nx دارای 20 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد nx کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز nx2 آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي nx،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد
بخشی از متن nx :
تاریخچه ریاضی
مقدمه
– درباره فنون در پیش از اسلام، اطلاعات مستقیم چندانی در دست نیست و آنچه در این زمینه می‌دانیم غالبا متكی بر آثار باقی مانده‌ی باستانی و گزارشهایی است كه از آثار مكتوب پهلوی به منابع عصر اسلامی راه یافته است. به هر حال، فعالیتهای پیشرفته‌ی مهندسی و دریانوردی و محاسبات پیچیده‌ی مالیاتی و رصدها و زیجهایی كه از آن عصر می‌شناسیم همه مستلزم آگاهی زیادی از ریاضیات ، و حاكی از رواج این علوم در ایران و مهارت ایرانیان در آنهاست كه بخش مهمی از آنها به عصر اسلامی منتقل گردیده است.
برخی از مهم‌ترین دست‌آوردهای ایرانیان در ریاضیات عصر اسلامی چنین است:
1نگارش نخستین آثار ریاضی دوره‌ی اسلامی در شاخه‌های جبر، حساب، هندسه و نیز نگارش آثار مستقل در مثلثات ؛ 2 آشنا ساختن مسلمانان و سپس اروپاییان با دستگاه شمار و ارقام هندی كه امروزه رایج است، و نیز به كار بردن این ارقام در ضمن محاسبات برای نخستین بار؛ 3 دسته بندی معادلات درجه سوم و حل هندسی و عددی همه آنها این معادلات را در حالت كلی نمی‌توان حل كرد)؛ 4 پرداختن به برخی مسائل كلاسیك ریاضیات از قبیل تربیع دایره، تثلیث زاویه، تسبیع و تتسیع دایره (رسم 7 ضلعی و 9 ضلعی منظم). مسأله
نخست غیر قابل حل است و 3 مساله دیگر را نیز نمی‌توان تنها با استفاده از پرگار و ستاره (یا خط‌كش غیر مدرج) حل كرد. حل این مسائل تنها پس از مباحثات و مكاتبات بسیار میان چند ریاضی دان ایرانی در سده 4 ق ، آن هم با روشهای دیگری همچون هندسه متحرك و استفاده از مقاطع مخروطی، صورت گرفت، 5 پرداختن به اصل پنجم اقلیدس و كوشش برای اثبات آن. این كار از یونان باستان آغاز شد و تا اواخر سده‌ی 19 م ادامه یافت و اگرچه نتیجه مستقیمی در برنداشت، راه را برای خلق هندسه‌های نا اقلیدسی هموار كرد. تقریبا تمامی ریاضی‌دانانی كه در دوره اسلامی در این باره فعالیت داشتند، ایرانی بودند؛ 6 محاسبه مقدار سینوس یك درجه و عدد پی (n)با دقتی كه تا مدتها همتایی نیافت؛ 7 تهیه نخستین
جداول توابع مثلثاتی مختلف و به كار بردن ظل معكوس (معادل تانژانت امروزی) به عنوان یك تابع مثلثاتی مستقل و استفاده منظم از آن؛ 8 اختراع، اثبات و به كار بردن شكل (قضیه) مغنی (قضیه سینوسها)به جای شكل قطاع (قضیه منلائوس) در مثلثات مسطحه و كروی و نیز اختراع و اثبات شكل ظلی (قضیه تانژانتها) با كاربردی مشابه؛ 9 حل دستگاه معادلات سیاله تا درجه نهم و تا 4 معادله و 7 مجهول توسط كرجی؛ 10 پژوهش در دیگر مباحث تئوری اعداد، مانند اثبات قضیه فرما در حالت خاص توسط ماهانی.
