nx دارای 103 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد nx کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز nx2 آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي nx،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد
بخشی از متن nx :
موقعیت شهرستان كاشان
شهرستان كاشان از لحاظ آب و هوایی متنوع، 2100 هكتار وسعت و از شهرهایی استان اصفهان در شمال استان اصفهان است كه دارای 3بخش روستا میباشد و فاصله این شهر تا تهران 230 تا قم 95 و تا اصفهان 202كیلومتر میباشد و در اكثر فصول مناسب است در شمال و شرق آن كویر است ولی روستاهای خوش آب و هوایی در ارتفاعات كركس قرار دارد مثل قمصر
.كاشان هزاران سال است كه محل زندگی اقوام گوناگون بوده مانند تپه سلیك و ..كاشان از دیرباز از نظر صنایع دستی زبانزد خاص و عام بوده ولی با رشد صنایع ماشینی صنایع دستی آن رو به افول نهاد مثل زیلوبافی و قالی بافی كاشان نخستین زادگاه شهرنشینی و مدرنیت دنیاست نخستین مكانی است كه چرخ ریسندگی در آن پیدا شده و نخستین مكانی است كه صنعت ریختهگری در آن یافت شد.
قدیمیترین زیگورات دنیا در این شهر پیدا شده و نخستین مبدا صنعت سرامیك منصوب به كاشان است نخستین معبد زرتشتی و معبد دنیا در كاشان است ، مراسم مذهبی در ایران به تاریخ شمعی است مراسم قالی مشهد اردهال كاشان است.
عمارت بیرونی همین ساختمانی است كه مورد بازدید قرار میگیرد و مشتمل است به: سردر، هشتی ، راهرو ورودی، سرپوشیده یا تلار پذیرایی، اتاقهای مختلف، زیرزمینیها، حیاط و آب نما، بخش اندرونی شامل دو باب خانه مجزا از هم است كه در سنوات قبل از كل مجموعه تفكیك و به
صورت دو خانه مسكونی جدا از هم در آمده است. اخیرا یكی از این خانهها كه در قسمت شرق خانه بروجردی قرار دارد به وسیله ساختمان میراث فرهنگی كشور خریداری و در نظر است پس از انجام تعمیرات لازم ارتباطی اصلی و قدیمی آن با خانه بروجردی برقرار و برای بازدید عمومی آماده میشود . قسمت دیگر خانهای است در شمال شرقی خانه بروجردی كه در حال حاضر در تملك و اختیار نوادگان مرحوم حاج سید حسین بروجردی بانی و مالك اولیه خانه است خانه بروجردی از مصالح سنتی و به گونهای ساخته شده است كه دقیقا با شرایط و خصوصیات اقلیمی كاشان
سازگاری كامل دارد و از نظر طرح و نقشه و معماری بسیار قابل توجه و اهمیت است. جریان هوا و عمل تهویه در زیرزمینیها به وسیله بادگیرهای ساخته شده در روی بام و به صورت طبیعی و دائمی و بدون احتیاج به هیچ وسیله مصنوعی انجام میشود.كلیه مواد و مصالح مورد نیاز برای ساخت این خانه در محل تهیه شده است معمار سازنده این بنا یكی از هنرمندان نامدار معماری سنتی كاشان در قرن سیزدهم هجری قمری به نام مرحوم استاد علی مریم است كه تیمچه امین الدوله در بازار میانچال كاشان هم از ساختههای وی میباشد
. نقاشیهای ارزنده و بینظیر این خانه به ویژه صنیع الملك غفاری كاشانی (عموم هنرمند بزرگ نقاشی ایران مرحوم كمال الملك غفاری كاشانی) انجام شده است گفتنی است كه صنیع الملك بنیانگذار اولین مدرسه نقاشی در ایران است. خانه بروجردی كاشان از نظر گچبری و ظرایف این هنر ملی نیز در میان خانههای ایرانی منحصر به فرد میباشد.
