nx دارای 86 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد nx کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز nx2 آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي nx،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد
بخشی از متن nx :
برداشت از بناهای تاریخی
اندازه برداری1 توضیح در مورد شیوه اندازه بردارینخستین قدم در كار برداشت بنای تاریخی به منظور تهیه پلان ها، نماها و مقاطع و… از ساختمان، بعد از شناسایی دقیق بنا اندازه گیری است. مطمئن ترین شیوه اندازه برداری استفاده از روش مثلث بندی است. در این شیوه با تبدیل پلان به تعدادی مثلث متوالی كار اندازه برداری انجام می شود.
الف: روش مثلث بندی در پلان:با در نظر گرفتن سه نقطه a,b,c در سه گوشه اتاق كار را آغاز می كنیم. فاصله ac,bc را اندازه می گیریم بعدac(a,ac) و bc(b,bc) محل تقاطع دو كمان موقعیت درست نقطه c را به ما می دهد این كار را بطور متوالی برای هر سه نقطه انتخابی از پلان انجام می دهیم تا زمانی كه پلان كامل شود.در برداشت از خانه حكیم باشی كار اندازه برداری را با حیاط و اتاقهای اطراف آن آغاز كردیم سپس زیر زمین و پلان بام و در آخرین مرحله پلان حیاط پشتی و طویله ها و انبار را برداشت نمودیم.
بعد از برداشت پلان نوبت به نماها رسید در نما شیوه اندازه برداری با پلان تا حدی تفاوت داشت برای اندازه گیری نماها 2 نفر از بچه ها به پشت بام می رفتند و متر را می انداختند برای اینكه متر بطور قائم پایین بیفتد و در بین راه پیچ و تاب نخورد به سر متر یك شاقول آویزان می كردیم. بعد از قرائت اندازه ها متوجه مسأله جدیدی شدیم و آن وجود اختلاف ارتفاع در نقاط بظاهر هم سطح در اندازه گیری نما بود. این موضوع را می شد با امكان نشست ساختمان توجیه كرد كه با توجه به
قدمت ساختمان طبیعی می نمود. اما مطمئن ترین وسیله در این شرایط استفاده از دوربین نقشه برداری بود. البته برای تعیین اختلاف ارتفاع( تراز یابی) می شد از روش قدیمی و در عین حال ساده و مطمئن تری بهره گرفت. این شیوه استفاده از شلنگ تراز بود. با استفاده از شلنگ تراز میزان اختلاف ارتفاع كوچه با حیاط، حیاط با زیر زمین، حیاط با سطح اتاقها، حیاط ورودی با حیاط پشتی و بالاخره اختلاف ارتفاع پشت بام با سطح حیاط را بدست می آوریم كه كدگذاری های مذكور در نقشه شماره( ) آمده است.ب: روش استفاده از شلنگ تراز
ابتدا از یك سر شلنگ آب می ریزیم در این حالت شلنگ را بالا نگه می داریم ریختن آب باید كاملاً پیوسته باشد به طوری كه هیچ حبابی داخل آن نشود. سطحی را بعنوان بنچ مارك با كد گذاری ارتفاعی 000 مشخص می كنیم. دو نقطه a,b را در ارتفاع در نظر می گیریم. یك سر شلنگ را به نقطه a برده خط آب داخل شلنگ باید منطبق بر a باشد سر دیگر شلنگ را به نقطه b می بریم ( باید توجه داشته باشیم كه هیچ حبابی داخل آب شلنگ نباشد) و آنقدر سر شلنگ را بالا و پایین می آوریم تا خط آب بر نقطه b منطبق باشد . سپس ارتفاع نقاط a و b را از سطح بنچ مارك اندازه می گیریم.ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ج: مقطع و اندازه برداری طاقهادر ترسیم مقاطع به شكل تازه ای برخورد كردیم كه در اندازه گیری های قبلی با آن مواجه نشده بودیم و آن قوسهای سقف و ارتفاع بلند آنها بود كه امكان متركشی بصورت عمودی را از ما سلب می كرد.برای اندازه گیری قوسها از یك چوب پرده بلند به طول 2 متر استفاده می كردیم كه به انتهای آن نخی با اندازه ای معلوم می بستیم و به انتهای نخ شاقول آویزان می كردیم. یكی از بچه ها بر روی چهارپایه می ایستاد و تا جایی كه امكان داشت انتهای میله را به نوك قوس یا طاق می چسبانید و بعد یكی دیگر اندازه ها را قرائت می كرد. در اندازه گیری قوسها علاوه بر نوك طاق نقاط دیگری را نیز اندازه می گرفتیم. نقاطی كه انتهای قوس در آنجا شكل می گیرد و نقاط وسط هر یك از قوسهای طرفین طاق . این نقاط در شكل صفحه بعد بصورت كروكی دستی نمایش داده شده است.
برای ترسیم دقیق طاق بر روی كف اتاق خطی می كشیدیم كه پایه های ستون های طاق را بر روی زمین بهم وصل كند بعد موقعیت دقیق نقطه وسط طاق را با استفاده از همان چوب پرده و نخ آویزان به آن بر روی خط فرضی مشخص می كردیم با استفاده از ریسمان از این نقطه بر روی خط فرضی تا نقطه ای كه در وسط قوس مشخص كرده بودیم، ریسمان كشی می كردیم در واقع روش مثلث بندی را نیز در اینجا تكرار می كردیم. فاصله و اندازه گیری می شد و بعد كمان های و تقاطع این دو كمان محل دقیق نقطه b را به ما می داد. سایر نقاط طاق را نیز بهمین شیوه مشخص می كردیم .در ترسیم مقاطع علاوه بر اندازه گیری قوسها و ارتفاعها نیاز به اندازه های دیگری نیز داشتیم و آن ضخامت سقف و جرزهای دیوارها بود. برای این كار با تفاضل اندازه های پلان طبقه اول و پلان بام ضخامت دیوار و با تفاضل ارتفاعهای داخلی و خارجی ضخامت سقف را بدست آوردیم.2 بررسی مشكلات اندازه برداری و نحوه اصلاح اندازه برداری ها
در كار اندازه گیری هر چند در قدم اول ساده می نمود اما با مشكلات فراوانی روبرو شدیم چون متر كشی ساده جوابگوی كار ما نبود می بایست برای اندازه برداری از روش مطمئن تری استفاده می كردیم. استفاده از روش مثلث بندی در اندازه گیری پلانها و در ترسیم مقاطع برای اندازه برداری طاقها و قوسها راه گشای مشكلات بود. بویژه روش مثلث بندی در اندازه برداری پلان خیلی مهم بود چرا كه در بعضی جاها با این تصور كه گوشه های پلان قائم هستند خطوط را عمود بر هم ترسیم می كردیم اما بعد از متركشی اعداد بدست آمده گویای این مطلب نبود.استفاده از شلنگ تراز برای ترازیابی نسبت به سطح مبنا میزان اختلاف ارتفاع را در
نقاط مورد نظر به ما می داد. برای اندازه گیری طاقها و قوسهای سقف چون در برخی موارد ارتفاع خیلی زیاد بود بناچار از یك چوب پرده بلند استفاده كردیم كه به یك سر آن یك تكه ریسمان و شاقول آویزان شده بود.