نجوم دوره اسلامی هم به ترتیب بر 3 سنت نجومی ایرانی، هندی و یونانی بنیاد شده، و تقریبا همه نخستین گروه از منجمان دربار عباسی ایرانی ، یا لااقل به شدت متأثر از نجوم ایرانی بوده ا ند. واژهایی چون زیح، هیلاج،كدخدا، جان بختان، جوزهر و حتی هندسه و بسیاری دیگر كه در منابع ریاضی و نجوم اسلامی وجود دارد و اصلا پهلوی است، نشان از این تاثیر دارد. علاوه بر انتقال مستقیم نجوم ایرانی،ایرانیان در ترجمه‌ی آثار و انتقال سنن علمی هندی و یونانی به جهان اسلام نقش عمده داشتند. از جمله آثار كهن ایرانی كه در دوره‌ی
اسلامی میز از آنها بسیار یاد شده است، می‌توان از زیجهایی موسوم به زیج شاه (یا شهریاران= زیگ شتر و ایار) یاد كرد كه لااقل از وجود دو زیج به این نام مربوط به عصر انوشیروان و یزدگرد سوم، اطلاع داریم گرچه بعضی از محققان قدمت برخی از این زیجها را عقب‌تر برده‌اند و برخی از گزارشها نیز می‌تواند مؤید این معنی باشد. چنانكه ابومعشر هم از زیجی بسیار كهن كه منشاء زیج شهریار بوده، یاد كرده است. گزارش ابن رسته به وضوح درجه اعتبار زیج شهریار در دوره اسلامی، و استناد همه‌ی منجمان را به آن نشان می‌دهد. شعاع تأثیر زیج شهریار نه فقط شرق اسلامی، بلكه غرب و به ویژه اندلس رانیز در برمی‌گرفت و در كنار سند هند، حتی پس از رواج مجسطی بطلمیوس، سخت مورد اعتنا بود.
درباره نجوم باید گفت از آنجا كه مثلثات پیش از آنكه به عنوان یكی از شاخه‌های ریاضیات مطرح شود، مقدمه‌ای بر علم نجوم به شمار می‌رفت، همه ابداعات ایرانیان در مثلثات
را هم می‌توان در ذیل نجوم مورد بحث قرار داد. در واقع بسیاری ار آثار نجومی ایرانیان، به ویژه زیجها، از لحاظ روابط و جداول مثلثاتی نیز سخت حائز اهمیت است. به هر حال بعضی از دست‌آوردهای ایرانیان در نجوم اینهاست:
1انجام نخستین ارصاد و اغلب رصدهای مستقل دوره اسلامی؛ 2انجام دو رصد از 3 شاهكار رصدی دوره اسلامی؛ 3 تلاش چشمگیر برای تصحیح ، هیأت بطلمیوس كه دركنار تلاشهای دانشمندان اندلس ، زمینه را برای طرح نظریه خورشید مركزی كوپرنیك آماده كرد؛ 4 اختراع آلات رصدی متعدد كه برخی از آنها همچون سدس فخری و آلت رصدی ابن سینا از لحاظ دقت، و برخی دیگر همچون اسطرلاب خطی طوسی از لحاظ سادگی كار در دوره اسلامی بی نظیر بودند.
