ارزيابي کارايي شرکتهاي فرعي موسسه جهاد نصر به روش تحليل پوششي داده ها(DEA)

 nx دارای 119 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است فایل ورد nx  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد. این پروژه توسط مرکز nx2 آماده و تنظیم شده است توجه : در صورت  مشاهده  بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي nx،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد بخشی از متن nx : nx چكیده: 1مقدمه: 2فصل اول: كلیات تحقیق1-1 مقدمه 4 2-1 بیان مسئله 43-1 چهار چوب نظری 44-1 سوالات اساسی تحقیق 65-1 فرضیه های تحقیق 66-1 اهداف تحقیق 67- 1 اهمیت و ضرورت تحقیق 78-1تعریف واژگان کلیدی 9 فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق1-2 مقدمه 112-2بخش اول مروری بر مبانی نظری 111-2-2مفهوم اندازه‌گیری و ارزیابی عملکرد 112-2-2انواع ارزیابی 173-2-2مبنای ارزیابی عملکرد 204-2-2تکنیک‌های ارزیابی عملکرد 205-2-2 الگوهای متداول ارزیابی عملكرد سازمانها 226-2-2مبانی نظری ارزیابی عملکرد موسسات انتفاعی 337-2-2استقرار سیستم ارزیابی عملكرد 358-2-2 ساختار و تركیب سیستم ارزیابی عملكرد 379-2-2 دامهای سیستم‏های سنجش عملكرد 3910-2-2 بهترین روشها در ارزیابی عمکرد 4111-2-2 راهنمای ارزیابی عملکرد 433-2بخش دوم – تحقیقات کاربردی 441-3-2تحقیقات انجام شده در خارج از کشور 442-3-2تحقیقات انجام شده در داخل کشور 48فصل سوم: روش‌ اجرای تحقیق 1-3 مقدمه 572-3 نوع و روش تحقیق 573-3 ابزار گردآوری دادهها 58 4-3 روش تجزیه و تحلیل دادهها 585-3روش های آماری 586-3مدل تحقیق 587-3 سوالات تحقیق 618-3 فرضیه های تحقیق 629-3 جامعه آماری و برآورد حجم نمونه 62 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها1-4 مقدمه‏ 652-4توصیف نتایج مربوط به داده ها و ستاده ها 661-2-4 توزیع داده ها و ستاده ها 662-2-4 توصیف پارامترهای آماری دادهها و ستادهها 693- 4بخش دوم توصیف نتایج ارزیابی 711-3-4توصیف نتایج کارایی 712-3-4 رتبه بندی شرکتهای کارا 733-3-4 تعیین عوامل موثر برکارایی 74فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات1-5 مقدمه 90 2-5 تلخیص 903-5 نتیجه گیری 924-5 پیشنهادهای مبتنی بر تحقیق 931-4-5 پیشنهاد برای بهبود عملكرد در قلمرو تحقیق 932-4-5 پیشنهاد برای تحقیقات آتی 945-5 محدودیت ها و موانع 94 پیوست ها منابع و ماخذمنابع فارسی: 108منابع لاتین: 110چکیده لاتین 112 جدول 1-2 اجزا دو روش ارزیابی عملکرد 34جدول 1-3 جامعه آماری و برآورد حجم نمونه 63جدول 1- 4توزیع پراکندگی دادهها و ستاده‌ها 66جدول 2-4 توصیف دادهها و ستادههای تحقیق- ارقام به میلیون رال 69جدول 3-4میزان کارآیی محاسبه شده شرکتهاتی جهاد نصر 71جدول 4-4 توصیف پارامتر‌های آماری کارآیی شرکتهای جهاد نصر 72جدول 5-4محاسبه کارایی رتبه ای و رتبه بندی شرکتهای جهاد نصر 74جدول 6-4 توزیع پراکندگی گروه های مرجع 75جدول 7-4 فراوانی گروه های مرجع و محاسبه ضریب لاندا- CCR 77جدول 8-4 میزان همبستگی کارایی و متغیرهای ورودی و خروجی 78جدول 9-4 متغییرهای کمبود – ارقام به میلیون رالد 84جدول 10-4 داده ها و ستاده های مورد انتظار- ارقام به میلیون رالم 85جدول 11-4 مقدار مورد انتظار و واقعی داده ها وستاده ها 86جدول 1-5 جامعه آماری مورد آزمون 91 نمودار 1-2 کارایی 25نمودار 2-2 معیارهای سنجش عملكرد مؤسسات 34نمودار 1-3 مدل مفهومی تحقیق 60نمودار 1-4توزیع پراکندگی هزینه مواد 67نمودار 2-4 توزیع پراکندگی هزینه های تبدیل 67نمودار 3-4 توزیع پراکندگی هزینه های عمومی و اداری 68نمودار 4-4 توزیع پراکندگی درآمد حاصل از ارائه خدمات 68نمودار 