بعد از اینكه كل پلانها، نماها و مقاطع را اندازه گیری نموده و ترسیم كردیم در بعضی موارد با تطبیق اندازه ها در پلان، نما و مقطع با یكدیگر خطاهای احتمالی را برطرف كردیم و در مواردی كه اندازه برداری ناقص بود در دفعات بعدی با دقت بیشتر و بطور مجدد اندازه ها را تكرار می كردیم تا احیاناً نقصی یا كمبودی در موارد ارائه شده نباشد.
تعمیراتی كه در بعضی از قسمتهای ساختمان بصورت غیر ماهرانه انجام شده و نشست ساختمان در اثر عوامل طبیعی و محیطی جزء مسائلی بود كه بصورت مستقیم در نحوه درست اندازه گیری ها مشكل ایجاد می نمود.بی شك در چنین بنایی كه قدمت تاریخی آن به دوران قاجار بر می گردد و در طی این روزگار از گزند عوامل طبیعی و جوی در امان نبوده بسیاری از قسمتهای بنا با آنچه ساخته شده از لحاظ كیفیت و بویژه اندازه های بكار رفته در موقع ساخت تا حدی تفاوت وجود دارد.
بعنوان مثال در بنای خانه حكیم باشی بخشی از بنا در حیاط پشتی بطور كامل مخروب شده است بنحوی كه هیچ نوع امكانی برای اندازه برداری آن نداشتیم.3 بیان اهمیت اندازه گیری در شناخت بنای تاریخیاندازه گیری مهمترین مسأله در بررسی كمی بنا است و اطلاعات دقیقی در این مورد به ما می‌دهد. معماری گذشته ما به سبب استفاده معماران ایرانی از مدول ها و پیمون های خاص خود شهرت فراوانی دارد در بسیاری از اندازه گیری ها به این تناسبات برخورد می كنیم. تناسباتی كه در معماری امروزی بدست فراموشی سپرده شده است.
بسیاری از فنون معماری گذشته از جمله اجرای قوسها و طاقها اجرای دیوارها و.. را از طریق اندازه گیری می توان تا حدودی شناخت.مسأله مهم دیگری كه در بناهای تاریخی بسیار به چشم می خورد توجه به مقیاس ها و تناسبات است مقیاسهای خاص انسانی در معماری گذشته بصورت چشمگیری دیده می شود. گویی برای انسان ارزشی ویژه قائلند كه بنایی كه برای او ساخته می شود از هر لحاظ برای او مناسب باشد. این تناسبات با توجه به كاربرد بنا متغیر است در مسجد در برابر عظمت گنبدها و مناره ها انسان
حقیر می ماند و در خانه ارتفاع كوتاه درهای ورودی حس فروتنی را در انسان تقویت می كند نكته جالب اینجاست كه حتی در خانه های بسیار مجلل نیز درهای ورودی دارای این خصلت هستند.در بسیاری از موارد از طریق اندازه گیری حتی می توان موارد كاربرد و زندگی جاری در بنا را نیز حدس زد و تا حدی بررسی كرد. مثلاً اتاقهای مهمان و تالار و شاه نشین همواره بیشترین
مساحت خانه را به خود اختصاص داده اند و این حاكی از اهمیت میهمان و جایگاه خاص او در زندگی گذشته ایرانیان بوده است. به جرات می توان گفت هندسه خاص ایرانیان را هیچ كس جز خود آنها نمی دانسته است و شناخت این هندسه و تناسبات و مقیاسها است كه ما را به سوی درك درست از یك بنای تاریخی می برد.
گردآوری اطلاعات1 معرفی و دسته بندی منابعشروع كار مطالعاتی بر روی پروژه درس برداشت همزمان با اولین سفر به كاشان آغاز شد قبل از ورود به خانه اطلاعات مختصری از وضعیت و تاریخچه بنا توسط مسئول میراث فرهنگی كاشان در اختیار ما گذاشته شد.