معماری مسكونی ایران و سبك خانهسازی در شهرهای مختلف– گوناگونی معماری مسكن در ایرانسرزمین بزرگ ایران، از معدود كشورهای جهان است كه در طول تاریخ حیات خود ارائه دهنده یك نوع فرهنگ معماری خاص به جهان معماری بوده است. ویژگیهای مهم فرهنگی و جغرافیایی ایران باعث شده است تا تنوع بسیار زیادی در معماری آن وجود داشته باشد. اگر بخواهیم به تبعیت از تقسیمبندیهای جغرافیایی موجود به بررسی اجمالی معماری مناطق مختلف بپردازیم خواهیم دید
كه حتی یك منطقه جغرافیایی محدود، عرضه كننده گوناگونیهایی در معماری مناطق مختلف آن است. برای نمونه در استان گیلان كه بخشی از سرزمین سرسبز شمال ایران است، به انواع مختلف معماری مسكن در منطقه لاهیجان و لنگرود و اطراف رشت، ناحیه آستارا و بخش شمالی طالش، منطقه فومنات، ارتفاعات دیلمان و ارتفاعات سوله رودخان برمیخوریم. با مقایسه دو ناحیه كوهستانی ماسوله و زیارت گرگان و معماری در بر روی سطح شیبدار این دو مكان تفاوتی آشكار در ساخت معماری مسكن در گیلان و مازندران كه دو منطقه همجوار با ویژگیهای جغرافیایی تقریبا شبیه به هم هستند، دیده میشود.
مناطق دیگری نیز هستند كه با وجود قرار داشتن در یك محدوده جغرافیایی، معماری مسكونی آنها یا از جهاتی و یا كاملا با هم متفاوت هستند.معماری بوشهر و دیگر شهرهای ساحلی خلیج فارس همچنین معماری شهرهای یزد، میبد و اردكان از این گونهگونیها میباشد. در مناطق مذكور اگر بخواهیم بر مبنای عنصری به نام حیاط دستهبندی از خانهها داشته باشیم میتوانیم متمامی گونههای موجود در بوشهر و ساحل خلیج فارس، یزد و میبد و اردكان را در یك گروه قرار دهیم.اما با ورود به جزئیات خواهیم دید كه حتی در یك محدوده معین از بوشهر تا بندرعباس معماری مسكن به یك شكل نیست و تفاوتهایی را در معماری هر كدام از آبادیهای این خطه ساحلی مشاهده مینماییم.
مكانهایی هم هستند كه با وجود نزدیكی به هم، دو نوع معماری كاملا متفاوت مسكن را ارائه میدهند. شاید روشنترین مثال، معماری مسكن در ابیانه، نطنز و كارشان باشد كه در فاصله 50-60 كیلومتر از هم قرار گرفتهاند. در اینجا هر چند كه خانههای نطنز و كاشان دارای حیاط هستند ولی تركیب كلی فضاهای آنها با هم متفاوت است. و روستاهای اطراف آن بر روی دامنه شیبدار و بدون حیاط ساخته شدهاند.
– درونگرای معماری مسكونیهر محقق برای آشنایی با معماری ایران و عناصر مختلف مانند: مسكن، مسجد، كاروانسرا، حمام و غیره نیاز به تقسیمبندیهای برای كار خود دارد. هر چند كه دو عامل زمان و مكان نیروی محرك این محقق میباشند، اما همانگونه كه دیدیم در ایران بزرگ در یك زمان خاص و در منطقهای كوچك میتوان ویژگیهای مشترك و متفاوت را، با هم مشاهده نمود. پس ناگزیر به انتخاب عوامل دیگری نیز میباشیم كه افزون بر بعد زمان و مكان، بتواند در پیشرفت، تنظیم و گردآوری كار كمك بیشتری به ما بكند. انتخاب عناوین گونهشناسی برونگرا و درونگرا، با عنایت به این موضوع صورت گرفته است.
به گونهای از معماری مسكن با ویژگیهایی از قبیل داشتن ارتباط بصری و فیزیكی مستقیم با فضای بیرون خانه، نداشتن حیاط، گسترش در ارتفاع و ساماندهی فضایی نسبت به یك فضای دیگر مثلا دالان آشنا هستید.
نمونههایی از این نوع معماری در دشت گیلان، ماسوله مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتهاند. تنوع این گونه معماری مسكن مختص این مكانها نیست و در آبادیهای دیگر مثل زیارت گرگان، مجن و كمجان گونههای جالب و خاص یافت میشود. بررسی معماری كندهایی چون كندوان و میمند نیز در این روند كمك قابل توجهی به ما خواهد كرد
.برای شروع یك بحث درونگرایی در معماری مسكونی نیاز است كه نخست اشارهای به معماری مسكونی دشت گیلان، ماسوله و ابیانه به عنوان گونههای برونگرا، داشته باشیم. گیلان را میتوان به مناطق دشتی و كوهستانی تقسیم نمود كه در هر كدام از این مناطق معماری مسكونی شهری و روستایی دارای وجوه مشترك و همچنین تفاوتهایی با هم هستند.
