2 – ایجاد و راه اندازی بانك اطلاعاتی فرش دستباف است كه در برگیرنده كلیه اطلاعات مربوط به فرش ، نقوش فرش ، طراحان فرش ، از گذشته تا كنون بصورت CD می باشد .
اهمیت و ضرورت امروزه فرش دستباف كرمان بدلایل متعدد منجمله پایین بودن كیفیت ، عدم استفاده از رنگهای طبیعی ، عدم نوآوری در طرحهای متناسب با سلیقه بازار ، عدم وجود مواد اولیه مرغوب ، مهاجرت روستائیان به شهرها و نپرداختن به این حرفه ، از دست دادن طراحان قدیمی و عدم توجه به طراحان فعلی این هنر و دلایل دیگر با مشكل روبرو شده و بازار خود را از دست داده است . اما كشورهای دیگر مثل چین ، هند ، پاكستان و نپال توانسته اند با كپی برداری از همین طرحهای
اصیل كرمان در بازار جهانی جای خود را باز كنند . همچنین عدم توجه به طرحهای قدیمی و سنتی كه برخی از آنها دارای قدمت بالایی بیش از یك قرن می باشند ، باعث ركود فرش دستباف در سالهای اخیر شده است . یكی از راههایی كه استان كرمان بتواند اعتبار گذشته خود را در زمینه فرش دستباف بدست آورد ، توجه به طرحها و نقوش قدیمی فرش دستباف می‌باشد كه در حال حاضر یا بدست فراموشی سپرده شده و یا در حال نابودی می باشند . به همین جهت بررسی و شناسایی طرحهای فرش دستباف استان كرمان اهمیت و ضرورت تحقیق را می‌رساند .روش تحقیقبه منظور انجام تحقیق از دو روش ، روش میدانی به منظور تهیه عكس و برخی اطلاعات هنرمندان ، و روش كتابخانه ای به منظور تهیه مطالب مكتوب استفاده شده است
روش جمع آوری اطلاعاتبه منظور جمع آوری اطلاعات از روش مشاهده و مصاحبه استفاده شده است . در این روش چند سؤال بصورت كلی از قبل تهیه شده است و همراه با مشاهده گر و مصاحبه كننده به مراكز تولید و بافت فرش دستباف مراجعه و از پاسخگویان خواسته شده است كه به آنها پاسخ دهند.
پیشگفتارقالی كرمان این گستره سراسر رنگ ، كتابی است گسترده در برابر دیدگان همه كه اگر سر سوزن ذوقی در ایشان باشد هر سطرش خود داستانی است به درازای هزار و یك شب ، و پر رمز و راز است چون معمای هستی .این گستره زیبا كه همگان شیفته آنند ،گنجی است گرانبها كه در گذر زمان فراز و نشیب ها، فراز و فرودها برخود دیده و اكنون در دست ماست . آنچه در پی می آید نگاهی است به تاریخ و طرحها و نقوش فرش دستباف استان كرمان .
چكیدهاستان كرمان كه در جنوب ایران واقع و در حاشیه كویر قرار گرفته است ، از زمانهای گذشته از مراكز خیلی مهم فرشبافی محسوب می شده است . قبل از فرشبافی مردم كرمان به كار شالبافی می پرداختند و طرحهای قدیم فرش كرمان كه در اوایل قرن میلادی بافته شده از طرحهای شال كرمان اقتباس شده بود . اما بتدریج در طرحهای فرش كرمان تنوع بوجود آمد و طراحان معروف همچون حسن خان ، احمد خان ، زمان خان و ; كارهای زیبایی بوجود آوردند كه كرمان را از سایر مناطق بافت متمایز ساخت و كم كم طرحهای باب بازار خارج از كشور رایج شد و طرحهای گل فرنگ ، گلدانی ، ظل السطان ، تصویری و ; بوجود آمد . این طرحها مورد پسند بازار خارج شد . طراحان كرمان با الهام از طبیعت پیرامون خود ، فرهنگ و اعتقادات خود ، به خلق آثار زیبایی پرداختند . آنچه از بررسی نقوش در رابطه با گیاهان و طبیعت این منطقه بدست آمده است نشانگر این است كه هنرمند و طراح با الهام از گل های موجود در دشت ، تپه ، و دره های اطراف كرمان ، طرحهای خود را بوجود آوردند . این گل ها گاه بصورت خمیده ، گاه ایستاده ، زمانی در حركت ، زمانی در كنار هم جمع شده ، و زمانی دیگر از هم جدا شده اند . طراح آنچه را كه مجسم می كند ترسیم می نماید . هنرمند بافنده كرمانی بیش از هر چیز از مكتب تصوف و عرفان الهام
گرفته است مثل بته جقه كه از سرو گرفته شده و طرح گلدانی از زیباترین نقش هایی است كه مورد توجه متخصصان ایران و جهان بوده اند . قالی نقش گلدانی مقبره شاه عباس دوم از نمونه های منحصر به فرد این دسته از قالیها است .