بخش عمده ای از كار مطالعات را می توانستیم در خود كاشان و بواسطه تحقیقات محله ای انجام دهیم. اما متاسفانه نتوانستیم راجع به محله ای كه این بنا در آن مستقر است هیچ اطلاعاتی بدست آوریم فكر كردیم شاید به سراغ ساكنان محل و همسایه های حكیم باشی برویم تا آنچه را كه راجع به محله و بنا می خواهیم بپرسیم اما با كمال تاسف ساكنان محل نیز به اندازه ما
اطلاعات داشتند چرا كه اغلب طی یك دهه گذشته در این محل زندگی كرده اند و راجع به گذشته بنا و ساكنان آن در همان حدی كه ما اطلاعاتی كسب كرده بودیم آگاهی داشتند. البته قسمت وسیعی از خانه هایی كه در این محله و در پشت خانه حكیم باشی واقعند كاملاً مخروب و غیر قابل سكونت می باشند و كسی از ساكنین آنها خبری ندارد.البته این بی اطلاعی با توجه به وضع موجود اتفاق زیاد عجیبی نیست بی شك در گذر زمان همسایه های حكیم باشی نیز بارها عوض شده اند تا جایی كه اكنون فقط آنچه راجع به این بن
ا می دانند آنست كه اینجا خانه حكیم باشی است!بهرحال هر چند كار مطالعاتی را تا به این حد رساندیم اما هنوز سوالات زیادی برایمان مطرح بود كه نتوانستیم جوابی برای آنها بیابیم شاید اگر در تحقیقات محله ای با افراد با تجربه و صاحب نظر برخورد می كردیم بخش عمده ای از سوالات ما پاسخ داده می شد. بعد از این مراحل سایر بخشهای مطالعاتی را بصورت كتابخانه ای انجام دادیم.مهمترین منابعی كه به طور عمده مورد استفاده قرار گرفتند عبارتند از:1 كتاب آثار تاریخی كاشان و نظنز تالیف حسن نراقی2 كتاب تاریخ كاشان3 كتاب تاریخ اجتماعی كاشان4 كتاب آداب و سنن اجتماعی فین و كاشان تالیف مرتضی اخوان5 كتاب معماری اسلامی تالیف دكتر محمد كریم پیرنیا6 كتاب سبك شناسی معماری ایرانی تالیف دكتر محمد كریم پیرنیا تدوین دكتر غلامحسین
معماریان7 كتاب معماری مسكونی ایران ـ گونه شناسی درونگرا تالیف غلامحسین معماریان8 كتاب اجرای ساختمان با مصالح سنتی تالیف دكتر حسین زمرشیدی9 كتاب اقلیم و معماری10 مجله معمار شماره 18 پاییز 81 ـ مقاله ای تحت عنوان معماری خانه خیال: خانه های كاشاندر منابع 1 تا 4 بطور كلی اطلاعاتی اجمالی از وضعیت تاریخی، اجتماعی و جغرافیایی كاشان كسب كردیم.
در منابع 5 تا 8 راجع به معماری ایرانی و چگونگی شكل گیری آن و اصول و مشخصه های خاص آن بحث شده است كه در بخش بررسی عوامل موثر در شكل گیری بنا به طور عمده از این مطالب استفاده كردیم.كتاب اقلیم و معماری: نقشه ها و جداول این كتاب در معرفی بهتر موقعیت جغرافیایی كاشان در كار مطالعاتی مورد استفاده قرار گرفتند.
2 كاستی های موجود در گردآوری اطلاعات و امكان رفع آنبا توجه به سابقه دیرین و تاریخی شهر كاشان و آثار معماری كم نظیر و ماندگار این دیار انتظار نداشتیم تا این در گردآوری اطلاعات با كاستی برخورد كنیم. هر چند در كتابهای فراوانی راجع به كاشان مطالبی آمده است اما گویی همه آنها به تكرار یك سری مطالب تكراری پرداخته اند اطلاعات راجع به ابنیه قدیمی كاشان بسیار كم است بطور مثال راجع به خانه حكیم باشی بجز چند سطری در كتاب «آثار تاریخی كاشان و نظنز» در مطالعات دیگر چیزی بدست نیامد. راجع به محله های كاشان نیز متاسفانه نتوانستیم اطلاعات مناسبی كسب كنیم چون در این زمینه هیچ اطلاعات مكتوبی پیدا نكردیم و آنچه در كار آمده است حاصل یك سری مشاهدات است كه طی چند سفر به كاشان بدست آمده است.حتی در معتبرترین كتابخانه كاشان (كتابخانه مسجد آقا بزرگ) نیز نتوانستیم كتاب و یا مجله و… جدیدی راجع به كاشان تهیه كنیم.شاید اگر در میراث فرهنگی شهرهای تاریخی ایران ماند كاشان شناسنامه دقیقی راجع به ابنیه قدیمی توسط كارشناسان خبره تهیه و نگهداری شود هرگز بناهای با ارزشی كه در زمره آثار تاریخی اند تا این حد گمنام نخواهند ماند بطور قطع چون بسیاری از اطلاعات راجع به این منابع در
جایی نیامده است امكان اینكه تا چندین سال دیگر هیچ اطلاعاتی راجع به این آثار تاریخی نداشته باشیم بسیار است آنوقت شاید از هر خانه جز ویرانه ای متروك كه روز به روز ناشناخته تر می ماند چیزی باقی نخواهد ماند.3 شیوه دسته بندی: طبقه بندی و پردازش اطلاعاتقبل از شروع كار سرفصل های مورد نیاز را برحسب اولویت و اهمیت طبقه بندی كردیم و در هر موضوع به دنبال اطلاعات جامع راجع به آن رفتیم. در بعضی موارد خود سرفصل نیز به چند شاخه تقسیم می شد كه هركدام مطالب جدیدی را مطرح می كرد. اطلاعاتی را كه از منابع متعدد استخراج كرده بودیم مهمترین قسمت پردازش بودند چون مطالب از صحت كامل برخوردار بود و كامل و جامع مباحث را مطرح می كرد.دامنه كار به چند شاخه معلوم تقسیم می شد.
1 اطلاعات اقلیمی، منطقه ای و بومی2 اطلاعات راجع به اصول نظری معماری ایرانی3 اطلاعاتی راجع به اصول عملی معماری ایرانی4 اطلاعاتی راجع به بنای خانه حكیم باشیمبحث چهارم در هر بنایی بطور جداگانه و اخص مطرح می شود. لذا پردازش به آن از نظر ما از اهمیت ویژه ای برخوردار است.4 اهمیت و تاثیر مطالعه در شناخت و معرفی بنای تاریخیبی شك موثرترین راه در شناخت درست و معرفی یك بنای تاریخی مطالعه و تحقیق راجع به جوانب مختلف آن است. هر چند در بناهای تاریخی در برخی موارد گویی خود بنا با انسان صحبت می كند و در و دیوار آن شناسنامه ای معتبر از گذشته بناست اما بهر حال در هر بنایی همواره جنبه هایی نادیده وجود دارد كه تنها از طریق مطالعه می توان به آنها پی برد.امروزه معماری گذشته برای ما جلوه ای خاص دارد دلنشین و باشكوه است گویی زندگی همیشه در آن جاریست. مساله ای كه در اینجا حائز اهمیت است و جای بسی تامل دارد آنست كه معماری گذشته یك معماری كاملاً مردمی بوده است توجه به نیازهای روحی و روانی مردم، سنتها و آداب و رسوم به صورت یك اصل در آن دیده می شود و توجه شگرف معماران گذشته به این مساله باعث شده آثاری بدیع و یكتا بیافرینند.سنتهای معماری گذشته را هم باید دید و درك كرد و هم از طریق مطالعه مورد بینش و بررسی قرار داد و نباید به بهانه دنیای نو از كنار گذشته ای چنین با عظمت بی تفاوت گذشت.بسیاری از بناهای تاریخی امروزه در اثر عوامل طبیعی و محیطی بناچار دچار تغییرهایی شده اند كه گاه ماهیت بنا را دچار مشكلاتی می كند اینجاست كه اگر در معماری گذشته ایران به اندازه كافی مطالعه شده باشد این مساله نمی تواند كلیت بنا را با خطر مواجه سازد.