هر چند كه بافتهای متراكم شهرهای چون لاهیجان، رشت و فومن خانههای محصور در حیاط هستند ولی این حیاطها، نمونههای كاملتر پرچینها و یا (پرسین) خانههای گالی پوش هستند و محوطه اصلی تعداد زیادی از خانهها، ارتباط بصری مستقیم با مسیرهای بیرون خود دارند. حیاط در اینجا وحدت دهنده عناصر مختلف داخلی آن مثل چاه آب، طویله، آشیانه طیور و انبار است.
فضاهای مختلف مسكن نیز شامل اتاق، ایوان و تلار میشود. تنوع معماری مسكونی گیلان را میتوان در ساختمانهای روستایی مشاهده كرد. در مناطق دشتی گیلان، خانه در یك پرچین محصور میشود كه نشانگر حدود چاه آب، باغچه و محوطه خانه میشود. مسكن به عنوان اصلیترین عنصر خانه دارای محوطه زمستان نشین و تابستان نشین است. در خانههای یك طبقه،
فضاهایی چون ایوان و انواع تاقها ساخته شده است كه و برای فصل تابستان با كوچه به قسمتی از محوطه خانه یا در زیر كندوجها و یا در بالای فضایی به نام كوتام استقرار مییابند. تلار فضای تابستان نشین طبقه اول در بیشتر خانهها چه در نواحی دشتی و چه كوهستانی است. در منطقه فومنات خانهها یك طبقه و نیمه، ساخته شدهاند. نیم طبقه بالا معمولا بر روی فضاهایی چون انبار وطویله بوده و به نام بالاخانه و تلار خوانده میشود. تمامی این خانهها، با فضای سرسبز و احتمالا باغها و شالیزارهای خود ارتباط بصری مستقیم دارند. برای ورود به مسكن نیز با محوطهای كوهستانی و كوهستانی نیمه كوهستانی در دو طبقه ساخته شده، طبقه همكف كاملا بسته و طبقه اول همراه با تالار فضاهای تابستان نشین است
.ماسوله یكی از شهركهای استان گیلان است بر روی دامنههای شیبدار ساخته شده است. از ویژگیهای مسكن در این آبادی، ارتباط بصری فضاهای تابستان نشین یا فضای سرسبز روبهروی آن است. خانه ها در ماسوله در ارتفاع گسترش یافتهاند و طبقه اول آن اختصاص به فضاهای تابستانی و زمستانی دارد. سومه فضای كوچك و بسته زمستانی است كه در پشت اتاقهای تابستانی قرار گرفته است. بریه كهها (اتاقهای پنجرهدار) و تلار كهها (اتاقهایی با یك پیشگاه در جلو) در شكلهای مختلف و ارتباط با فضایی به نام چغم (هال) در حاشیه معابر و رو به منظر زیبا قرار گرفتهاند.
خانههای بخش عمدهای از آبادی زیبای ابیانه نیز بر روی دامنه شیبدار ساخته شده است. فضای تابستاننشین خانهها در طبقه اول و قسمت زمستان نشین در اتاق كاملا بسته در طبقه همكف است و گاهی نیز در طبقه اول میباشد. بازشوهای یورت و هاریها (اتاقهای تابستانی) در فصل تابستان منظره زیبای دره پر از درختان صنوبر و میوه را مانند تابلویی در جلوی اتاقها قرار میدهد.
ساكنان ماسوله و ابیانه، پس از باز شدن درب خانه مستقیما به فضایی چون دالان میرسند و این فضا رابطه چند فضای دیگری و احتمالا محل قرارگیری پلكان برای رسیدن به طبقه اول میباشد.معماری مسكن برونگرا در چند مكان خاص مورد بررسی قرار گرفت. حال به بحث درباره درونگرایی در معماری مسكونی میپردازیم. از واژه درونگرایی میتوان معنای مختلفی را استنباط كرد. این واژه قبل از اینكه رنگ معماری به خود بگیرد از دیدگاه اخلاقی و عرفانی نیز در برگیرنده معانی و
مفاهیمی میباشد. تودار بودن، گرایش به حالات درونی و پرهیز از نشان دادن آن حالات به صورت تظاهر، بعضی از معانی میباشد. بحث نپرداختن به ظاهر و در عوض كار بر روی درون و حالات درونی، از طرف بعضی از كار آشنایان به مباحث معماری، به داخل این عرصه نیز كشیده شده است تا جایی كه معماری ایران را از این نظر كه در نمای بیرون آن در گذرهای پرپیچ و خم چیزی جز خشت و گل دیده نمیشود ولی در داخل دنیایی از پركاری و زیبایی دارد، درونگرا نامیدهاند.قبل از هر چیز میبایست ویژگیهای خانه درونگرا را معرفی كرد. این ویژگیها به اختصار عبارتند از:1- نداشتن ارتباط بصری مستقیم فضاهای داخل با فضاهای شهری بیرون خود.2- فضاهای مختلف آن را عنصری مانند حیاط و یا صفههای سرپوشیده سازماندهی كرده است به نحوی كه روزنها و بازشوها به طرف این عناصر باز شوند.