در زمینه‌ی گاه شماری هم ایرانیان نقش برجسته‌ای داشتند و تأثیر آنها تا امروز نیز پای برجاست. در ایران باستان از سغد تا ارمنستان و آسیای صغیر دو نوع گاه شماری رواج داشت: گاه شماری عرفی كه در آن هر سال شامل 12 ماه و هر ماه 30 روز بود و 5 روز اضافه (موسوم به اندگاه یا خمسه مسترقه) داشت. با توجه به اینكه طول سال حقیقی تقریبا
2422/365 روز است، آغاز سال (نوروز) در محل حقیقی خود (آغاز بهار) ثابت نمی‌ماند. نوع دیگر گاه شماری تنها نزد موبدان و برخی دوایر دولتی (به ویژه دوایر مالیاتی ) رایج بود. در این گاه شماری برای جبران كسر اضافه بر 365 روز، هر 120 سال (در برخی مآ خذ هر 116 سال )، یك ماه كبیسه (یك سال 13 ماهه) گرفته می‌شد؛ یعنی هر سال ، 25/ 365 روز (دركبیسه 116 ساله به اضافه 116/1روز) فرض می‌شد. مبدأ تقویم نیز با تاج گذاری هر پادشاه ، نوروز همان سال قرار داده می‌شد؛ اما چون محاسبه كبیسه مدتها پیش از ظهور
اسلام متروك شده بود، جای نوروز تغییر می‌كرد، جنانكه نوروز (مذهبی و نه عرفی) سال تاج گذاری یزدگرد سوم كه آخرین مبدأ گاه شماری ایرانی است ، برابر با 16 ژوئن 632م/11ق (یعنی 91 روز پس از آغاز بهار) بود. پس از فتح ایران گاه شماری یزدگردی نزد ایرانیان زردشتی و نیز منجمان همچنان ( بدون اجرای كبیسه ) به كار می‌رفت و در محاسبات دیوانی هم رواج داشت. اما كبیسه نگرفتن و سیار شدن سال، در اخذ خراج مشكلات بسیاری پیش آورد؛ با اینهمه، خلفا كه كبیسه كردن سال شمسی را در شمار «نسیء» و حرام
می‌شمردند، از اجرای كبیسه خودداری می‌كردند، تا آنكه در روزگار متوكل و سپس معتضد عباسی كبیسه‌های فراموش شده اعمال شد و سال ثابتی با كبیسه برقرار گردید. سرانجام در زمان ملكشاه سلجوقی، تقویم جلالی ، دقیقترین تقویم جهان وضع شده و به كار جهان وضع شد و به كار رفت. این گاه شماری از 1304ش با اندكی تغییر و با نام تقویم هجری شمسی به عنوان تقویم رسمی ایران پذیرفته شد. تقویم هجری شمسی ، تنها تقویمی است كه آغاز سالش بر اساس یك رویداد نجومی (اعتدال بهاری) تنظیم شده است و از این رو بر خلاف تمامی تقویمهای دیگر آغاز سال آن هرگز از محل حقیقی خود جا به جا نخواهد شد.
درباره بر جسته ترین دانشمندان ایرانی كه در این رشته‌ها نامور شدند، جز كسانی كه از آنها سخن رفت، باید گفت تا جایی كه می‌دانیم نوبخت (د ح 160 ق)، فزاری، و شاید فیروزان، نخستین منجمان دوره اسلامی هستند. نوبخت نخستین منجم سرشاس خانواده‌ی ایرانی آل نوبخت (ه م) ، زمان مناسب برای آغاز بنای بغداد (145ق/ 762م)، را تعیین كرد، كه بار دوم از حضور فزاری، طبری و ماشاءالله یهودی نیز یاد كرده، و وظیفه هر 4 تن را نیز انجام دادند محاسبات هندسی ساخت بغداد آورده است . ابوالسهل فرزند نوبخت و 2 نوه‌اش حسن و عبدالله بن سهل (برادرزادگان ابوسهل) نیز منجم دربار عباسیان بودند. ابن ندیم، ابوسهل و نیز اغلب بزرگان آل نوبخت را در زمره‌ی مترجمان كتب پهلوی به عربی آورده است. فزاری و
یعقوب بن طارق كه احتمالا ایرانی نژاد بود، نخستین مسلمانانی بودند كه زیجهایی بر اساس آثار هندی و ایرانی نوشتند و ارقانم هندی گویا از طریق زیج (یا زیجهای ) فزاری و با واسطه‌ی زیجهای خوارزمی و اولین زیجهای حبش منتشر شد. عمر بن فرخان طبری (د ح 200ق) افزون بر تفسیر اربع مقالات بطلمیوس، كتابی در موالید نوشت و آثاری را نیز از فارسی به عربی ترجمه كرد. بیرونی او و ماشاءالله را كه به احتمال قوی از یهودیان ایرانی بصره بود، واسطه‌ی میان ابومعشر و آثار نجومی دوره ساسانی دانسته است. احمد نهاوندی در زمان یحیی ابن خالد برمكی (ح160ق) برای نخستین بار در دوره اسلامی ، رصدهایی در جندی شاپور انجام داد و نتایج این ارصاد را در زیج مشتمل گرد آورد.