جنبه های پنهان در معماری ایرانی آنقدر وسیع و دامنه دار است كه گاه قسمتهای وسیعی از آن را بصورت مختصر و كوتاه شده مطرح كرده اند بی شك در ورای تمامی این دیوارهای خشتی و گلی و سقفهای گنبدی دنیایی از ایده و هنر نهفته است.بسیاری از هنرهایی كه امروزه در معماری ما كاملاً جدا از كارهای معمارانه است در گذشته پیوند ناگسستنی با معماری داشته اند بسیاری از این هنرها امروزه كاملاً به فراموشی سپرده شده اند و تنها راه شناخت آنها تحقیق و مطالعه در بناهای تاریخی معتبر است.
معرفی بنا1) توضیح موقعیت شهر كاشانگذری كوتاه بر اوضاع جغرافیایی و سابقه تاریخی كاشانشهر كاشان كه در منطقه ای واقع در حاشیه كویر قرار دارد، هزاران سال است كه محل زندگی اقوام گوناگون بوده و تمدنی كهن را در خود جای داده است. چنان كه تپه های موسوم به « سیلك» و آثار مكشوفه از این تپه( واقع در 3 كیلومتری جنوب غرب كاشان) با هفت هزار سال سابقه تاریخی خود گواه این مطلب است. برای شناخت بهتر اوضاع اقلیمی و شهری و همچنین سابقه تاریخی این شهر گفتارمان را به دو بخش جداگانه تقسیم می كنیم:الف ـ اوضاع جغرافیاییب ـ سابقه تاریخیكاشان كه همچون دیگر شهرهای حاشیه كویری، از یك سو پشت به كوهستان و از سوی دیگر روی به دشت كویر دارد با حدود 2100 هكتار وسعت و در 51 درجه و 27 دقیقه طول شرقی و 59 دقیقه عرض شمالی واقع، و ارتفاع آن از سطح دریا حدود 1000 متر است.قدیمترین تشكیلات زمین شناسی اطراف كاشان را تشكیلات انذریتی دوره ائوسن دوران سوم زمین شناسی تشكیل می دهد كه در منطقه وسیعی از كوهستانهای جنوب كاشان سنگهایی كه منشاء خروجی آتش فشانی دارند، گسترده شده اند. طبقات آبرفتی در دامنه های دشت كاشان در حدود 150 متر است كه به تدریج به طرف منطقه شمالی و كویری ضخامت آن كم می شود، جغرافی دانان، شهر كاشان را زمانی جزو ایالت جبال یا عراق عجم، محسوب می كردند تا این كه بر اساس تقسیمات كشوری، قبلاً یكی از شهرهای استان مركزی و از سال 1355 تاكنون از توابع استان اصفهان محسوب می شود.این شهر در 220 كیلومتری جنوب پایتخت و در 90 كیلومتری جنوب شرقی قم قراردارد. كاشان كه در ناحیه مركزی ایران قرارگرفته است از طرف شمال به كویر و شهرستان قم، از جنوب به خاك اصفهان، از شرق و شمال شرقی به دشت كویر، از جنوب شرقی به اردستان، از سمت غرب به شهرستانهای دلیجان محلات و گلپایگان متصل است.
زبان مردم این شهرستان، فارسی است ولی در روستاهای حاشیه شهر، زبان دیگری رواج دارد كه اصل آن از واژه های فارسی دری یا فرس قدیم است.مذهب مردم این شهر شیعه اثنی عشری است. چنان كه به واسطه ایمان راسخ، زهد و تقوی بی نظیر شیعیان آن از صدر اسلام تاكنون با نام « دارالمومنین» در صدر شهرهای شیعه نشین قرار گرفته و به نیكی از آن یاد شده است.جهت سلسله جبال در این ناحیه، از شمال غربی به جنوب شرقی است كه مهمترین قله های آن قله‌ای واقع در شرق « نیاسر» با ارتفاع 3600 متر و قله‌ای واقع در جنوب « بزرك» با ارتفاع 2500 متر، قله « هفت كتل» با ارتفاع 3000 متر و قله« كركس» با ارتفاع 3800 متر می باشد.ـ آب و هوای كاشان در قسمت جلگه، گرم و خشك و در نواحی كوهستانی نسبتاً سردسیر است. دلیل اصلی خشكی هوای كاشان مجاورت آن با دشت كویر است.