بحث نداشتن ارتباط بصری با فضاهای شهری را میتوان از دو زاویه دید اقلیمی و فرهنگی مورد بررسی قرار داد. در ابتدای نوشته یادآور شدیم كه بخش بزرگی از سرزمین ایران دارای آب و هوایی گرم و خشك با بارندگی كم، همراه با طوفانهای شن و آفتابی سوزان است. سازندگان بناهای این مناطق با شناخت این ویژگیهای محلی جغرافیایی، خانه با طوری طراحی كردهاند كه هر نوع ارتباط مستقیم با عوامل جغرافیایی یاد شده، قطع و محیطی امن برای اهل خانه فراهم گردد. آنهایی كه در شهری مثل یزد زیستهاند. به خوبی آگاهند كه چگونه طوفانشن از پس چندین در
و پنجره بسته رو به كوچه، گذر میكنند و خود را به اعماق اتاقها میرساند. یكی از موارد سد راه این نوع پدیدهها، بسته نگه داشتن محیط بیرونی خانه و ساخت دیوارهای بلند بدون منفذ است.همچنین با توجه به محیط گرم و خشك اطراف و بافت متراكم فاقد فضای سبز عمومی، حیاط داخل خانه محیطی مناسب برای ایجاد یك نوع باغ كوچك و حوض آب است شاید بتوان به این مطالب، موضوع امنیت جانی و حفظ خانواده در برابر حملات بعضی غارتگران كه با ایجاد یك محیط بسته و دیوارهای بلند عملی میشده است را، اضافه نمود.
این موضوعات هر چند در شكل گیری اولیه خانههای درونگرا نقش داشته ولی در گذر زمان عوامل دیگری نیز در تشدید این درونگرایی موثر بوده است.
بحث دور نگاه داشتن حریم مقدس خانواده از دید غیر، بحثی است كه حداقل، تاریخ خانههای درونگرای ایران را پس از ظهور دین مبین اسلام دگرگون كرده است. هر چند كه تاریخ پیدایش خانههای درونگرا به پیش از اسلام میباشد. ولی دین اسلام با جنبه تقدس بخشیدن به حریم خانواده و الهی كردن آن، آن را تا اعماق تفكرات سازندگان ایرانی رسوخ داد.از این رو سازنده خانه با رعایت مسائل جغرافیایی، حریمی امن برای خانواده به وجود آورده است. طراحی این حریم به اشكال مختلف در یك یا چند حیاط صورت گرفته است در این روند خانههای شاخص چند حیاطه با حیاطهای اندرونی و بیرونی ساخته شدهاند.
در شكل دهی خانههای درونگرا نقش مهمی داشته است از این رو لازم است كه اشارهای به این عنصر مهم در طول تاریخ معماری داشته باشیم. كه در جای خود به آن اشاره خواهد شد.حال كه با نحوه معماری و سبك و شیوه كلی آن در ایران آشنا شدید درباره خود خانه و عناصر آن بحث میكنیم.