بزیست فیروزان نیز كه پس از مسلمان شدن نامش را یحیی ابن ابی منصور (ه م) گردانیده بود و خاندانش هم غالبا منجم بودند و به بنی منجم شهرت یافتند. ظاهرا س
رپرستی ارصادی را كه به فرمان مأمون از 213 ق در شماسیه‌ی بغداد آغاز شد. بر عهده داشت. به سبب نگارش یك زیج بسیار معروف شد. سهل بن بشر احكامی یهودی فعال در خراسان (د پس از 236 ق) از طریق ترجمه لاتین بسیاری از آثارش در اروپای سده های میانه شهرت بسیار داشت. در همین روزگار ابوسعید ضریر جرجانی ، برهانی بر روش كتاب آنالما برای پیدا كردن خط نصف‌النهار نوشت كه قابل توجه است.
احمد بن محمد بن كثیر فرغانی از طریق كتاب جوامع علم النجوم و حركات السماویه‌ی خود نه تنها بر نجوم دوره‌ی اسلامی، كه از طریق دو ترجمه‌ی عربی و لاتینی (گراردوس كرمونایی و یوحنای اشبیلی) و نیز ترجمه لاتین به عبری آن توسط یعقوب آناطولی بر نجوم اروپای سده‌های میانه تأثیری شگرف نهاد. وی در 861م در فسطاط بر ساخت یك نیل‌سنج نظارت داشت.
محمد بن موسی خوارزمی (د ح 250ق) یكی از بزرگترین ریاضی‌دانان تمام اعصار كه نخستین كتابهای جبر و حساب دوره‌ی اسلامی را نوشت. بیش از هر نویسنده‌ی دیگر سده‌های دیگر بر سیر تفكر ریاضی تأثیر گذارد. المختصر فی حساب الجبر و المقابله او حاوی حل آنالیزی معادلات درجه اول و دوم است و مؤلف آن را می‌توان یكی از بنیان‌گذاران آنالیز به صورتی جدا از هندسه به حساب آورد. ارقام هندی از طریق ترجمه‌ی لاتین كتاب حساب او (الجمع و التفریق) به اروپای لاتینی راه یافت. زیج وی از نخستین آثاری است كه در آن جدول توابع مختلف نجومی و مثلثاتی آمده است. آثار او به لاتینی، عبری، انگلیسی، آلمانی و فرانسه ترجمه شده است. دو واژه‌ی الجبرا و آلگوریتم (و كلمات مشابه آنها در زبانهای اروپایی) به ترتیب برگرفته از نام كتاب الجبر و المقابله و نام خود اوست .
احمد بن عبدالله مروزی معروف به حبش حاسب (ه م) از بزرگترین منجمان دربار مأمون و معتصم از 214 تا 250 ق به رصد می‌پرداخت و3 زیج یكی به روش هندیان ، یكی به روش زیج شاه و دیگری پس از رصد تألیف كرد. وی برای نخستین بار وقت را به وسیله ارتفاع یك جسم سماوی (برحسب كسوف سال 829م) تعیین كرد، و كهن‌ترین جدول ظل معكوس (معادل تانژانت) را ارائه داد و آن را به صورت یك خط مثلثاتی مستقل به كار برد.
از بنو موسی پیش از این سخن رفت. مهم‌ترین كارهای آنها در ریاضیات تثلیث سینماتیكی زاویه، ترسیم بیضی به شیوه‌ی معروف به باغبانی و تحریر مخروطات آپولونیوس بود، دانشمندان بعدی از ارصاد و زیج بنوموسی یاد كرده‌اند.
ماهانی (ه م) ریاضی دان و ستاره شناس بزرگ ایرانی حل مقدمه‌ی ارشمیدس در قضیه‌ی چهارم از مقاله دوم فی الكره و الاستوانه را به حل معادله كه بعدها به معادله‌ی ماهنی مشهور شد، تحویل كرد و آن را حل نشدنی شمرد.
