nx دارای 78 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد nx کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز nx2 آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي nx،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد
بخشی از متن nx :
پیش‌گفتارهنرمندان ما به ویژه معماران معتقد بودند كه تقلید خوب به ابتكار بد ترجیح دارد و بدون هیچ تعصبی همیشه از پیشرفته‌ترین تكنیك‌های جهان از هر كجا و از هر كس كه بود بهره می‌گرفتند. اما چنین نبود كه هر پدیده‌ای را به همان گونه كه هست بی هیچ كم وكاست بپذیرند و آنچه را كه برای
كشورمان مناسب می‌دانستند به گفته خودشان استرلیزه می‌كردند. چیزهای زائد را می‌كاستند و آنچه را كه كم داشت به آن می‌افزودند و آن را چنان پرداخته و پیراسته می‌كردند كه گویی همیشه ایرانی بوده است. منجمله هنگامی كه یك دسته از آریایی‌ها از شمال غرب ایران به سوی جنوب روانه شدند و چند گاهی در قفقاز و سپس در آذربایجان و كرمانشاه نشیمن داشتند و در پایان خود را به خوزستان و فارس رساندند و نام خود را به این استان دادند، با خود معماری مرسوم شمال را به جنوب آوردند و در خوزستان ساختمانهایی را بنیاد كردند كه در شمال پرداخته شده بود.
پیداست چنین ساختمانهای سردسیری هرگز به كار گرمسیر نمی‌آمد. آپادانا در در شوش كه بنیادش بر پایه‌های باربر سنگی بود با اسپری‌های (دیوارهای جدا كننده) خشتی به بسترهای دست كم 5 متر پوشاندند و به این ترتیب از نفوذ گرمای سوزنده به درون ساختمان پیشگیری كردند. این كار را پنام‌سازی می‌گفتند. پنام كه درست در برابر عایق است چه عایق حرارتی و چه صوتی و چه رطوبتی، همیشه در كنار معماری ایران یكی از كاراترین تدبیرها بوده است. مثلاً در
خانه‌های كاشان، یزد، جهرم و دیگر شهرستانها و روستاهایی كه در تابستان به شدت گرم و در زمستان سرد بود، به یاری این پنامها، زیستگاهی بسیار مناسب فراهم می‌آورند. مثلاً در یك خانه یزدی میان در و پنجره‌ها را تیغه‌ای به عرض 13/0 عمق 6/0 و ارتفاع نزدیك به 5 متر می‌گذاشتند. این تیغه‌ها را كه آفتابشكن می‌نامیدند نمی‌گذاشت كه آفتاب یك ساعت صبح تابستان به درون اتاق راه یابد و پوشش را به دو پوسته می‌كردند و در دهانه‌های كوچك با طاقهای دو پوسته میان
تهی و در دهانه‌های بزرگ نیز همچنین كاری می‌كردند كه گرمای تابستان و سرمای زمستان هرگز نمی‌توانست از بام به درون اتاق راه یابد و بدین گونه زیستگاهی فراهم می‌كردند كه در تابستان، زمستان، پائیز و بهار هوایی خوش داشته باشد. بدین ترتیب بدون اینكه زحمت تغییر چهره بعضی از ساختمانها را در اقلیمهای گوناگون ملحوظ دارند، رعایت اقلیم را به نحوه بسیار آسوده می‌كردند.
در شهرسازی ایران به دو چیز اهمیت فوق‌العاده می‌دادند. یكی «رون» دیگری «پنان». رون یا جهت در ایران سه گونه است، به این ترتیب كه یك شش ضلعی دو به دو را كه رو به روی هم قرار داشته باشند به هم متصل می كردند و سه رون به وجود می‌آمد. نخست «رون راسته» كه از شمال شرقی به جنوب غربی كشیده می‌شد و دیگری «رون اصفهان» كه از شمال غربی به جنوب شرقی كشیده می‌شد و دیگری «رون كرمانی» كه تقریباً شرقی و غربی بود. شهرهای دیگر مانند كاشان، شهر ری، یزد و تبریز و چند شهر دیگر رون راسته داشته و اصفهان و چند شهر فارس رون اصفهانی و كرمان و همدان و چند شهر آذربایجان غربی رون كرمانی داشتند. بدین ترتیب ساختمانها خود به خود طوری قرار می‌گرفتند كه تابستان و زمستان خوشی داشت.