واژه خانه كه امروز مصطلح است در گذشته به اتاق اطلاق میشده است، اتاق خصوصی را (وستاخ) یا گستاخ یا وثاق مینامیدهاند، از واژه سرا به جای كلمه خانه در اصطلاح امروز آن، استفاده میشده است. در جنوب ایران اصطلاح خانه سرا (به معنای سرایی با اتاق است) مرسوم بوده است.انسان وقتی از غار بیرون آمد نیاز به سرپناهی داشت و بر این اساس طبیعی است كه قدیمی ترین مورد معماری ساختمان خانه باشد. این امر از عصر حجر شروع شده و عناصر دیگر معماری از بعد زمانی فرع برآن است.او وقتی به دست میآید كه
چیزی شبیه به غاز میسازد. در كاوشهایی كه توسط دكتر نگهبان و دكتر ملكزاده از 6000 سال قبل از میلاد در اطراف بویین زهرا انجام شده شهركی را از زیر خاك بیرون آوردهاند. این خانهها احتاجاتشان بهترین طرح برای آن زمان بوده است. خشت را آن زمان نمیزدهاند و گل را در آفتاب خشك میكردهاند. پوشش در آن منطقه چوب بوده است و دهانههای كوچك آن حدود 5/2،3 و 4
متر بوده است. انواع كارگاهها هم در خود خانه بوده، مثل كارگاه سفالپزی، شیرهپزی و غیره.كوچهبندیهای آن نیز خیلی منطقی بوده است. در اینجا موضوع مهم قابل طرح درونگرای خانهها است، زیرا در بیرون خانه نه باغی و نه سبزهای وجود دارد. ساختمانهای كوشكی كه بعدها در باغها ساخته شدهاند به بیرون دید دارند ولی دور باغ را نیز دیوار میزنند چون بیرون آن خشك بوده است.
در خانههای كه بعدها نیز ساخته شدهاند، ساكنین آن احساس ناراحتی نمیكردند اندرون خانه یا جایی كه زن یا بچه زندگی میكردند میبایست تنوع زیادی داشته باشد تا خستگی احساس نشود. حتی در زمان قاجاریه كه دوره انحطاط معماری ایران است خانههای خیلی خوبی ساخته شدهاند . البته در حال حاضر عیبهایی را بر آنها وارد میآورند به طور مثال مطرح میكنند كه محل مستراح دور بوده و یا آشپزخانه در زمستان مسئله ایجاد میكرده است. این سنتی بوده كه مستراح بیرون از نشیمن میساختند و یا آشپزخانه در جایی بوده كه زن خانه بتواند به راحتی در آن كار كند و كسی او را نبیند.
اما در خانههایی كه امروزه ساخته میشوند در اغلب آپارتمانها مهمان ازوسط اطاق میگذرد. خانم خانه برای رفتن به آشپزخانه باید از وسط مهمانها گذر كند، مستراح جایی است كه بسیاری از مسائل را ایجاد میكنند و خیلی از مسائل دیگر. در طراحیهایی كه در حال حاضر انجام میدهیم باید اصول گذشته را در نظر بگیریم، مثل اقتصادی بودن، پنام، تعداد نفرات؛ و با مصالح دم دست چیزی را ساخت كه زیاد فانتزی نباشد.قبل از ورود به شناخت انواع خانهها و عناصر آن به مسائلی كه در رابطه به خانه بودهاند میپردازیم.یكی از مسائل مهم مربوط به شهرسازی بوده و آن جهت قرار گیری خانه یا رون است. این مربوط به آب و هوا، طرز تابش جهت وزش باد (باد مطبوع، گرد و غبار و غیره و …) و مكان قرارگیری و جنس زمین میشده است.
معماران ایرانی برای این كار از شكل شش ضلعی استفاده میكردهاند.همانطوری كه میدانیم شش ضلعی شكلی است كه نمیتوان آن را غلط كشید زیرا در ساخت آن از مثلث متساوی الساقین استفاده شده و این شكل را نیز نمیتوان اشتباه كشید اگر شش عدد از این مثلثها را كنار هم قرار دهیم شكل ضلعی به دست میآید. خانه زنبور عسل نیز به همین شكل است. در هنرهای دیگری مثل خاتم و همین طور فرش كف امامزادهها و خانهها و برای به دست آوردن تناسبات طلایی از این شكل استفاده میشده است.
كتابی قدیمی المسالك و الممالك اصطخری، نقشههایی در ضمیمه دارد كه فوق العاده زیبا میباشند در این نقشهها علامت جنوب در بالای آن گذاشته شده و جهت مخالف آن شمال است. در اصل این شكل از این شش ضلعی به دست آمده كه در رئوس مستطیل داخل آن آن شمال و جنوب قرار میگرفته است.با همین روش در ایران سن رون در نظر میگرفتهاند.1- رون راسته2- رون اصفهانی3- رون كرمانی
در درون راسته مستطیلی كه در داخل شش ضلعی قرار میگیرد جهت شمال شرقی، جنوب غربی دارد.در شهرهای مركزی ایران مثل تهران، یزد، جهرم و شهر تبریز در شمال غربی ایران و برخی شهرهای دیگر از رون راسته استفاده میشده است. جهت این رون تقریبا مواجه با قبله است. در صدر اسلام در این مكانها در ارتباط با جهتگیری بناها در طرف قبله مسئلهای نداشتهاند. در یزد در جنوب شهر یزد شیركوه و در شمال آن كوه خزانك (یا خزانق) قرار دارد و رون آن راسته است. در این شهر رون كرمانی نامرغوب است و میگویند نكبت دارد زیرا در زمستان سرد و در تابستان گرم است. متاسفانه اخیرا را در نظر نگرفتن این مسئله و با جهت گیری شرقی- غرقی خانههای را ساختهاند كه میبایست در فصل گرما آنها را از شدت گرما ترك كرد.