شناسایی طرح های اصیل و سنتی فرش دستباف استان كرمان به همراه عكس و معرفی آنها امروزه در كرمان انواع لچك ترنج كف ساده گلدار و بی گل ، كف ساده معمولی، خوشه انگوری ، سبزیكار ، چمنی ، ستونی ، سی و سه پل ، برگ چغندری ، قاب قرآنی و انواع بوته بخصوص بته
جقه ها و نقش های انگوری یا واگیره نظیر خشتی ، لوزی ، خاتم و نقشه های اروپایی از قبیل : گوبلن و گل فرنگ و نقشهای متفرقه نظیر آرم و صورت رایج است. تنوع و گونه گونی این نقوش بسیار گسترده است و هر یك طرح و فرم و سلیقه نقاش را به همراه دارد .
بدلیل همین تنوع ابداعات بدیع ، انواع آن را نمی توان بر شمرد . بارزترین آن طرح درختی و اسلیمی است و نیز طرحهایی بنام اساطیری كه هر یك خود از اركان كار طراحی و نقشه فرش بوده اند . طرح درختی شاید به دهها نوع و شكل كشیده می شود . ترنج دار و بدون ترنج ، یا گوشه دار یا بدون گوشه ، با مرغ و بدون مرغ ، منظره دار و بدون منظره كه همه این اشكال و قالبها را درختی می نامند به استثنای بته جقه ، سرام ، طرح شاه عباسی نیز كه بیشترین انواع فرش كرمان را در گذشته تشكیل می داده ، اكنون دارای دهها سبك و فرم مختلف است .
انواع شاه عباسی گوشه ترنج ، شاه عباسی اسلیمی شكسته ، اسلیمی دم اژدری ، حاشیه صاف یا حاشیه شكسته ، جملگی به عنوان شاه عباسی از دیگر نقوش تفكیك می شوند . از دیگر نقوش خوشه انگوری است كه از زمان مرحوم دیلمقانی به بعد مطرح بوده است . مثالی بارزتر نقش قالیهای افشار است كه به افشاری معروف است این نقش مخصوص هر خانواده از این طایفه است.
ظاهراَ هر عروسی در این خانواده می بایست یك قالیچه با نقش مخصوص به خانه شوهر بیاورد . نگارگاه از انواع دیگر نقوش هستند ، با نقشهای گوناگون از قبیل گل سرخ دوره ای ، گل سرخ بی دوره كه در زمان قدیم با رنگهای متفاوت مسی ، پوست پیازی ، پوست سیری ، صورتی ، چهره ای ، گل خاری و لاكی به كار رفته اند . این هفت رنگ به همراه سفید درون یك گل سرخ بكار می رفت .انواع گلها : طرحهای فرش كرمان را می توان به سه دسته كلی تقسیم كرد :1- طرح قالی افشاری (مانند بعضی از گل سرخی ها ، سركله ها ، گل هشت ، گل سماوری ، طرح موسی خانی) 2 – طرح قالی صادراتی (مانند نقشه های خوشه ای قالی درشت باف وقالی های ریز حسن خانی)3 – طرح قالی زیرپایی (مانند شاه عباسی ، سرام ، درختی ، قاب قرآنی ، بندی ، اسلیمی ، خشتی).