مقدمهدر كشور پهناور ایران با مناطق اقلیمی متفاوت و شرایط متغیر آب و هوایی در فصول مختلف سال، معماری سنتی ایران راه حلها و شیوه‌های منطقی و مناسب جهت فراهم نمودن شرایط آسایش انسان ابداع و ارائه نموده است. در مملكتی كه در قسمت اعظم فلات مركزی آن در بیش از نیمی از سال قطره‌های باران نمی‌بارد و تهیه و حفظ آب شیرین از معضلات همیشگی مردم این نواحی بوده و در سواحل دریای خزر با حدد دو متر بارندگی سالیانه و رطوبت بالای 80% در اكثر اوقات سال كه فعالیت و تحرك را از انسان سلب میكند و همچنین در سواحل جنوبی كشور كه
«شمس‌الدین مقدسی» (جغرافیدان و سیاح معروف عرب و مؤلف كتاب «احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم») در قرن چهارم هجری، آنجا را از لحاظ شدت گرما، دروازه جهنم نامیده و بالأخره در نواحی كوهستانی كه برف و سرمای شدید محل زندگی در زمستانهای طولانی این منطقه است، مشاهده می‌كنیم كه معماری سنتی این مرز و بوم به لحاظ تجربه چند هزار ساله، اصول و
روشهایی ابداع نموده كه بدون استفاده از وسایل مكانیكی، شرایط زیست محیطی ساختمانها را در مناطق مختلف آب و هوایی به شرایط آسایش انسان تا حد ممكن نزدیك كرده‌اند. تا همین 3 الی چهار سال قبل بود كه بنایان و معماران در مناطق مختلف اقلیمی ایران، جهت اصل ساختمان را رو به جنوب و یا باد مناسب می‌ساختند. اهالی پایتخت مانند بسیاری از شهرنشینان و روستائیان در این كشور، در شبهای فصل تابستان به لحاظ از استفاده از برودت نسبی آسمان
شب، بستر بر روی بام پهن می‌كردند و در آنجا می‌خوابیدند. در طی بعد از ظهرهای گرم این فصل، در زیرزمین استراحت می‌نمودند. بر روی ایوانهای رو به جنوب حصیری می‌انداختند تا آفتاب گرم تابستان به درون خانه نفوذ پیدا نكند و عصرها حیاط را آب‌پاشی می‌كردند تا رطوبت و برودت حیاط و فضاهای اطراف آن افزایش یابد.ولی امروزه طرح‌های ما به گونه‌ای است كه ساختمانها در طی تابستان بسیار گرم و حتی گرمتر از محیط اطراف خود می‌باشد و در زمستان نیز بسیار سرد و از لحاظ آسایش ناراحت‌كننده است و به كمك تكنولوژی مدرن و تحمل هزینه بسیار و ایجاد آلودگی و اصوات مزاحم، سعی می‌كنیم شرایط محیطی را به شرایط آسایش نزدیك كنیم. در حالیكه اگر هر كدام از این دستگاه‌ها از كار بیفتد،
زندگی در چنین وضعی بسیار مشكل می‌شود. كشور ما اگرچه دارای منابع غنی زیرزمینی است و انرژی فسیلی و بالاخص نفت در ایران به صورت گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی این منابع پایان‌‌پذیر هستند. البته بازگشت به شیوه‌های ساختمانهای گذشته میسر نیست و مسلماً نحوه زندگی گذشتگان جوابگوی شرایط زندگی امروز ما نخواهد بود. همانطور كه در سایر كشورها مطالعات وسیعی در مورد روشهای طراحی و اقلیمی صورت می‌گیرد، در كشور ما نیز با توجه به پیشینه طولانی و گسترده تحقیق و تفحص در این زمینه لازم و ضروری به نظر می‌رسد. بدین ترتی
یك امر كل كه تقریباً در رابطه با كلیه ساختار‌های سنتی ایران صدق میكند همگونی آنها و محیط مسكونی با عوامل اقلیمی است. این مطلب را در سواحل دریای خزر، كرانه خلیج فارس و دریای عمان دامنه قلل مرتفع و حاشیه كویر مركزی می‌توان به وضح مشاهده نمود. بافت شهری، فرم بنا و نوع مصالح در هر یك از این مناطق در تطبیق كامل با شرایط اقلیمی می‌باشد.
عواملی كه بر شرایط اقلیمی یك منطقه تحت تأثیر می‌گذارد و شامل زاویه تابش خورشید، عرض جغرافیایی یعنی دوری یا نزدیكی از خط استوا، شدت جریان و جهت بادهای فصلی، وجود آب، رطوبت و گیاه در منطقه و بالأخره ارتفاع از سطح دریا و ناهمواریهای سطح زمین است.