در كاشان هم از این نوع رون استفاده شده است. از مزایای آن رون این است كه در تابستان آفتاب كمتری به داخل اتاق میآید و در زمستان آفتاب بیشتری به داخل اتاق میآید. تهران جدید نیز به دلیل عدم توجه به جهت مناسب به بدترین وضع خود افتاده است. در گذشته معتقد بودند كه اگر شهر و آبادی شمال آن گرفته شود تب خیز شده و دلیل آن هم این است كه شهر تهویه نمیشود. در تهران میبینیم كه در بعضی نقاط در غرب آب و هوا راكد است در روزهای توصیه میشود كه افراد مریض به آن مناطق نروند.
رون اصفهانی جهت شمال غربی- جنوب شرقی قرار دارد و در اصفهان، استخر، تخت جمشید فارس و این رون را داریم. در اصهفان معمار بزرگ احمد اصفهانی، پیچش ایوان مسجد امام با میدان نقش جهان را كه حدود 45 درجه اختلاف دارند (خود میدان رون اصفهانی است ولی مسجد رو به قبله است) به نحو بسیار جالبی حل كرده است.رون كرمانی جهتی غربی- شرقی دارد و شهرهایی مثل كرمان، همدان، آبادیهای آذربایجان غربی در مناطق اراراتوها، خوی و برخی شهرهای دیگر با این رون ساخته شدهاند.به طور مثال در كرمان جهت شرقی- غربی است و طوفانی به نام طوفان سیاه دارد كه اگر شهر جهت دیگری میداشت خانه غیر قابل استفاده میشد. همین طور در همدان كوه عباس آباد و كوه الوند را داریم. خود شهر جهت شرقی- غربی دارد و اگر جهت شمالی جنوبی باشد ریزش برف طوری خواهد بود كه از سوز و سرمای آن امكان باز كردن درهای خانه میسر نبود.
پنام موضوع مهم دیگری بوده، كه در ساخت خانه در نظر میگرفتهاند. پنام دستمال و پارچهای است كه موبدان در جلوی دهان خود میآویختهاند . به طور كلی تقریبا به معنی عایق، یا مانعی برای رسیدن چیزی از یك جسم به جسم دیگر است. پنام در معماری دارای اهمیت زیادی است. در معماری سنتی ایران هیچ ساختمانی چه با پوشش و و تخت یا سغ (منحنی) نیست كه پوشش آن دو پوش نباشد. در بعضی محلها بدلیل چسبیده نبودن خاك و همینطور در دسترس قرار داشتن چوب به اندازه نیازشان از پوشش تخت استفاده شده است، مثل ابیانه و روستاهای اطراف آن. در كاشان و خیلی مكانهای دیگر از چوب استفاده نشده است.
منطق كلی در دو پوشه ساختن تخت و طاقی یكی است. در هر دو آنها سعی شده است با این روش علاوه بر سبك نمودن پوشش از انتقال گرمای بیرون به داخل جلوگیری نمایند. مثلا در پوششش تخت یا از پروز یا قاب (به زه اطراف آن پردو می گویند) و یا از لمبه كوبی و یا لاپه توفال استفاده می كردهاند.در طاقها نیز همین روش را انجام میدادهاند كه یا آن را خوانچه پوش كرده (یعنی طاق اصلی در پشت و با آویزان كردن سقفی به صورت معلق پوشش دوم را میزدند) و یا بین دو پوشش كنو میساختند.
از این عنصر علاوه بر صاف كردن سطح پشت بام برای نورگیری در طاقهای آهنگ نیز استفاده میشده است.این روشها تا قبل از سلطنت ناصرالدین شاه ادامهداشت و بعد از آن به تدریج منسوخ شده است.در خانهها نسبت به رونهای در نظر گرفته شده و حركت خورشید و مزاحمتهایی كه گزش و گرمای آن ایجاد میكرده. از پنامهایی عمودی و افقی استفاده میشده است. استفاده از ارسی، تابش بند، خرك پوش، و چیزهای دیگری نمونههایی از آن میباشند.