اما بطور كلی می توان گفت طرحهای فرش كرمان به شرح زیر می باشند :شاه‌عباسی ، بته‌جقه ، درختی ، ستونی ، خشتی ، هندسی ، قاب قرآنی ، حسن خانی ، خوشه‌ای ، گلدانی ، حاج‌خانمی ، گوبلن، سرام ، كتیبه‌ای مینیاتور، گلسرخی ، باب‌آمریكا ، شكارگاه.طرح قالی کرمان به شرح زیر است:
طرحهای اسلیمی:از قرن نهم به بعد خطوط منحنی به طرح قالی راه یافت و كم‌كم طراحان ورزیده قالی بخاطر ایجاد نوعی تحول در طراحی قالی از خطوط مستقیم منحرف شدند و از خطوط منحنی در طرحها استفاده كردند. از این زمان بود كه ترنجها و اسلیمی‌های بسیار ساده در قالی مشاهده شده است.طرحهای اسلیمی در زمان صفویان به نهایت كمال رسید و در كاشی كاری و قالی بافی آنچنان
رواج یافته كه كمتر كاشی و قالی از آن دوران می‌توان مشاهده كرد كه بدون طرحها باشد. باید یادآوری كرد كه طرحهای اسلیمی بدون شك از پدیده‌های طبیعت استفاده شده است . چرا كه خطوط دارای گردی بسیار ملایم و زیبایی هستند. گروهی عقیده دارند كه طرح اسلیمی ساده در اصل كله فیل بوده و گردش دنباله آن را نمودار خرطوم فیل می‌دانند. اسلیمی ماری كه در واقع آن را باید یك اسلیمی خاص نامید، از حركت مار گرفته شده است.
اسلیمی انواع مختلف دارند: اسلیمی ساده، اسلیمی برگی، اسلیمی گلدار، اسلیمی دهن‌اژدری ، اسلیمی توخالی ، اسلیمی پیچك‌دار و اسلیمی ماری .بته و انواع آن: میان شالبافان و قالی بافان این طرح بیشتر به بته كشمیری معروف است و این اواخر به سبب از میان رفتن جقه آن را بته ترمه می‌خوانند. در كرمان بته ها از خود نقشه بته جقه ، بته بندی و بعضی از بته ها كه سر آنها زائده ای خمیده دارد از پته كرمان الهام گرفته اند و دو بته داخل هم به پته مادر و دختر معروف است . تا آنجا كه صاحبنظران گفته‌اند قدیمیترین طرح بته جقه به قرن نهم هجری مربوط می‌شود كه نمونه‌ای از آن در موزه متروپولین نیویورك نگهداری می‌شود . بته جقه انواع بسیار دارد اما بطور كلی طرح اصلی آن سروی خم شده است.
طراحان و استادكاران داخل بته جقه را با نقشهای مختلف اسلیمی ، ختایی و بته جقه كوچكتر تزئین می‌كنند و گه‌گاه حاشیه آن را با اسلیمی‌ها و یا طرحهای ساده از خود بته جقه می‌آرایند .ترنج و انواع آن :نگین هر قالی ترنج‌دار در واقع ترنج آن است. ترنج همان نقش بیضی شكل و گرد وسط قالی است كه اغلب با طرحهای اسلیمی و گل‌بوته‌های گوناگون تزئین می‌شود. طرح یك چهارم ترنج در چهار گوشه قالی را لچك می‌گویند كه نقشه اصیل است . اگر فرش همانند باغ تصور شود، حاشیه به عنوان دیوارهای باغ ، متن آن همان گلهای و درختان باغ ، در مركز ترنج یعنی بهترین جای باغ ، استخر آب است كه همانند نگین درمركز باید بدرخشد . بیشتر ترنج ها در كرمان سر ترنج دارند كه شهرهای دیگر فاقد آن هستند .
بعضی وقتها از تكرار ترنجها در متن قالی نقشه جالبی بوجود می‌آورند كه به ترنج‌بندی معروف است . به هر حال ترنج در وسط قالی همیشه طوری بافته می‌شود كه برجسته و خوش رنگ تر از دیگر قسمتهای قالی باشد.
طرح ختایی :طرح ختایی یكی از زیباترین طرحهای فرش است كه بعضیها معتقدند این نقشه از چین آمده و به همین خاطر اسمش ختایی است كه شهری در چین است اما فرش بافان ایران ختایی را با (ط) خطایی می‌نویسند و می‌گویند طرحی است كه از خطا و اشتباه تولید شده است . درواقع ختایی طرح مجرد بوته گلدار است و می‌توان گفت بیش از دیگر طرحهای قالی به طبیعت نزدیك است. در این طرح خط مستقیم بسیار كم است و ساقه درختان و گیاهان با پیچ و خمهای هماهنگ همراه شده است.