ابومعشر بلخی (ه م) گرچه در تاریخ احكام نجوم اهمیت و تأثیر شگرف داشته، اما اهمیت علمی آثار او اندك است.
درباره سلیمان بن عصمت سمرقندی تنها می‌دانیم كه در حدود سال 275ق در بلخ مشغول رصد بوده، وزیجی به نام نیرین و شرحی بر المجسطی بطلمیوس نگاشته است.
فضل ابن حاتم نیریزی (د ح310ق/922م) شارح دومین ترجمه حجاج بن یوسف از اصول اقلیدس (ترجمه مأمونی) وسیله‌ای بسیار جالب و دقیق برای اندازه‌گیری ابعاد و ارتفاع اجسام دور از دسترس اختراع كرد و رساله‌ای درباره‌ی آن نوشت كه مورد ستایش بیرونی واقع شده است.
ابو نصر فارابی آثاری در هندسه، شرحی بر مجسطی، و رساله‌ای مهم در تقسیم بندی علوم نگاشت.
عبدالله ابن اماجور، پسرش علی بن عبدالله و مفلح ، غلام علی، مشهور به ابن اماجور از بزرگترین راصدان مسلمان، در 272-321ق در بغداد و شیراز مشغول رصد بودند. ابن یونس دقت آنان در رصد و تسلطشان در هندسه و هیأت راستوده، و از زیجی كه مفلح به تنهای نوشته ، یاد كرده است.
اخوان الصفا به لحاظ علاقه به مكتب فیثاغورثی به اسرار حروف و در نتیجه تئوری اعداد بسیار بها می‌دادند. رسالاتی درباره‌ی ریاضیات، طبیعیات و احكام نجوم از آنها باقی مانده است.
ابو جعفرخازن هم به كمك مقاطع مخروطی، معادله ماهانی را حل كرد. قفطی زیج الصفایح او را كه اكنون از بین رفته، بسیار ستوده است. وی در رساله انشاء المثلثات القائمه الزاویه; كه برخی به خطا آن را از ابوجعفر محمد بن حسین (سده 6ق) دانسته‌اند، درباره پاسخهای معادله سیال گفت و گو كرده است.
رصدهای عبدالرحمان صوفی (د376ق/986م) كه در صورالكواكب او مندرج است، یكی از 3 شاهكار نجوم رصدی مسلمانان به شمار می‌رود. كتاب دیگر او درباره كره فلكی نیزحائز اهمیت است. ابن اعلم در كار رصد بسیار دقیق بود و وسایل كارش را خود می‌ساخت. وی زیجی نوشت كه تا دو قرن مورد توجه بود. معلوم نیست چرا سارتن او را غیر ایرانی دانسته است. صاغانی (د379ق/989م) احتمالا سازنده آلات رصدی رصد خانه شرف الدوله بویهی بود. وی درباره تثلیت زاویه و تبیع دایره به تحقیق پرداخت و روشی عجیب در تسطیع كره اختیار كرد. درباره ابوالفضل هروی (د پس از 371ق) تنها از طریق اشارات بیرونی مطلعیم كه او را به دقت در رصد و تسلط در ریاضیات ستوده است.
ابوالوفا جوزجانی (ه م) ریاضی دان بزرگ در پیشرفت دانش مثلثات سهم بسزایی داشت. شكل ظلی (قضیه تانژانتها)، دستور ، و روشی برای محاسبه جیب (معادل سینوس) نیم درجه كه نتیجه آن تا 8 رقم اعشاری صحیح بود، از ابداعات اوست.
ابو محمود حامد بن خضر خجندی به گفته‌ی بیرونی یگانه عصر خویش در ساخت اسطرلاب و آلات نجومی بود. وی سدسی بزرگ به نام «فخری» در كوه طبرك در نزدیكی ری ساخت كه دقیقترین و عظیم‌ترین آلت رصدی تمامی دوره‌ی اسلامی بود و در 384ق با آن میل كلی را اندازه گرفت. وی برهانی برای امتناع حل معادله آورد.