تابش بند یا تووش بند یا آفتاب شكن تیغههایی به عرض شش الی 15 سانتیمتری است كه گاهی ارتفاعی تا حدود 5 متر دارد و با كمك گچ و گونی آنها را میساختند. معمولا در بالای در و پنجره كلافی میكشیدند كه در وقع تابش بند افقی بوده (اصطلاح به آن سرسایه می گفتند ) بر روی آن گلجام قرار میگرفته است. پروز یا حاشیه گلجام نقش (گل و بته) داشته وسط آن را جام میكردند، بالای آن نیز خرك پوش میشده كه این هم به وسیله گچ عمل میآمده است. در اینجا میبینیم كه به هر صورتی پنام را در محلهای مختلف به وجود آوردهاند.
ارسی (یعنی گشاده و باز) را نیز برای جلوگیری از گرما و قطعات ریز میساختند این عنصر بعدها شكل دیگری به خود گرفته و بالای آن یا یك عنصر نیم دایره و یا چهار گوش قرار گرفته است.به طور كلی در بازدید از خانههای كاشان (خانههای قدیمی) میتوان قسمتهای مختلف زیر را مشاهده كرد.
هر خانه دارای چوبی می باشد كه دو عدد كوبه دارد و در اصطلاح به آن دق الباب میگویند.یكی از این دو كوبه استوانهای شكل با صدای بم میباشد كه خبر میدهد كوبنده مرد میباشد و دیگری حلقهای شكل با صدای زیر میباشد كه مخصوص زنها میباشد.قسمتهایی را كه در بالا اشاره شد میتوانددر سر خانه مشاهده كرد.سردراغلب خانهها به خصوص خانههای مجلل دارای سردر یا درگاه بودهاند. معمولا دیوارهای بیرونی كاه گلی بوده و فقط سر در مجلل ساخته میشده است. نسبت عرض تورفتگی سردر معمولا یك به دو بوده است. سكوهای كناری پاخورده نام داشتند و برای كسانی با صاحب خانه كار داشته ولی لازم نبوده وارد خانه شوند، و همین طور پاتوقی برای صاحبخانه یا پسر خانه نیز بوده است. تو رفتگی، كنه و پوش آن را نیز (نیم گنبد) مینامیدند. كنه پوش را معمولا با كاربندی میپوشاندند در پایین كاربندی كه لنگههای بزرگ گچی تكیه می كند از لب بند (تویزههای كوچك) استفاده میكردهاند.
در اصلی درسر و در جاهایی دروازه گفته میشده است. در بین هشتی و اندرون خانه را میان در و در تمام تخته اتاقها را در و نوع مشبك آن را در و پنجره می گفتند.اجزای در سر متشكل از چهارچوب و قابهای روی آن بوده است (قاب ایرانی معمولا متشكل از دو قاب مربع در بالاو و پایین و قاب مستطیل در وسط بوده است) در صورت پهن بوده عرض در قالب وسطی به شكل مربع درآمده است. تختههایی را كه در كنار هم قرار میگیرند به وسیله گلمیخ یا تختهای كه در پشت آن قرار داشت به هم وصل میشدند. برجستگی عمودی وسط در كه از بیرون دیده میشود دماغه نام داشته است. دو عنصر فلزی حلقه برای زنان و كوبه مردان در اغلب درها جای داشته است ولی در بعضی جاها فقط یكی بوده است كه در قسمت قبل توضیح داده شد.حلقه بر در نتوانم زدن از بیم رقیبان
ما با توایم و با تو نهایم نیست بوالعجب در حلقه ایم با تو و چون حلقه بر دریمدر اجزای دیگری مثل باهو، میان باهو، سربند، پاسار یا پاسال میان بند وسط و غیره و … دارد.