عوامل اقلیمی به ترتیب :خورشیدكره زمین محور دوران ثابتی است كه نسبت به خط عمود بر صفحه گردش زمین به دور خورشید 5/23 انحراف دارد، از آنجایی كه این انحراف محور، نقاط مختلفی از كره زمین را در فصول مختلف مقابل خورشید قرار می‌دهد لذا حرارت و آب و هوای كره زمین در هر منطقه بنابر زاویه تابش خورشید نسبت به زمین فرق میكند و این مطلب باعث ایجاد فصول مختلف درهر ناحیه از كره می‌شود.
در اول فروردین و اول مهر ماه نقاط جنوبی و شمالی محور نسبت به خورشید به صورت موازی قرار می‌گیرند و شب و روز در هر دو نیمكره مساوی هستند. یعنی 12 ساعت روز و 12 ساعت شب می‌باشد. در این حالت هر دو نیمكره نسبت به خورشید در حالت اعتدال قرار دارند كه یكی در اعتدال بهاری و دیگری در اعتدال پائیزی است. در اول تیرماه نقطه شمالی محور یعنی قطب شمال رو به خورشید و نیمكره شمالی در فصل تابستان و نیمكره جنوبی در فصل زمستان می‌باشد كه اولی انقلاب تابستانی و دومی را انقلاب زمستانی گویند.
جهت محور كره زمین نسبت به خورشید در فصول مختلف
خورشید در ساعات مختلف روز و فصل گوناگون، باید زاویه تابش و جهت تابش آفتاب مشخص باشد.زاویه تابش آفتاب در زمستان كمتر و در تابستان بیشتر است.زاویه تابش آفتاب نسبت به افق ماه‌های مختلف سال 78 75 67 55 42 35 31تیر ماه
مرداد ـ خردادشهریور ـ اردیبهشتمهر ـ فروردینآبان ـ اسفندآذر ـ بهمندی
باداختلاف درجه حرارت و فشار هوا، به علاوه دوران كرده زمین باعث جابجایی هوا و در نتیجه باد می‌شود. به دلیل اینكه باد با خود ابرهای باران‌زا و باران كه لازمه حیات است را به ارمغان می‌آورد، بدون وجود باد، زندگی در كره زمین برای بشر غیر ممكن است.در ایران ابرهای باران‌زا از طرف دریای میدترانه و اقیانوس هند می‌آیند. جریان باد دیگری هم از سمت شمال می‌وزد كه با خود سرمای زیاد به همراه می‌آورد. در جنوب ایران بادهای صحرایی عربستان می‌وزد كه مانع تجمع ابرهای باران‌خیز در این منطقه می‌شود.
بادهای محلی نیز در هر ناحیه وجود دارد كه از جهات مختلف می‌وزد. بعضی از این بادها مرطوب و خنك می‌باشند و بعضی گرم همراه با گرد و غبار هستند.تعداد زیادی از شهرهای و روستاهای ایران در نواحی كویری و حاشیه كویری تا حد زیادی بر حسب موقعیت باد طراحی و بنا شده‌اند مانند شهرك زواره. بدین ترتیب كه كل شهر، ساختمانها، بازشوها، و بادگیرها به سمت باد مطلوب و خنك بنا شده است و پشت به باد گرم و پر گرد و غبار می‌باشند. در نزدیكی سواحل دریاها و دریاچه‌های بزرگ نیز یك باد محلی وجود دارد كه دوره تناوب آن 24 ساعته است. در طی روز آفتاب می‌تآبد، سطح زمین سریعتر از دریا گرم می‌شود و در نتیجه هوای مجاور زمین صعود كرده و جای آن را نسیم خنكی از سطح دریا پر میكند. در شب هنگام، سطح زمین گرمای روز را سریعتر از دست می‌دهد و آب دریا گرمتر از زمین می‌باشد لذا هوای گرم از سطح دریا صعود میكند و جریان مخالف روز از روی زمین به سمت دریا جریان پیدا میكند. باد در انتقال صوت، آلودگی هوا و بو بسیار مؤثر است. لذا قسمتهایی از شهر كه عامل تولید آلودگی‌های فوق می‌باشند مانند فرودگاه‌ها، كارخانجات و محل دفن زباله، نه تنها باید در خارج شهر، بلكه در سمتی باشند كه باد غالب منطقه ابتدا از سطح شهر عبور كند و بعد به این قسمتها برسد.استفاده از باد در طراحی محوطه و ساختمان نیز باید نقش تعیین‌كننده‌ای داشته باشد و باد باید به طور صحیح هدایت و كنترل شود (شكل 8-1). به عنوان مثال در اقلیم سرد باید جلوی بادهای سرد زمستانه سد شود و در اقلیم گرم باید از بادهای خنك حداكثر استفاده صورت گیرد. این كار با طراحی صحیح محوطه و فرم بنا امكان‌پذیر است.با قرار دادن درختان سوزنی برگ مانند كاج و سرو، بادشكن، پستی، بلندی زمین و یا ابنیه مجاور می‌توان جلوی باد مزاحم را گرفت و بدین ترتیب با استفاده از عوارض زمین، گیاه و ابنیه مجاور می‌توان باد مطلوب و مساعد منطقه را به سمت دلخواه هدایت كرد.