ـ حداقل مطلق درجه حرارت آن 12 درجه سانتی گراد در دی ماه.ـ حداكثر مطلق درجه حرارت آن 48 درجه سانتی گراد در تیرماه.ـ متوسط ریزش باران 25 ساله اخیر 130 میلی متر می باشد.ـ متوسط تبخیر 10 ساله آخر 2500 میلی متر است.وزش بادهای كویری كه از صبح تا شام جریان دارد، موجب حرارت و خشكی هواست و از شام تا بام كه نسیم خنكی از جهت كوهستان جریان پیدا می كند باعث تعدیل هوای منطقه می گردد.بادهای موسم به باد سرخ، باد شهریاری. باد سام، باد شمال، و باد قبله از بادهای معروف این منطقه است كه اكثراً از كویر به سوی كاشان می وزد.طبق نقشه جغرافیایی سازمان نقشه برداری كشور شهرستان كاشان دارای 4 بخش است.1ـ آران و بیدگل(7 روستا)2ـ قمصر( جمعاً 45 روستا تابع بخش نیاسر و قمصر)3ـ نیاسر4ـ مركزی و حومه(32)طبق اولین سرشماری نفوس، جمعیت كاشان در سال 1311 در حدود 40000 نفر. در سال 1317 490/46 نفر، در سال 1328 قمری جمعیت شهر 50000 نفر و سرشماری 1335 شمسی آمار عمومی 45955 نفر و در سال 1345 به 428/58 نفر و در سال 1355 در یك رشد سریع به 836/84 نفر، و طبق آمار سال 1361 جمعیت شهر251137 نفر بوده است. جمعیت كاشان هم اینك نزدیك به چهارصدهزار نفر می باشد.آب و استعداد خاك و زمین منطقه گرمسیر كاشان به واسطه هوای خشك، و خالی از رطوبت، كه خاك سفت و سختی دارد، برای كشاورزی و درختكاری چندان مساعد نیست؛ مگر به وسیله كود و رشوه زیاد دادن به زمین و سیراب نمودن كشتزارها با آبهای جاری.
اما برعكس، برای ساختن بنا و عمارت فوق العاده مناسب و بلكه به همان علل مذكور، موجب دوام و بقای ساختمان و عمارات می باشد؛ چنانكه در مناطق گرمسیر و جلگه مسطح كاشان پوشش سقفهای معمولی عموماً با خشت خام انجام گرفته و غالب سقفها را هم یك لا تیغه پوش می كنند؛ و به اصطلاح محلی « سقف ضربی و تیغه پوش» می گویند. این گونه بنا، كه بامهای برجسته و گنبدی شكل آنها گل اندود شد، سالهای متمادی استوار و پابرجا می ماند، و شاید چندین نسل یك دودمان زندگی خود را در آنجا به سر می برند. و در نتیجه می توان گفت كه استحكام ابنیه كاشان كه با خشت خام و گل ساده ساخته شده در برابر مرور زمان و رطوبت و سایر عوارض جوی كمتر از بناهای آجری نواحی دیگر نیست، و هرگاه سوانح طبیعی مانند زلزله و زمین لرزه های سخت و بنیان كن و یا سیلابها و خرابیهای عمدی سبب ویرانی آنها نگردد، ابنیه آنجا روزگاری بس طولانی باقی و پابرجا می ماند.
نكته شایان توجه دیگر اینكه نقشه ابنیه و ساختمانهای كاشان به طور كلی در امتداد جهات اصلی شرق و غرب و شمال و جنوب طرح و احداث نشده، بدین معنی كه اضلاع چهارگانه بنا و صحن و سراها به موازات جهات اصلی نیست، بلكه زوایای ساختمانی در جهات چهارگانه اصلی قرار گرفته است. از این جهت در اغلب مساجد مشاهده می شود كه محراب و قبله را در زاویه مسجد ساخته اند. نكته دیگر آنكه از خصوصیات زیان بخش خاك و هوای خشك آنجا تولید موریانه های موذی فراوانی است كه به محض رسیدن به كتاب و كاغذ آن را به كلی ضایع كرده از بین می برند و همچنین دشمن سرسخت اشیا و ادوات ساخته شده از چوب بوده و حتی گاهی درختهای سبز را هم از پا در می آورند. از این رو، در ساختمانهای حدود شهر و نواحی گرمسیر از قدیم الایام به كار بردن چوب و تیر و الوار معمول نبوده و نیست، همچنان كه در و پنجره های چوبی هم در آنجا چندان دوام و بقایی ندارد.درباره ابنیه تاریخی كاشانسرزمین كاشان، و یا یكی از نخستین مراكز سكنای بشر در فلات ایران، به دوران تاریخ كهنسال خود، پستی و بلندیهای فراوان پیموده، تاریخ و تمدن درخشان، مراحل مختلف و متفاوتی را در حیات اجتماعی خود پشت سر نهاده است و در هر یك از دوران ترقی و پیشرفت نیز آثار تاریخی باشكوه و مجللی، مخصوصاً ابنیه عالی و مفصلی را كه مهمترین مظهر رشد و تكامل ملل مترقی جهان می باشد دربر داشته است. بدین جهت همواره موجب تحسین و اعجاب نویسندگان و گویندگان ایرانی و غیر ایرانی قرون گذشته واقع گشته. تا جایی كه آن را عروس شهرهای ایران و بلكه همه جهان خوانده اند. مخصوصاً در دوره های تاریخی سلاجقه بزرگ و زمان صفویه كه ترقیات شگفت انگیز آن در میان سایر شهرهای ایران بی نظیر بوده است. و بنا بر گفته های مورخان معتبری مانند مؤلف حدود العالم و رواندی در راحه الصدور و غیره، كاشان در عهد سلجوقیان مهد علم و ادب و منشاء فضلا و گویندگان بزرگ فارسی و تازی بوده، به طوری كه مدارس و محافل علمی و كتابخانه های آن داشته، همچنین نخستین شهر صنعتی و كانون هنر ایران به شمار می رفته است.