ختایی دارای گلی است كه با رنگها و نقشه‌هایی توام شده تا بطور برجسته خود را نشان دهد. برگهای بسیاری كه بر شاخه‌های طرح روئیده باید در پیرامون گل اصلی قرار داشته باشد. طرح ختایی بیشتر مواقع برای روشن و موزون كردن طرحهای دیگر در قالی بكار می‌رود و همچنین در كاشیكاری و تذهیب نیز از این طرح استفاده شده است . گل شاه عباسی :این روزها نمی‌توان فرشی یافت كه طرح ختایی داشته باشد اما گلهای شاه‌عباسی نداشته باشد. قالی بافان بر اساس طرحهای امروز همیشه گلهای شاه‌عباسی را در متن طرحهای ختایی بكار برده‌اند.در واقع گلهای شاه‌عباسی وقتی در متن ختایی می‌آید طرح ختایی را برجسته می‌نماید. معروفترین گلهای شاه‌عباسی را گل‌گره، پیچك، برگی، گل‌برگی، اناری ، برگی ، سه گل درهم و دو گل درهم می‌دانند كه در این میان طرح اناری از همه معروفتر و بین قالی بافان رایج تر است.انواع طرح اناری بسیار است و گلها و طرحهای زیادی تركیب می‌شود. این طرح به شكل مجرد و انار و گل است كه بوسیله هنرمندان دوران سلطنت شاه‌عباس كبیر طرح و خلق شده و به مرور زمان تغییر و تكامل یافته و به صورت امروزی درآمده است . می‌توان با كمی دقت در این طرح نقش اصلی انار را باز یافت كه رنگ سرخش بیش از هر رنگ دیگر نمایان است.علت معروفیت این گل به شاه‌عباسی بدین جهت است كه طرحهای زیبای این طرح تعلق به زمان شاه‌عباس صفوی دارد و بعد از این پادشاه است كه هنر و صنعت دستی قالیبافی در ایران رواج یافته و به كمال رسیده است . گل شاه عباسی در كرمان انواع بسیار متفاوت دارد و شاه عباسی بندی ، ترنجی و لچك ترنج اصلی ترین آنها و بقیه طرحها زیر مجموعه آنها می باشند .
طرح ستونی :اولین طرح قالی كرمان ، طرح ستونی است كه از گروه طرحهای محرابی می‌باشد . این طرح از گلهای ریز و درشت قشنگی برخوردار است. در وسط فرش یك ترنج و چهارگوشه آن لچكهایی قرار دارد كه با گل پر شده‌اند . منتها متن فرش غیر از ترنج وسط ، به صورت یك رنگ و ساده بافته شده است و هیچ گل و بوته‌ای ندارد.
طرح بته‌ای یا پته‌ای :این طرح میان شال بافان و قالی بافان بیشتر به بته كشمیری معروف است و این اواخر به سبب از میان رفتن جقه آن را بته ترمه می‌خوانند.این طرح زیبا و كاملاً ایرانی در زمان شاهان صفوی به هند انتقال می‌یافت، تا آنجا كه صاحبنظران گقته‌اند . قدیمیترین طرح بته جقه به قرن نهم هجری مربوط می‌شود. كه نمونه‌ای از آن در موزه متروپولیتن نیویورك نگهداری می‌شود.
در واقع بته جقه ، طرح مجدد سروی خم است كه به این شكل طراحی شده است. سرو در ایران باستان اهمیتی خاص داشته و مقدس شمرده می‌شده است.طراحان و استادكاران داخل ، بته جقه را با نقشه‌های مختلف اسلیمی ، ختایی و بته جقه كوچكتر تزیی
ن می‌كنند و گه‌گاه حاشیه آن را با اسلیمی‌ها و یا طرحهای ساده ، از خود بته جقه می‌آرایند .طرح بته جقه شبیه به سوزن‌دوزیهای كرمان و شال های ترمه است كه پایه اصلی آن را طرح معروف بته جقه تشكیل می‌دهد ، ترنج میانی این طرح از یك یا چند ترنج متحدالمركز تو در تو شكل گرفته كه با گلهای ریز ، انواع برگهای زیتون ، نیم قابها و بته جقه‌ها تزیین شده‌اند . حاشیه‌های اطراف هیچیك با خطوط متمایز و كاشیكار از متن جدا نیستند و مرزی مشخص كه لچكها و حواشی را از هم جدا كنند، در آن نمی‌توان یافت .