آب، رطوبت و گیاه
ظرفیت حرارتی و گرمایی ویژه آب نسبت به سایر اجسام در روی كره زمین بیشتر است به همین خاطر آب قابلیت ذخیره حرارتی بیشتری نسبت به معدل ذخیره حرارت سازی اجسام در روی كره زمین دارد. مشاهده این امر در سواحل كنار دریا بسیار بارز است. در طی روز كه آفتاب می‌تابد، سطح زمین گرم می‌شود. در روزهای گرم شدت گرمای سنگ و یا شن و ماسه سواحل دریا به قدری است كه با پای برهنه نمی‌شود بر روی آن راه رفت ولی در همین زمان آب دریا هنوز معتدل است و در آن می‌توان به راحتی آب‌تنی كرد. مشاهده می‌شود كه ظرفیت حرارتی هوا بسیار كم است (018/0) و هوا قدرت ذخیره حرارتی بسیار اندكی دارد ولی هوای مرطوب به دلیل وجود ذرات بخار آب بهتر می‌تواند حرارت را در خود ذخیره كند لذا در مناطق مرطوب اختلاف درجه حرارت در طی شبانه روز كمتر از نواحی با آب و هوای خشك است.
در نقاطی كه از سواحل دریاها دور هستند و همچنین بارندگی و در نتیجه پوشش گیاهی كمی دارند، رطوبت هوا بسیار اندك است. در صحراهایی مانند دشت كویر و كویر لوت اختلاف دمای هوا در طی شبانه روز گاهی تا 20 درجه می‌رسد یعنی روزهای گرم و شبهای سرد. در شهرهای حاشیه كویری، تا پیش از استفاده از كولرهای آبی در خانه‌ها، اهل خانه در ایام گرم تابستان، شبها به پشت بامها می‌رفتند. به 4 دلیل شبها دمای پشت بامها بسیار كمتر از داخل بنا است:1 به دلیل رطوبت كم هوا و ظرفیت حرارتی بسیار اندك.
2 در طی شب آسمان مانند یك جسم سرد عمل میكند.3 كوران هوا بر روی سطح بام به خنك شدن محیط از طریق جابجایی حرارت كمك میكند.4 به دلیل استفاده از مصالح بنایی در ساختمانهای این نواحی، حرارت روز در كالبد ساختمان حفظ می‌شود.
یكی از دلایل عمده وجود حوض آب و درخت در حیاط اغلب خانه‌های حاشیه كویری این است كه به رطوبت هوا اضافه شود و فضای داخل بنا معتدل‌تر گردد. آب‌پاشی حیاط و درختان در بعدازظهر نیز كه در سابق مرسوم بوده و هنوز نیز متداول است، به تبخیر آب و خنك نمودن محیط و گاه خشكی هوا كمك میكند. بر عكس در اقلیم مرطوب مانند سواحل دریاها، رطوبت نسبی هوا بیش از حد آسایش انسان است و با استفاده از جریان باد و تهویه داخل بنا، باید از ساكن شدن هوای مرطوب در فضاهای مسكونی جلوگیری نمود.
در رابطه با گیاهان باید متذكر شد كه گیاهان به لحاظ تبخیر آب، در ایجاد برودت در محیط تأثیر بسزایی دارند. در طی یك روز آفتابی در تابستان یك درخت بلوط بزرگ به میزان یك میلیون BTU (252000 كیلو كالری) در خنك‌سازی هوا تأثیر می‌گذارد. این مقدار برابر است با میزان هوای خنكی كه یك دستگاه تهویه مطبوع با 20 ساعت كار در روز برای 10 اتاق معمولی تأمین می كند. وجود گیاهان علاوه بر افزایش رطوبت نسبی، باعث ایجاد سایه در تابستان می‌گردد كه خود از حرارت زیاد آفتاب می‌كاهد. از دیگر خصوصیات گیاهان كاستن و هدایت باد می‌باشد.