پژوهشهای ابوسهل بیژن بن رستم كوهی (دح405ق) سرپرست منجمان رصدخانه شرف الدوله در بغداد در زمره بهترین كارهای هندسی مسلمانان است. ابوالجود رسم 9 ضلعی منتظم را به معادله برگرداند و مساله هندسی دیگری را نیز به یك معادله درجه چهارم تبدیل كرد و سپس آن را از طریق تجزیه به معادلات سهمی و هذلولی حل كرد. وی همچنین به حل مسأله‌ای كه به حل معادله (همه ضرایب مثبت هستند) منجر می‌شود، و بوزجانی، صاغانی، كوهی و دیگر دانشمندان دربار عضدالدوله نتوانسته بودند آن را حل كنند . توفیق یافت. وی نخستین كسی بود كه راه علمی رسم 7 ضلعی منتظم را یافت، اما بر اثر اشتباه كوچكی در محاسبه، نیمی از این پیروزی به نام ابو سعید علاءبن سهل (ه د، 5/303-304) كه این خطا را رفع كرد، ثبت گردید. در همین روزگار ابو علی خیوقی (اهل خیوه) رساله الاستقصاء را درباره محاسبه ارث (حساب فرائض ) نگاشت كه برخی از مسائل آن به دستگاههای معادلات خطی یا درجه دوم ختم می‌شد. وی در حل این مسائل دو روش ابتكاری به كار برده است.
ابو نصر عراق، استاد بیرونی هم در ریاضیات چیره دست بود. بیرونی در منازعه میان ابوالوفا، خجندی، كوشیار و ابونصر بر سر اختراع شكل معنی حق را به ابونصر داده است. وی مدتها پیش از فرانسواویت12 (1540- 1603) برای نخستین بار به مفهوم مثلث قطبی اشاره كرد و از آن در ساخت مثلثی با زوایای معلوم بهره برد. آثار نجومی وی نیز بسیار مهم‌اند. اما بیشتر از جهت مثلثات بررسی شده است.
ابو سعید احمد بن محمد بن عبدالجلیل سجزی یكی از بزرگترین ریاضی دانان و ستاره شناسان ایرانی در سده 4ق است. برخی برآنند كه وی با ساخت اسطرلاب زورقی عملا عقیده به حركت وضعی كره زمین را به كار بسته است. وی برای نخستین بار مساله تثلیث زاویه را از روشی به جز هندسه متحرك (تقاطع یك دایره و یك هذلولی متساوی القطرین) حل كرد و نامش را هندسه ثابت گذاشت؛ نیز رساله‌ای درباره قضیه منلائوس نوشت..
ابوالحسن قائنی یا ابن بامشاذ یكی از آثار كهن درباره تقویم یهود و رساله‌لی در فاصله میان فجر و طلوع آفتاب را نگاشت. ابوبكر كرجی (د ح420ق) ریاضی دان و مهندس پرآوازه‌ی ایرانی در البدیع برخلاف الفخری مسائل تازه بسیاری مطرح كرد. او اصطلاح استقراء را برای روش حل معادلات یا دستگاههای معادلات سیاله به كار برد و كتابی نیز در این باره نوشت. وی ارقام هندی را در آثار خود به كار نبرده، و اعداد را با حروف نوشته است.
مهارت این سینا در ریاضیات و نجوم به اندازه پزشكی نبود، اما وی در تكمیل «عصای یعقوب»كه به خطا به رگیو مونتانوس یا لوی بن گرسون منسوب است، دست داشته است.