سادگی زمینه این طرح به گیرایی و چشم نوازی ترنج میانی كمك فراوانی می‌كند . طرح لچكها ، مجموعه‌ای از گلهای ظریف است كه به صورت طره در سرتاسر حاشیه طاق‌نمایی كه خود نیز در متن فرش دیده می شود گسترده شده‌اند.نقش خشتی : این نقش از نظر بافت و نقش پیش پا افتاده‌ترین نقشها در صنعت قالیبافی كرمان است ، كه یا به صورت لوزی است یا به شكل صاف و در مجموع مثل قالبهای خشت‌زنی است كه در داخل آن ، گل یا مرغ ، حیوان ، یا دسته‌های گل و برگ كشیده می‌شود و در حاشیه بزرگ و كوچك نیز مربع ها به چشم می‌خورد. طرحهای خشتی بیشتر
به صورت بندی (واگیره) هستند و ندرتاً ممكن است در وسط طرح ، ترنج هم دیده شود.گاه لاله‌های رنگارنگ و آهوان و غزالها در حاشیه و در متن طراحی شده است . دور تا دور لوزیها حاشیه‌ای با اسلیمی ماری ترسیم شده است و در داخل آنها گلدانهای پر از گل كه از تنوع خاصی برخوردارند، طراحی شده است .
نقش قابی یا قاب قرآنی : این نقش در كرمان به قاب قرآن معروف است. طرح متن قالی با تقسیم‌بندیهای منظم ، به قابها و كتیبه‌های چند ضلعی تقسیم شده است ، بطوری كه هر یك جداگانه و مستقل ، طراحی همسان با دیگر قابها و گاه متفاوت با آنها را در بر می‌گیرد.طرح قاب قرآنی در گذشته با رجشمار بالا و بیشتر به رنگ لاكی سیر در شهر راور بافته می شد و حاشیه آن شبیه جلد قرآن بوده است . امروزه فقط در روستای اختیار آباد در 35 كیلومتری شهر كرمان با رجشمار پائین بافته می شود . به همین دلیل نام تجاری آن را طرح ستونی اختیار آبادی می نامند .
این طرح بر خلاف طرح خشتی است . یعنی یك قاب كوچك و یك قاب بزرگ دارد، شاید چهار گونه قاب در داخل یك قالی كار شده باشد . كه عموماً چهار گوش یا مربع و یا مستطیل است و حاشیه آن به رنگ قاب قرآن و جلد قرآن شبیه است . متن طرح از اسلیمی‌ها و ختایی‌های شكسته به صورت زیبا پر شده است . این طرح بوسیله غیر ایرانیها در كرمان سفارش و به قلم حسن خان هنرمند كرمانی طراحی شده و بنام قاب قرآن ثبت شده است . این طرح بنام عطیه كه فردی خارجی و سفارش دهنده طرح هست معروف است .
نقش درختی :منشاء اصلی این طرح در راور كرمان است. بدلیل بضاعت اندك زمینهای كویری و بخل آسمان ، رویای مراتع سبز و باغهای روحبخش و آب را، خشكانده و آنان سعی می‌كنند آنچه را كه در ذهنشان آرزو داشتند ، در تار و پود فرش زنده كنند.این قالیها مشحون از برگها ، گلها، درختان سبز سرو، حیوانات و آبگیرهایی است كه خنكای جنگلهای سایه‌دار و انبوه را در ذهن بیننده تداعی می‌كند.
وجود مجموعه گلها ، گیاهان ، بوته‌ها و درختچه‌ها بصورتی یكسان و گاه متفاوت و جدا از هم با آرایشی زیبا این طرح را در بر می گیرد .نقش درختی بر حسب عناصر مورد استفاده در آن ، به نقشهای جانوری یا حیواندار ، سبزیكار ، گلدانی ، سراسری و لچك ترنج ، قابل تقسیم است . كه در زیر به توضیح طرح درختی حیواندار و سبزیكار می‌پردازیم.این نوع طرحها كه از تنوع رنگ زیادی برخوردار است بیشتر طبیعت و فضاهای سبز، جنگل و حیوانات را در بر دارند و معمولاً به صورت یكسره می‌باشند.