موقعیت جغرافیایییكی از عوامل مهم در شرایط اقلیمی هر محل، موقعیت آن بر روی كره زمین و یا به عبارت دیگر، عرض جغرافیایی آن محل است. هر نیمكره زمین به 40 درجه جغرافیایی تقسیم شده كه استوا بر روی مدار صفر درجه و در قطب شمال و جنوب بر مدار 40 درجه قرار دارند. اشعه آفتاب هر چقدر عمود بتابد تأثیر حرارت بیشتری دارد لذا در استوا به خاطر تابش عمودی آفتاب نسبت به آن، هوای محیط بسیار گرم و در دو قطب شمال و جنوب به لحاظ عدم تابش و یا تابش مایل آفتاب، هوا بسیار سرد است. در سایر مدارهای جغرافیایی نیز نسبت به دوری و نزدیكی به خط استوا معدل درجه حرارت سردتر و یا گرمتر می‌باشند. قابل توجه می‌باشد كه كشور ایران بین مدار 25 و 40
جغرافیایی قرار گرفته است. ارتفاع از سطح دریا نیز تأثیر بسزایی در شرایط اقلیمی دارد. هر چه زمین از سطح دریا ارتفاع بیشتری داشته باشد غلظت هوا كمتر و در نتیجه دمای محیط كمتر است.
تقسیم‌بندی اقلیمی ایرانفلات ایران از نظر تقسیم‌بندی اقلیمی در یك منطقه خشك جهان قرار گرفته است و صحاری خشك شمال آفریقا و عربستان كه از سواحل اقیانوس اطلس در غرب آفریقا شروع می‌شود، تا ایران و نهایتاً تا افغانستان و تركمنستان ادامه پیدا میكند.در مورد وضعیت آب و هوایی ایران، دانشمندان و جغرافی‌دانان خارجی و ایرانی تحقیقات بسیار انجام داده‌اند و در این میان اصولی را كه «كوپن» دانشمند اتریشی ارائه داده است بیشتر مورد قبول اهل فن قرار گرفته، كوپن از لحاظ آب و هوایی ایران را به هفت منطقه متفاوت تقسیم نموده و دكتر گنجی بر اساس تقسیم‌بندی كوپن و با در نظر گرفتن اشكالاتی كه در تقسیم‌بندی كوپن از لحاظ آب و هوایی در هر یك از مناطق آب و هوایی تقسیم شده می‌باشد، ایران را به 22 منطقه آب و هوایی تقسیم كرده است. از نظر مسكن و محیط‌های مسكونی، مهندس مرتضی كسمائی در
نقشه پهنه‌بندی اقلیمی، ایران را به هشت منطقه اقلیمی تقسیم‌بندی كرده است. اما آنچه كه در حال حاضر، بر اساس تحقیقاتی كه در سازمان هلال احمر صورت گرفته ایران را به چهار منطقه اصلی تقسیم نموده است. (شكل 1-2)1 كرانه‌های جنوبی دریای خزر2 كرانه شمالی خلیج فارس و دریای عمان3 نواحی كوهستانی و مرتفع فلات4 دشتهای فلات
كرانه جنوبی دریای خزرشرایط اقلیمیاین منطقه از پربارترین و سرسبزترین مناطق اقلیمی ایران است و در تمامی فصول سال دارای بارندگی می‌باشد. با وجود عرض نسبتاً كم، این كرانه از دو ناحیه تقریباً مجزا تقسیم و تشكیل شده است. یكی ناحیه جلگه‌ای است كه به صورت نوار باریكی در امتداد دریا گسترش یافته و كشتزارهای وسیع و همچنین شهرهای بزرگ در این ناحیه می‌باشند. عرض این جلگه در مجاور رودخانه‌هایی مانند سفید رود، هراز، تجن و در منطقه شرقی دریای خزر بیشتر است. دوم ناحیه كوهستانی شمال سلسله جبال البرز است كه پوشیده از درختان جنگلی می‌باشند.