هشتیبعد از سر در وارد هشت یا هشتی یا كریاس میشدند. هر چند كه در بیشتر مواقع شكل آن هشت ضعلی است اما این مفهوم هشت (عدد 8) نیست و هشتیهایی كه به شكل مربع و دیگر شكلهای داریم. منظور از هشت چیزی است كه از فضاهای داخلی خانه بیرون آمده است و تنها جایی است كه با بیرون خانه ارتباط دارد این فضا راهروهای پیچ در پیچ منتهی به حیاطهای اندرونی با بیرون خانه ارتباط دارد. این فضا راهروهای پیچ در پیچ منتهی به حیاطهای اندرونی و بیرونی مانع
دید افراد غریبه به داخل حریم مقدس خانواده میشده است. ایجاد مكث یا حجاب غلام گردشی، تقسیم فضایی و فضایی جهت انتظار از عملكردهای جالب این عنصر میباشد.معمولا دارای ابعادی حدود m3*3 میباشند و یك در به طرف حیاط و دردیگری به كوچه و گذرگاه دارند.هشت ضلعیهایی كه در ایران به كار رفتهاند در هشتیهای خانه هم استفاده شده عبارتند از:1- هشت گوش كامل2- هشت و نیم هشت3- نگینی4- كشكولی
داخل هشتی عناصر مختلفی مثل سكو،چراغداران و برای رفتن به فروار(اتاق بالای هشتی) پلهای در نظر گرفته میشده است. پوشش های هشتی ها نیز بسیار متنوع و معمولا با كاربندهای بسیار بالایی پوشیده شده است.این هشتیهاگاهی بسیار ساده میباشد و در مواقعی هم بسیار زیبا با تزئینات مختلف میساخته اند یكی از نمونههای زیبای این گونه هشتی ها هشتی ورودی خانه بروجردیها میباشد.در این هشتی گچ پریها زیبا، اسم بندی، یزدی بندی، قرینه سازی، ساختن ظروف و رفت همه رعایت شده است و جلوه زیبایی به آن داده است.هشتی را نسبت به كف كوچه گودتر میساختهاند تا از كوران هوا و باد به داخل حیاط جلوگیری كند. در اكثر هشتیها هم از نور درونگرا استفاده میكردهاند و هم از نور برونگرا
نور درونگرا: نوری را درونگرا گویند كه از داخل میگرفتند. مثلا از حیاط خانه برای روشن كردن شدن راهرو حجابنور برونگرا: نوری را برون گرا گویند كه از بیرون خانه میگرفتند. مثل نوری كه برای روشن كردن هشتی استفاده میشده است.نور برونگرا را از طریق كوچه به دست میآوردند و نور درونگرا را از راهرویی كه متصل به حیاط خانه بود میگرفتند. همچنین برای تامین نور درونگرااز سقف نیز كمك می گرفتند به این ترتیب كه در سقف نورگیر ایجاد میكردند.راهروبرای وارد شدن به فضاهای مختلف از جمله فضای مهمانی و اندرونی میبایست از راهروهای پر پیچ و خم عبور كنند. راهروهای پیچ در پیچ خانه را دالان می گفتند. راهرو و سرپوشیده بزرگ را نیز دالان میگویند. در طرف سه دریها نیز راهرو قرار میگرفته است. اگر در دو طرف تالار، راهروها كمی پهنتر باشند آن را تخت گاه میگویند.قبل از اینكه در مورد حیاط خانه بروجردی صحبت كنیم لازم میدانیم كه كمی در رابطه با اقلیم و آب و هوای شهر كاشان بحث شود؛
– اقلیم گرم و خشك (فلات مركزی)در این اقلیم كه اكثر مناطق نیمه استوایی را شامل میشود در اثر وزش بادهای مهاجر كه از جنوب غرب و شمال غرب به طرف استواردر حركت هستند هوا بسیار خشك شده است. این بادها بیشتر رطوبت خود را هنگام عبور از قارههای بزرگ از دست میدهند. علاوه بر این در مناطق نیمه استوایی كه جزو مناطق با فشار هوای زیاد هستند.
هوا به دلیل حركت از قسمتهای بالایی اتمسفر پایین گرم و خشك میشود. توجه به خشكی هوا در این مناطق كه با ویژگیهای دیگر همراه است از نظر تامین آسایش انسان و در نتیجه طراحی ساختمان اهمیت فراوانی دارد.تابش مستقیم آفتاب در این مناطق شدید بوده و 700 تا 800 كیلوكالری در ساعت در مترمربع (m2/h/K.cal) در سطوح افقی انرژی تولید مینماید. حتی این شدت بافزوده شدن اشعه منعكس شده از سطوح لم یزرع زمین افزایش مییابد.
ادامه خواندن مقاله موقعيت شهرستان كاشان
نوشته مقاله موقعيت شهرستان كاشان اولین بار در دانلود رایگان پدیدار شد.