بار دیگر كه كاشان در كلیه شئون فرهنگی، مدنی صنعتی و هنری به اوج ترقی و نهایت آبادانی نایل می گردد، در عصر صفویه و مخصوصاً به دوران شاه عباس اول بوده كه او علاقه و توجه خاص بدان دیار ابراز می نمود. زیرا كه بعد از اصفهان پایتخت خود، به كاشان بیش از شهرهای دیگر آمد و رفت، با توقفهای ممتد و طولانی نموده و نیز اهتمام بی نظیری كه برای آبادانی و احداث ابنیه و عمارات عالیه در آنجا نشان داده، در جای دیگر دیده نشده مانند ابنیه دولتخانه خیابان چهارباغ كاشان از كاخ و باغ همایونی و مهمانسرای عالی شاه عباس و عمارات
مخصوص برای سفرا و ایلچیان و بازار قیصریه و سد قهرود و بنای باغشاه جدید فین و غیره.بدون شك كاشان از نظر وجود آثار معماری یكی از غنی ترین شهرهای ایران بوده و بسیاری از بناهای تاریخی آن را می توان در ردیف بهترین شاهكارهای ایران به شمار آورد. علل اصلی این موضوع را می توان در چند قسمت خلاصه كرده مورد مطالعه قرار داد.الف) موقعیت تاریخی و توجهی كه سلاطین دوره های مختلف به آبادانی و ایجاد بناهای مختلف در شهر كاشان داشته اند و به همین دلیل است كه مثلاً چون در دوره سلطنت قاجاریه توجه بیشتری به كاشان شده است، بهترین آثار این دوره را در كاشان می یابیم.ب) موقعیت جغرافیایی و آب و هوای خشك و گرم كاشان نیز یكی از علل به وجود آورنده ساختمانهای جالب و سبك معماری به خصوص این شهر می باشد.
ج) وجود معماران با تجربه و با ذوق در كاشان را، و خصوصاً ایمانی كه این هنرمندان به كار خود داشته اند نیز می توان یكی از جهات پیشرفت معماری این شهر دانست؛ خصوصاً كه ثروتمندان نیكوكاری نیز بوده اند كه به كارهای ساختمانی علاقمند بوده و این هنرمندان را تشویق می كرده اند.ایران شناسان معاصر دكتر لكهارت انگلیسی در كتاب جدید شهرهای ایران گوید:« هرچند كه اصفهان پایتخت سلاطین صفویه بود ولی برخی از پادشاهان این سلسله غالب اوقات در كاشان اقامت می نمودند.»بدیهی است كه یكی از علل اصلی حسن شهرت و اظهار شگفتی و آفرین جهانگردان درباره آن وجود اماكن خیریه عمومی و بناهای مهم و جالب آنجا بوده است؛ از قبیل مدارس، مساجد و جوامع، دارالشفا و كتابخانه ها، خانقاه و تكایا، دارالسیاده و پرورشگاه ایتام، ساختمانهای باشكوه بقاع امامزادگان و مقبره بزرگان، حمام و سقاخانه ها، بركه و آب انبارهای عمومی، كاروانسرا و رباطهای قدیمی و غیره كه كلیه آنها وقف و به رایگان در دسترس همگان بوده است.ولیكن نظر به وضع ارتباطی و موقع جغرافیایی شهر، كه در شاهراه مركز و جنوب ایران واقع گشته است. پیوسته معبر سپاهیان و بلكه مورد دست اندازیهای متجاوزین اعم از اشغالگران بیگانه و یا دستخوش تاخت و تازهای سركشان داخلی قرار گرفته، و گاهی نیز این گونه تهاجمات چنان سخت و وحشیانه به عمل آمده كه گذشته از قتل و غارت و ویران كردن خانه های اهالی و انهدام ابنیه عمومی، حتی مزار و مقابر امامزادگان و بزرگان را هم بر هم ریخت، زیر و رو می كردند؛ مخصوصاً از آن جهت كه چون در كاشان ابنیه عالی و بقع مذهبی عموماً تعلق به شیعه اثنی عشری داشته است، مهاجمین ترك و تاتار و افغان و تركمن با كینه و نفرت شدیدی بدانها نگریسته و جملگی را منهدم می ساختند؛ مانند خرابیهای محمدخان تركمن در استیلای ده ساله بر كاشان در عهد سلطان محمد خدابنده كه اكثر بناهای مهم شهر را از بیخ و بن ویران نمود.
در دوره های بعد نیز بر اثر این گونه پیشامدهای طبیعی یا اجتماعی و بخصوص زلزله های بنیان كن سالهای 982 و 1192 ه . ق. اكثر عمارتهای مهم شهر منهدم و توده های وسیع اهالی را نیز نابود ساخت. بدین گونه، اكثر ابنیه مهم تاریخی، با آن همه آثار ذوق و هنرهای ملی و نمایش حسن عقیده و بلند همتی گذشتگانش نیست و نابود گردید. تا آنكه در اوایل عهد قاجاریه بر اثر جنبش بزرگ و اقداماتی كه برای تجدید عمران و آبادانی آن سرزمین به عمل آمد. به نوعی سودمند و ثمربخش واقع شد كه در حقیقت می توان آن را سومین مرحله تاریخی سیر به سوی ترقی و تجدید رونق و آبادی كاشان نام نهاد؛ زیرا علاوه بر تعمیر و مرمت ویرانیهای زلزله مدهش 1192 ه. ق. كه از همه سوانح گذشته وخیمتر و مخربتر بود طولی نكشید كه در اواسط قرن سیزدهم هجری آن شهر ویران دوباره معمور و آباد گشت. حتی بناهای متعدد عالی و باشكوهی در آن ایام برپا گردی