خصوصیات آب و هوایی1 بارندگی زیاد در تمام فصول سال، خصوصاً در فصول پائیز و زمستان2 رطوبت نسبتاً زیاد در تمام فصول سال3 اختلاف كم درجه حرارت بین شب و روز4 پوشش وسیع نباتیسمت جنوب غربی دریای خزر، یعنی استان گیلان، دارای بارندگی بیشتری نسبت به سایر قسمتها است و هرچه از سمت غرب به سمت شرق این كناره پیش می‌رویم، از مقدار بارندگی كاسته می‌شود به نحوی كه در بندر انزلی در جنوب غرب این كناره میزان بارندگی سالیانه 1818
میلیمتر و در گرگان در جنوب شرقی كناره میزان بارندگی فقط 617 میلیمتر است. درصد رطوبت نسبی در منطقه بسیار زیاد است و در شهرهایی مانند بندر انزلی، رشت، رامسر و بابلسر حدود 80% می‌باشد كه بیش از حد آسایش انسان است. میزان رطوبت در كنار دریا بیشتر و در ارتفاعات و قسمتهای شرقی كمتر است.بافت شهریدر مناطقی كه در نزدیكی ساحل دریا می‌باشند و یا مقدار بارندگی زیاد است، وجود رطوبت هوا از جمله مشكلات عمده می‌باشد. هوای مرطوب از هوای خشك سنگین‌تر است و در قسمت زیرین هوای خشك قرار می‌گیرد. لذا اگر فضاهای شهری محصور باشند و كوران هوا و باد در آنها جریان
نداشته باشد، در سطح این فضاها از هوای مرطوب انباشته خواهد شد و تنفس و فعالیت بسیار طاقت‌فرسا خواهد گردید. لذا ساختمانها در این مناطق مجزا و از هم ساخته می‌شوند، با حیاط‌ها و فضاهای باز و وسیع و حصار دور این فضاها اغلب كوتاهتر از قد انسان است.البته باید توجه داشت كه هرچه از حاشیه شهر به مركز شهر نزدیك می‌شویم، به دلیل تراكم بیشتر جمعیت و همچنین ارزش بیشتر زمین، فاصله ساختمانها از یكدیگر كمتر می‌شود، ولی به هر جهت در فضاهای مركزی شهر نیز سعی می‌شود تا از جریان هوا بین دریا و خشكی و یا از جریان باد غالب در منطقه جهت تهویه هوای فضاها، حداكثر استفاده بشود.
خصوصیات كلی بافت شهری و روستایی در این منطقه1 بافت شهری و روستایی به صورت باز و گسترده2 فضاهای شهری نسبتاً وسیع3 محوطه‌ها با دیوارهای كوتاه4 كوچه‌های نسبتاً عریض5 ساختمانهای جدا از هم، در مراكز شهری متصل به هم
نوع مصالحبه دلیل حاصلخیزی منطقه و وجود كشتزارهای وسیع در جلگه‌ها و جنگلهای انبوه در نواحی كوهپایه‌ای و كوهستانی، مصالح ساختمانی در این كناره نسبتاً نباتی می‌باشد.در این كناره، چوب از مصالح عمده جهت سازه و پوشش بنا است. چوبها به دو دسته چوب سخت و چوب نرم تقسیم‌بندی شده‌اند. چوبهای سخت به چوبهایی اطلاق می‌شود كه با دوام، متراكم و محكم بوده و زیبایی و استقامت زیادی دارند. درختانی كه چوب آنها در این كناره سخت می‌باشد بدین قرار است: شمشاد، انجیلی، ملچ، اقاقیای وحشی، بلوط، توت، ابریشم، لی، زبان گنجشك، ازگل، گردو، اناز، أوجا و موذی.
از جمله درختانی كه چوب آنها نرم می‌باشد بدین قرار است: توسكا، چنار، بید، تبریزی، افرا، شیردل، ممرز، راش، كاج، سرو و توك.از چوبهای سختی چون أرجا، توت، لی، لیكلی معمولاً در قسمت پی و زیر زمین ساختمان استفاده می‌شود چون مقاومت آنها در برابر رطوبت و موریانه خوب است ولی چون این چوبها صاف و بلند نمی‌باشند برای تیرهای اصلی، خرپا و ستونهایی كه در نما قرار می‌گیرند از چوبهای تبریزی، صنوبر و توسكا استفاده می‌شود. جهت در و پنجره از چوب درخت موذی استفاده می‌شود. موذی یك
درخت جنگلی است كه بسیار تنومند و ستبر است و سالیان دراز عمر میكند. جهت پوشش بام در نواحی جنگلی و كوهستانی از تخته لت و در نواحی سواحل دریا و در كنار مردابها از گالی استفاده می‌شود. گالی نوعی علف است كه در كنار مردابها رشد میكند. دارای برگهای پهن و نسبتاً بلندی است كه ارتفاع آن گاه تا سه متر می‌رسد.