ابوریحان بیرونی دانشمند بزرگ ایرانی و نگارنده آثاری ارزنده در ریاضیات ، نجوم و گاه شماری، در استخراج الاوتار و بخشی از القانون المسعودی، مسائلی را بررسی كرد كه نمی‌توان آنها را فقط با كمك پرگار و ستاره (یا خط‌كش غیر مدرج) حل كرد (مانند تثلیث زاویه)، این مسائل بعدها به مسائل بیرونی مشهور شد. كتاب مقالیدعلم الهیئه‌ی او نخستین كتاب مستقل در مثلثات به شمار می‌رود. وی در كتاب راشیكات الهند بهترین توصیف حساب هندی در سده‌های میانه را ارائه داد.روشهای ابداعی بیرونی برای تسطیح كره بسیار جالب ، و یكی از آنها همان روشی است كه گ. ب. نیكولاسی دی پاترنو در 1660م منتشركرد. كتاب تحدید نهایات الاماكن را نیز درباره اندازه‌گیری فواصل میان شهرها نوشت. این آثار او را در زمره بزگ‌ترین جغرافی دانان تمامی اعصار قرار داده است.
ابوالحسن علی بن احمد نسوی (393- پس از 437ق) كه نصیرالدین طوسی وی را ستوده است. كتاب المقفع فی الحساب الهندی را نخست به فارسی، و سپس به عربی نگاشت. بیشتر آثار او به لاتینی و زبانهای امروز اروپایی ترجمه شده است. ابوالفتح اصفهانی نیز مخروطات آپولونیوس را به وجهی نیكو تحریر كرد و اروپائیها نخستین بار از طریق این تحریر با این بخش از مخروطات آپولونیوس آشنا شدند.
عمر خیام یكی از بزرگترین ریاضی دانان و ستاره شناسان سده‌های میانه است. او در مقاله الجبر و المقابله معادلات درجه 3 را به نحوی شایسته دسته بندی (13 صورت مختلف) ، و اغلب آنها را از طریق هندسی حل كرد. بسط دو جمله‌ای منسوب به نیوتن (كه جدول ضرایب آن به مثلث پاسكال مشهور است) در واقع از اوست. وی در 467ق سرپرستی ارصاد و تنظیم تقویم جلالی، دقیقترین تقویم جهان را بر عهده گرفت.
غزالی هم رساله‌ای در حركت و ماهیت ستارگان و خلاصه‌ای در نجوم نوشت و اطلاعاتی هم در باب مربعهای وفقی داشت. درباره تأثیر منفی او بر رشد علوم میان محققان اختلاف است؛ اما حقیقت آن است كه غزالی در جایی، به صراحت مخالفت خود را با پرداختن دانشجویان به علوم دقیقه، به ویژه ریاضیات آشكار ساخته است.
عبدالرحمان خازنی (زنده در 525ق) كه برخی او را واضع اصلی تقویم جلالی میدانند، یكی از 22 تنی است كه در دوره اسلامی رصدهای دقیق و مستقل انجام داده‌اند. زیج المعتبر السنجری وی از نظرمحاسبات ریاضی حاوی نكات قابل توجه زیادی است. درباره شرف الدین مسعودی و شرف الدین طوسی باید گفت برخلاف نظر راشد و قربانی، اینها دو شخص متفاوت هستند. مسعودی ریاضی دانی برجسته، و مؤلف دو كتاب فارسی مهم جهان دانش و آثار علوی و كتاب عربی الجبر و المقابله (=المعادلات منسوب به طوسی) است. كتاب اخیر از شاهكارهای ریاضی است كه بهترین دسته بندی معادلات درجه سوم در دنیای قدیم و حل عددی همه حالات آن را در بردارد. روش مسعودی را به سادگی می‌توان در حل معادلات بادرجات بالاتر تعمیم داد و این همان روشی است كه مدتها بعد روش روفینی- هورفو نامیده شد. شرف الدین طوسی نیز چند رساله‌ی كوچك در ریاضی نوشت و اسطرلاب ساده‌ای مشهور به خطی (عصای طوسی) ابداع كرد. ابوالمحامد غزنوی نیز مولف یكی دیگر از آثار مهم فارسی موسوم به كفایه التعلیم فی صناعه التنجیم است.