نقش درختی حیواندار :زمینه این طرح در ذهن بیننده ، بیشه‌زاری را تداعی می‌كند كه در جای جای آن حیوانات مختلفی ، اهلی و وحشی در لابلای درختان و علفها به گردش و جست و خیز و استراحت مشغولند و پرندگان در بالای شاخسار درختان، به نظاره آنان كمر بسته‌اند .این طرح دارای حاشیه‌ای پهن می‌باشد كه اكثراً ، نقوش متن فرش با تغییراتی در ابعاد كوچكتر در آن وجود دارد. طرح قالی بر خلاف دیگر طرحها، عاری از هرگونه قرینه‌‌سازی است، لیكن تقسیم‌بندی حیوانات و بوته‌ها و درختچه‌ها در متن به نحوی است كه در نهایت ، هماهنگی و تعادل در تمام جوانب آن به چشم می‌خورد.
نقش درختی سبزیكار:این طرح سرشار از گلهای طبیعی خاصه نسترن ، برگهایی است كه گاه با حاشیه و گاه بدون حاشیه بافته می‌شود و از كثرت گل و گیاه و زمینه سبز رنگ ، به سبزیكار معروف است .در برخی از طرحهای سبزیكار، حاشیه فرش معروف به حاشیه سرخود ، شكسته یا درباری است كه با پهنای نسبتاً زیاد ، اغلب با شاخه پیچهای مزین به برگ زیتون از متن جدا می‌شود . در نوعی از سبزیكار كه به آب‌نما مشهور است ، ترنج میانی اغلب از آب‌نمایی مشهور از گلهای رنگارنگ تشكیل شده است.طرح چمنی :این نقش ابتكاری و مربوط به گذشته است. خط صاف ندارد، از آن گوشه قالی یك خط صاف یا هست و یا نیست و همه آن با گل پر شده است . در حالی كه حاشیه دارد، ولی خط ندارد. مثلاً در نگاه اول می‌بینیم كه حاشیه و گوشه ترنج دارد، اما دقیق‌تر كه می‌شویم در می‌یابیم كه خط‌كشی ندارد و همه‌اش تركیبی از گل است.نقش شاه‌عباسی :این نقش به سلسله طرحهایی اطلاق می‌شود كه بیشتر عوامل شكل‌گیری آنها را نقشهای زمان سلطنت شاه‌عباس صفوی تشكیل می‌دهد. این عناصر عبارتند از گلهای چند پر ساده و مركب معروف به شاه‌عباسی و خطوط كمان پیچان ، اسلیمی‌ها و نگاره‌هایی به شكل ابرهای چینی كه برای تزیین متن بكار می‌روند . در میان گلهای شاه‌عباسی ، طرح گل‌اناری از همه معروف تر و در بین قالی بافان رایج تر است . این طرح به شكل گل و انار است كه بوسیله هنرمندان دوران سلطنت شاه‌عباس صفوی خلق شده و به مرور زمان تغییر و تكامل یافته و به صورت امروزی درآمده است. با كمی دقت می‌توان در این طرح نقش اصلی انار را بازیافت كه رنگ سرخش بیش از هر رنگ دیگر نمایان است.طرح شاه‌عباسی به انواع
افشان ، لچك ترنج ، جانوری ، شاه‌عباسی طره‌دار یا سلسله بوته‌دار، لچك ترنج كف ساده قابل تقسیم است.
نقش شاه‌عباسی افشان:زمینه اینگونه فرشها مشحون از برگها و گلهای اسلیمی و ختایی و خطوط مدور وكمانی است كه هر یك بر دیگری سوارند ، به شكلی كه باغی پر از گلهای رنگارنگ را تداعی می‌كند . این باغ پر از گل بوسیله حواشی باریك و حواشی پهن‌تر احاطه شده كه خود گلهای سرخ ، برگها و نقوش هندسی را در بردارند.در این مجموعه ، زمینه و حواشی با هماهنگی كامل طرحی دلپذیر را ارائه می دهند كه چشم‌نواز و دلپذیر است.نقشه شاه‌عباسی افشان ، فاقد ترنج میانی و لچكهای چهار گوشه است و بر خلاف افشان تكراری ، طرح ردیفهای پائینی در ردیفهای بالایی تكرار
نمی‌شود و تنها از نیمه قالی به بعد است كه نقوش آن قرینه و تكرار می‌شود.
ادامه خواندن مقاله در مورد تاريخچه فرش كرمان
نوشته مقاله در مورد تاريخچه فرش كرمان اولین بار در دانلود رایگان پدیدار شد.