تطبیق مسكن با اقلیماز نمونه‌های بسیار خوب ساختمان مسكونی كه به طور كامل با اقلیم منطقه هماهنگی دارد و از پی تا ستیغ بام از مصالح گیاهی و محلی بنا شده را می‌توان در جلگه‌ای وسیع بنام «بپه پیش» در شرق رودخانه سفیدرود ملاحظه نمود.
كرانه شمالی خلیج فارس و دریای عمانشرایط اقلیمیاین منطقه در امتداد یك نوار ساحلی باریك و نسبتاً طولانی است كه بیش از دو هزار كیلومتر طولانی می‌باشد. از مصب اروندرود در جنوب غزبی استان خوزستان شروع شده و به خلیج گواتر در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان ختم می‌شود.
از لحاظ اقلیمی، این سواحل جزء نواحی گرم و مرطوب محسوب می‌شود. تابستانها نسبتاً طولانی و زمستانها فقط در دو ماه دی و بهمن هوا تا حدی سرد است. این كناره به سبب آنكه در مجاورت دریا می‌باشد، رطوبت هوا بسیار زیاد است ولی به علت قلت بارندگی، فاقد پوشش نباتی می‌باشد به جز نخلستانها و كشتزارهای محدود اهالی منطقه به طور كلی لم یزرع، بی آب و علف است.خصوصیات آب و هوایی این كرانه1 میزان ریزش باران سالیانه بسیار اندك، اغلب بارندگی در فصول پائیز و خصوصاً زمستان.2 رطوبت هوا بسیار زیاد در تمام فصول سال3 هوا بسیار گرم و مرطوب در تابستان و معتدل در زمستان4 اختلاف كم درجه حرارت بین شب ور وز5 شور بودن آبهای زیرزمینی در اكثر مناطق6 پوشش بسیار كم گیاهی
بافت شهریبهترین روش برای مقابله با شرایط سخت آب و هوایی در این منطقه، ایجاد سایه و استفاده از جریان باد است. این مطلب برای ساكنان محل و كسانی كه به این مناطق در ایام گرم سال مسافرت كرده‌اند امری مشهود و مسلم است. پس ایجاد سایه و استفاده از جریان هوا، دو عامل بسیار مهم و تعیین كننده در بافت شهری و فرم بنا جهت آسایش انسان است.
خصوصیات بافت شهری و روستایی در این كرانه1 بافت شهری به صورت نیمه متراكم2 بافت روستایی نسبتاً باز
3 فضاهای شهری نیمه محصور4 گسترش شهرها و روستاهای ساحلی در امتداد كنار ساحل و جهتشان روبه دریا
فرم بناخصوصیات كلی فرم بنا در این مناطق1 ساختمانهایی به صورت حیاط مركزی و نیمه درون‌گرا2 حداكثر استفاده از سایه و كواران هوا3 ارتفاع اتاقها زیاد و پنجره‌های بلند و كشیده4 ایوانهای وسیع و مرتفع5 عدم وجود زیرزمین6 طاقها غالباً مسطح
در این كرانه اكثر ساختمانها نیمه درون‌گرا هستند و اطاقها در اطراف یك حیاط مركزی قرار دارند. فرق عمده این ساختمانهای حیاط مركزی با ابنیه مشابه در مناطق فلات مركزی ایران در این است كه با وجود آن كه این ساختمانها درون‌گرا می‌باشند، ولی ارتباط آنها با فضای خارج كاملاً بسته نیست و پنجره‌های بلند و مرتفع ایوانهای وسیع رو به فضای كوچه و یا میدان در طبقات دوم و خصوصاً سوم ساختمان دارند. دلیل این امر بدین لحاظ است كه به منظور استفاده از تهویه دو طرفه هوا در داخل اتاق و كاستن از شدت گرما، با باز كردن رو به حیاط از یك طرف و پنجره‌های رو به كوچه از طرف دیگر تهویه صورت می‌گیرد.