اثیرالدین ابهری (د663ق) و نصیرالدین طوسی هر دو كوشیدند اصل پنجم اقلیدس را اثبات كنند. شمس الدین سمرقندی حاصل كار اثیرالدین را بهتر دانسته است. نصیرالدین طوسی موسس رصد خانه و سرپرست مدرسه نجومی مراغه بود. وی و برخی از اعضای این مدرسه از جمله قطب الدین شیرازی، مؤیدالدین عرضی و محیی الدین مغربی از هیأت بطلمیوس انتقاد كردند و هریك هیأتی جدید پیشنهاد دادند. نتایج ارصاد این رصد خانه در زیج ایلخانی گرد آمد. صلیبا بر آن است كه نظریه سیاره‌ای قطب الدین شیرازی ، در نهایه الادراك فی درایه الافلاك، همان نظریه مؤیدالدین عرضی در كتاب الهیئه است.
نجم الدین دبیران كاتبی، دیگر همكار نصیرالدین در مراغه، درباره حركت یا سكون زمین دیدگاهی جالب توجه داشته است. شمس الدین سمرقندی رساله مهم اشكال التاسیس را درباره قضایای آغازین هندسه اقلیدسی و اصل پنجم اقلیدس نگاشت.
كمال الدین فارسی (655-817ق) در رساله مشهور تذكره الاحباب فی بیان التحاب برخی قضایای بدیع نظریه اعداد را طرح و اثبات كرد و دست كم 300 سال پیش از فرما و تقریبا همزمان با ابن بنا دو عدد متحاب و را به دست آورد. وی همچنین مانند یك محقق امروزی به اشتباه پیشینیانش در متحاب شناختن دو عدد و و علت این اشتباه اشاره كرده است.
غیاث الدین جمشید كاشانی (د832ق) زبردست‌ترین حسابدان اسلام و مدیر رصدخانه سمرقند، زیج خاقانی را در تكمیل زیج ایلخانی نوشت و آلتی رصدی به نام طبق المناطق اختراع كرد. وی در دو رساله مهم خود، محیطیه، و وتر و جیب ، به ترتیب عدد را با دقتی كه 150 سال كسی نتوانست آن را بهتر كند، و نیز مقدار بسیار دقیقی برای سینوس یك درجه حساب كرد. كسرهای دهگانی را كه نخستین بار (اقلیدسی (ه م) بدانها اشاره كرده بود، در قیاس باكسرهای شصتگانی دوباره اختراع و رایج كرد. روشهای محاسباتی وی بسیار پیشرفته‌تر از زمان خودش بود و می‌توان آنرا با روشی كه مدتها بعداز فرانسواویت پدید آورد، مقایسه كرد.
قاضی زاده رومی، (766-840ق) و چغمینی هر دو از همكاران كاشانی در رصد خانه سمرقند بودند. قاضی زاده پس از مرگ كاشانی جانشین او شد. كتاب ملخص فی علم الهیئه چغمینی نیز رواج بسیار داشت. پس از مرگ قاضی زاده ، علی قوشچی (د879ق) به رصد خانه رسید. الغ‌بیگ شاهزاده تیموری و حكمران سمرقند افزون بر تاسیس رصد خانه و مدرسه سمرقند، خود ستاره‌شناسی بنام بود. زیج الغ‌بیگ حاصل كوششهای او و همكاران دانشمند اوست.
در قرن 9ق ریاضی دانی چون خلیل بن ابراهیم و عبدالعلی بیجندی آثاری پدید آوردند كه البته بدیع نبودند. آثار بهاءالدین عاملی شیخ بهایی (935-1031ق) به ویژه خلاصه الحساب و تشریح الافلاك او با آنكه ارزش علمی اندكی داشتند. مدتها متن درسی به شمار می‌رفتند (همان، 170-171). محمد باقر یزدی، آخرین ریاضی دان قابل ذكر ایرانی است كه نوآوریهایی هم داشته است. وی دو عدد متحاب و را چند سال پیش از دكارت به دست آورد و نظریات تازه ای نیز دربارهاعداد متعادل ارائه داد.
ادامه خواندن تحقيق در مورد تاريخچه رياضي
نوشته تحقيق در مورد تاريخچه رياضي اولین بار در دانلود رایگان پدیدار شد.