د كه از حیث طرحهای ممتاز و نقشه و هنرنمایی های معماری و رعایت اصول و دقایق فنی شاهكارهای كم نظیری به وجود آمد، مانند مدرسه شاه، گنبد و بارگاه مسجد و مدرسه آقا بزرگ، سرای سر پوشیده امین الدوله در بازار و از ابنیه شخصی هم مانند خانه معروف به میرزا محمد علی داماد در كوی سرسنگ كه تاریخ بنای تالار قدیمی و گچبری آن سال 1194 ه .ق. یعنی دو سال پس از خرابیهای زلزله مذكور بوده، و در جنب آن نیز خانه قدیمی دیگری معروف به مقصود بیكی اطاق بزرگی است كه دارای مزایای معماری و هنری با تاریخ 1011 ه.ق. می باشد؛ و یا نظیر خانه بروجردی در كوی سلطان امیر احمد كه هر یك در نوع خود مجموعه ای است از هنرهای زیبای گوناگون و فنون شیوای معماری كه از همه جهات متناسب با مقتضیات محلی می باشد.خرابی زلزله های چهارصد سال اخیریكی دیگر از عوامل انهدام و ویران ساختن ابنیه قدیمی زلزله های سخت و بنیان كنی بوده كه از اواخر قرن دهم هجری به بعد سه بار در كاشان روی داده است. به طوری كه هر یك از آنها علاوه بر هزاران نفر تلفات جانی كه همراه داشته ضایعات مهم و زیانهای فراوانی هم به اماكن و بناهای تاریخی وارد نموده و برخی را به كلی نابود ساخته است.نخستین زمین لرزه سخت و شدید سال 972 ه.ق. كه چون قریه فین كانون زلزله بود، ساختمانهای آن ناحیه و مجاور آن را به طور كلی ویران نموده و به گفته «تاریخ روضه الصفا» بیش از سه هزار منزل و مأوای مردم را منهدم و همچنین بالغ بر 1200 تن از نفوس اهالی را هم تلف نموده است.دومین زلزله بسیار شدید و بنیان كن كاشان در سال 1192 ه.ق. روی داده و بر اثر آن تمام ابنیه مهم و ساختمانهای بزرگ شهر فرو ریخته و كسانی هم كه نیمه جانی از آن معركه هولناك به در بردند به واسطه نداشتن محل سكونت به خارج شهر متواری گشتند.بار دیگر در سال 1260 ه.ق. زلزله مخربی اتفاق افتاد كه كانون اصلی آن كوهستانهای بخش قمصر بوده و بیش از 1500 تن از دهقانان را به كام مرگ كشانیده و بسیاری از ابنیه و ساختمانهای بزرگ و كوچك را هم منهدم ساخت.وجه تسمیه كاشان
به عقیده زبان شناسان، كاشان به خانه های تابستانی گفته می شود كه از چوب و نی ساخته شده باشد. در باب وجه تسمیه و نام كاشان چون عقاید و نظریه های گوناگونی اظهار شده كه هیچ یك را بطور قطع و مسلم نمی توان پذیرفت بدین جهت وجه مشهورتر آنها در صفحات 14 تا 19 تاریخ اجتماعی كاشان ذكر شده است.1ـ كی آشیان: این توجیهی است كه بعضی ها كرده و می گویند از آنجایی كه نخستین ساختمانها و آبادانی ها در سرچشمه فین به امر پادشاهان زمان انجام گرفته بدین مناسبت آنجا را ( كی آشیان) یعنی خانه و جایگاه پادشاهان گفته اند.2- كاشانه: در قدیم این لغت معبد و جایگاه جشن و دل آرایی بوده و بعضی جاها بتخانه را
تشكیل می داده است.3ـ كاه فشان: در تعبیر این كلمه بعضی از نویسندگان دوره اسلامی می گویند چون بنای شهر كاشان به امر زبیده خاتون همسر هارون الرشید خلیفه عباسی انجام گرفته و در آغاز احداث شهر برای تعیین نقشه حصار و دیوار شهر جای آن را كاه فشانی كرده اند، از آن جهت این نام را برگزیده اند كه تدریجاً به كاشان مبدل گردید.4ـ چهل حصاران: این نام بدان جهت گذارده شد كه هر محله این شهر دارای حصاری جداگانه بود و چون تعداد این حصارها به چهل فقره می رسید چهل حصاران نامیده شد.5: قاسان6ـ كاس رود7ـ كاشان: از تپه های سیلك گرفته شده كه كاشی و كاسی مأخوذ از نام قبایل كاسویا( كاشو) بوده، مقارن حكومت حمورابی در بین النهرین، كه بعدها به كاسیان و كاشیان و بالاخره به كاشان مبدل شده است.2 بررسی محله در نسبت با شهر كاشان و موقعیت و وضعیت بنا در محلهبنای خانه حكیم باشی در كوی مسجد آقا بزرگ، در محله ای كه معروف به محله ملاست واقع شده است علت نامگذاری این محله بدین نام ظاهراً به وجود حمامی به همین نام در این محله باز می گردد. از لحاظ موقعیت مكانی این محله در شمال شرقی شهر كاشان قرار دارد. این منقطه كاملاً مسكونی است و بنای خانه حكیم باشی نیز ظاهراً در 10 سال گذشته مسكونی بوده است. در این محله و در پشت خانه حكیم باشی خانه های قدیمی بسیاری دیده می شود كه كاملاً مخروب شده اند و حتی راه ارتباطی آنها به كوچه و خیابانهای اطراف كاملاً بسته شده است و تنها راه ارتباطی آنها با بیرون از طریق پشت بام می باشد.موقعیت بنا در محله را با ترسیم یك كروكی دستی در صفحه بعد مشخص كرده ایم.ذكر این مسأله در اینجا حائز اهمیت است كه راجع به این محله قدمت و اهمیت و وضعیت گذشته آن نتوانستیم هیچ اطلاعاتی بدست آوریم.3 شرح وضع موجود بنااین بنا شامل دو باب خانه و یك قطعه زمین مجاور آن كه به نارنجستان موسوم بوده، می شود. قدمت بنا به دوران قاجار بر می گردد و در بعضی از جاهای این بنا بقایایی از زلزله ای كه در دوران قاجار رخ داده است دیده می شود. به نظر می رسد كه این دو خانه بتدریج شكل گرفته و قدمت دو ساختمان از لحاظ عمر یكی نیست. این دو خانه مثل همه خانه های قدیمی از دو بخش
اندرونی و بیرونی شكل گرفته است و از نظر قدمت حیاط اندرونی قدیمی تر بنظر می آید هم به لحاظ سبك و سیاق خاص معماری كه آثاری از معماری دوره زند كه در اوایل دوره قاجار نیز وجود داشته در آن دیده می شود و هم بدلیل آنكه آثار خرابی های زلزله در اوایل دوره قاجار در آن دیده می شود.از نظر مالكیت این خانه متعلق به میرزا ابوالفضل خان حكیم باشی طبیب مخصوص ناصرالدین شاه قاجار و از اطبای حاذق و معروف زمان خود بوده است.