نوع مصالحدر مناطق گرم و مرطوب، استفاده از مصالحی كه دارای جرم حرارتی كم هستند و حرارت را در خود ذخیره نمی‌كنند بهتر است. زیرا از لحاظ اقلیمی، مشكل اساسی گرمای بیش از حد است و ذخیره كردن حرارت روز برای شب صحیح نمی‌باشد. به همین دلیل چوب بهترین نوع مصالح در این مناطق است زیرا چوب حرارت را به كندی انتقال می‌دهد و حرارت كسب شده در طی روز، بر روی سطوح چوب باقی می‌ماند و با وزش نسیم خنك در شب، چوب حرارت خود را از دست می‌دهد. ولی در
این سواحل، مشاهده می‌شود كه از چوب فقط برای بام و در و پنجره استفاده می‌شود و بدنه ساختمان با مصالح بنایی كه دارای جرم حرارتی بسیار زیاد است، اجرا می‌شود و ضخامت دیوارها غالباً زیاد است. این مطلب بدین خاطر است كه در این سواحل پوشش گیاهی بسیار اندك و چوب درختان برای كارهای ساختمانی كم می‌باشد.همچنین در این سواحل زدن طاقهای قوسی و گنبدی مرسوم نیست و غالباً از طاقهای كاهگلی مسطح استفاده می‌شود.
نواحی كوهستانی و مرتفع فلات
شرایط اقلیمیدو سلسله جبال البرز و زاگرس نواحی مركزی ایران را از سواحل دریای خزر در شمال و جلگه بین‌النهرین در غرب جدا میكند. شیركوه، كوه تفتان و كوههای منفرد دیگری نیز در قسمتهای مركزی و شرقی ایران وجود دارد، این كوهستانها سرچشمه رودخانه‌ها قناتهای كشور می‌باشند. رشته كوههای واقع در شمال و غرب كشور اكثراً برف‌گیر بوده و در دامنه شمالی رشته كوه البرز، جنگلهای انبوه، و در دامنه كوههای زاگرس در غرب كشور، جنگلهای تنك، بلوط، نارون و افرا وجود دارد.
كلیات شرایط اقلیمی در این مناطق1 سرمای شدید در زمستان، معتدل در تابستان2 بارش برف سنگین در قسمتهای شمال و شمال غرب كشور3 رطوبت هوا كم4 اختلاف بسیار زیاد درجه حرارت بین شب و روز
به علت ناهمواریها و شیب زیاد زمین، فقط روستاها و شهركهای كوچك در دامنه كوهها می‌توانند گسترش یابند و شهرهای بزرگ در صورتی در این ارتفاعات امكان توسعه دارد كه سطوح مسطح وسیعی در دامنه كوهستانها وجود داشته باشند. از این نوع شهرها می‌توان از شهركرد (2078 متر)، اراك (1759 متر) و همدان (1747 متر) نام یرد.
بافت شهری و روستاییبرخلاف سواحل جنوبی كشور كه محیط زیست مسكونی جهت مقابله با حرارت و گرمای زیاد هوا شكل گرفته، در اینجا سرمای زیاد تعیین كننده در شكل‌گیری بافت شهری و روستایی است.
خصوصیات كلی بافت شهری و روستایی1 فضاهای شهری و روستایی كوچك و محصور2 بافت شهری و روستایی متراكم و ابنیه متصل به هم3 جهت آفتاب و عوارض زمین عامل تعیین كننده در نحوه استقرار4 گوچه‌ها و معابر اصلی به موازات خط تراز زمین و اغلب با عرض كم
فرم بنافرم بنا نیز مانند بافت شهری بر اساس اقلیم منطقه و جهت مقابله با سرمای شدید طراحی و اجرا شده است.
خصوصیات كلی فرم بنا در این نواحی1 ساختمانها دارای حیاط مركزی و درون‌گرا2 نسبت سطح پوسته خارجی نسبت به حجم بنا كم3 ارتفاع ارتقاها كم4 بامها غالباً به صورت مسطح5 بازشوهای كوچك6 ایوانها و حیاط كوچك7 دیوارهای نسبتاً قطور
نوع مصالحمصالح مورد استفاده ابنیه سنتی در مناطق كوهستانی مانند سایر مناطق اقلیمی آن چیزی است كه در دسترس است، لذا اغلب جهت، دیوارهای از سنگ و برای پوشش سقف طبقات و بام از چوب درختان و كاهگل استفاده می‌شود.
ادامه خواندن مقاله بررسي اقليم و معماري ايران
نوشته مقاله بررسي اقليم و معماري ايران اولین بار در دانلود رایگان پدیدار شد.