بنایی كه توسط گروه ما برداشت می شد شامل حیاط بیرونی بود این بخش از خانه در دوره بعد از زلزله شكل گرفته است. خانه ای به سبك حیاط مركزی به سبك همه خانه های قدیمی مناطق گرمسیری، زیر زمینهایی موسوم به سرداب كه حدوداً 3 الی 4 متر از كف حیاط پایین تر واقع شده اند و اتاقهای سه دری و تالار كه تالار به واسطه تزئینات خاص و نقاشی های سقف طاق مانند از اهمیت ویژه ای برخوردار است. نقاشی های این تالار به قلم عبدالوهاب غفاری یكی دیگر از
هنرمندان خاندان غفاری است. وی در ابتدا از شاگردان حكیم باشی بود و سپس برای تحصیل طب به فرانسه رفت بعد از برگشت از فرانسه وی مراتب ارادت خود را به حكیم باشی با نقاشی و نگاره پردازی تالار خانه استاد نشان داد. از جمله نقاشی های معروف این تالار عبارتند از: لیلی و مجنون ـ شیخ صنعان ـ حضرت ابراهیم و… و در یكی از نقاشی ها تصویر حكیم باشی در حین عیادت از یك بیمار نشان داده شده است.
ورودی این دو خانه از كوچه بصورت دو درب در كنار هم دیده می شوند یك درب چوبی كه ورودی به حیاط اندرونی بوده است و امروزه كاملاً مسدود شده و تنها راه ورود به حیاط اندرونی از حیاط بیرونی است و درب دیگر یك در آهنی است كه هویتی از قدمت خانه نبرده است. در كنار درب آهنی دو سكو یا پاخور دیده می شود این در به یك هشتی باز می شود. هشتی علاوه بر ایجاد فضای مكث، كوچه را به حیاط بیرونی متصل می كند. هشتی با ایجاد یك فضای مكث مانع از دید مستقیم افراد تازه وارد به حریم خانه می شود. هرگز از هشتی بطور مستقیم به حیاط بیرونی دید نداریم بلكه در اكثر موارد باید با گذشت از یك دالان و یا یك هشتی كوچكتر و یا چند پله به حیاط
بیرونی رسید. در هشتی، روبروی درب ورودی كوچه یك اتاق كوچك دیده می شود كه به احتمال زیاد اطاق مستخدم خانه و یا كسی بوده كه جوابگوی ارباب رجوعهایی بوده كه روزها به این خانه رفت و آمد داشتند. بعد از هشتی با گذشت از چند پله به حیاط می رسیم. در حیاط یك حوض بزرگ وجود دارد كه در اطراف آن باغچه هایی با انواع درختهای انار و انجیر و… به چشم می خورد. حیاط از جبهه شمال غربی با یك در به حیاط اندرونی وصل می شود و از جبهه‌های دیگر توسط اتاقها و تالار محصور شده است.
در جبهه جنوب شرقی و شمال شرقی زیر زمین یا سرداب دیده می شود كه ضلع جنوب شرقی به احتمال زیاد بدلیل وجود سرداب تالار مانند بخش تابستان نشین خانه بوده است. زیر زمینهای ضلع شمال شرقی بیشتر حالت انباری دارند و بصورت اتاقهای كوچك می باشند. لازم به ذكر است كه در كاشان خانه ها را به موازات جهات اصلی نمی ساختند و اكثراً بصورت شمال شرقی به جنوب غربی بنا می كردند.
تالار نقاشی در ضلع جنوب غربی قرار دارد این تالار راهی به حیاط پشتی كه به موازات ضلع جنوب غربی بناست دارد در حیاط پشتی اثری از حوض دیده نمی شود فقط باغچه های بزرگ با درختان انجیر و توت و انار به چشم می خورد. در ضلع شمال غربی این حیاط طویله و انبار علوفه قرار دارد و یك دالان در كنار انبار به چشم می خورد این دالان در قسمتی كاملاً مسدود شده است و ما نتوانستیم بفهمیم كه انتهای آن به كجا ختم می شود در ابتدای دالان دو راه فرعی از آن جدا می شود. یك راه به طویله و راه دیگر به پله هایی كه به پشت بام می روند ختم می شود. وجود طویله این امكان را مطرح می سازد كه این دالان به كوچه و یا گذری ختم می شده است و به احتمال قریب به یقین حیوانات را از همین راه می آورده اند. در منتهی الیه جنوب شرقی حیاط آثاری از یك خرابه دیده می شود كه هیچ مدركی دال بر نحوه استفاده از آن و شكل بنا در این قسمت وجود نداشت.
آنچه از حیاط بیرونی ناگفته ماند مطبخ و یا به اصطلاح امروزی آشپزخانه است. مطبخ در ضلع جنوب غربی واقع شده است دارای سقف كروی است و نورگیری و تهویه هوا از راه سقف انجام می شود. معمولاً تیزه طاق گنبدی قفل نمی شود و سوراخی متناسب باز گذارده شده كه بر روی آن حجم كوچك هواكش بصورت چهار پره ای بنایی شده كه كشش باد را از هر سو بداخل فضا ممكن می سازد. یك مسأله مهم دیگر راجع به این بنا این است كه خانه‌های كاشان بطور عمده بدلیل امكان دسترسی به آب پایین تراز سطح كوچه یا گذر بنا می شده اند بطور مثال در خانه حكیم باشی حیاط بیرونی به اندازه 273 سانتی متر با سطح كوچه اختلاف ارتفاع دارد.
و اما راجع به مصالحی كه در این بنا به چشم می خورند این بنا بطور عمده از خشت و گل ساخته شده است كه با توجه به اقلیم و شرایط خاص استفاده از مصالح در آن دوره بهترین نوع مصالح بوده اند بخصوص كه آب و هوای كاشان و وجود حشراتی چون موریانه امكان استفاده از چوب را در دیوارها و سقف بطور كلی رد می كند.
بررسی عوامل موثر در شكل گیری بنا 1 آداب و شیوه تفكر و زندگیهنر معماری ایرانی تاریخی كهن داشته كه در هر زمان دستهای توانا و با ذوق مردمی هنردوست پدیده های شگرف بوجود آورده كه در مواردی اصول آن ریشه هنر معماری جهان شده است.
ادامه خواندن مقاله در مورد برداشت از بناهاي تاريخي
نوشته مقاله در مورد برداشت از بناهاي تاريخي اولین بار در دانلود رایگان پدیدار شد.