5-4 توزیع پراکندگی حاشیه سود 69نمودار6-4 کارایی محاسبه شده توسط مدل DEA 72نمودار 7-4 توزیع فراوانی کارایی محاسبه شده 72نمودار 8-4رتبه بندی شرکتها بر اساس آزمون اندرسون پیترسون 74نمودار 9-4 واحدها ی مرجع شرکتهای مورد بررسی 76نمودار 10-4 همبستگی بین کارایی محاسبه شده و هزینه مواد 79نمودار 11-4 همبستگی بین کارایی محاسبه شده و هزینه های تبدیل 80نمودار 12-4 همبستگی بین کارایی محاسبه شده و هزینه های عمومی و اداری 81نمودار 13-4 همبستگی بین کارایی محاسبه شده و درآمد حاصل از ارائه خدمات 82نمودار 14-4 همبستگی بین کارایی محاسبه شده و حاشیه سود عملیات ی 83نمودار 15-4 مقایسه مقدار مورد انتظار و واقعی جهاد نصرسمنان 87نمودار 16-4 مقایسه مقدار مورد انتظار و واقعی جهاد نصرشیراز 88 چكیده:ارزیابی عملکرد سازمانها در جهت گیری تصمیمات آتی آنها نقش اساسی دارد. در این راستا می‌بایست میزان کارایی و بهره‌وری سازمان‌ها مورد محاسبه قرار گیرد تا از این طریق بتوان در تصمیم گیری‌ های آتی، روند رشد اقتصادی را زیر نظر داشت. در عصر حاضر دستیابی به رشد اقتصادی از طریق ارتقای بهره‌وری از مهمترین اهداف اقتصادی کشورها به شمار می‌رود. ارتقای بهره‌وری با استفاده بهینه از عوامل تولید حاصل می‌گردد و در نیل به رشد اقتصادی مستمر و تولید پایدار نقش مهمی را ایفا می‌کند. تحلیل پوششی داده ها (DEA) تکنیکی است مبتنی بر برنامه ریزی خطی به منظور ارزیابی کارایی نسبی واحدهای تولیدی با چندین ورودی و خروجی که ورودی های مشابهی را برای تولید خروجی های مشابه به کار می برند. در این تحقیق مدل خروجی محور تحلیل پوششی داده ها با بازده ثابت نسبت به مقیاس(CCR) برای تحلیل داده ها و ستاده ها مورد استفاده قرار گرفته است.جامعه مورد استفاده در این پژوهش شرکتهای فرعی موسسه جهاد نصر می باشد كه عملکرد سال مالی 1389 آنها مورد بررسی قرار گرفته است.در این تحقیق هزینه های مواد اولیه، هزینه های تبدیل(دستمزد و سربار) و هزینه های عمومی و اداری به عنوان داده های ورودی و درآمد حاصل از ارائه خدمات و حاشیه سود عملیاتی به عنوان ستاده های مدل انتخاب شده اند.نتایج تحقیقات به عمل آمده حاکی از آن است که اندازه گیری کارایی و رتبه بندی شرکت های مورد بررسی با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها امکانپذیر بوده و میزان همبستگی کارایی محاسبه شده با داده ها و ستاده ها قابل اندازه گیری می باشد که در این خصوص پیشنهاداتی جهت بهبود کارایی هر یک از شرکت های ناکارا ارائه گردیده است.تعاریف عملیاتی: بهره وری، ارزیابی عملکرد، کارایی، اثر بخشی، تحلیل پوششی داده ها و واحد تصمیم گیری مقدمه:قبل از جنگ جهانی اول، به دلیل عدم توسعه بازارهای مالی و جدا نبودن مدیریت از مالكیت، بیشترین توجه مدیریت به كارایی عملیاتی و ارزیابی عملكرد و سرمایه گذاری های فیزیكی شركتها معطوف می شد. پس از جنگ جهانی اول و به تبع رشد و توسعه مستمر، مدیریت از مالكیت جدا شد. كه این امر سبب به وجود آمدن مباحث متعددی از جمله تئوری نمایندگی، فرضیه اطلاعات، بازار كارا و;. شد. اما آنچه در اقتصاد مهم است، تنها رخدادهای واقعی و یا پیش بینی های مورد انتظار نیست، بلکه از نظر محققان تطابق واقعیت با پیش بینی های مورد انتظار در درجه اول اهمیت قرار دارد.‌ فرضیه اطلاعات و بازار كارا از جمله مباحثی هستند كه در صدد تعین ساختار یا مكانیزمی جهت تطبیق پیش بینی های مورد انتظار و واقعیت موجود در اقتصاد به خصوص در بازارهای سرمایه هستند و رتبه بندی شرکتها، تلاش در این مسیر است. فصل اولكلیات تحقیق 1-1 مقدمهدر این فصل پس از بیان مسئله تحقیق ,تاریخچه موضوع تحقیق را مورد بررسی قرارمی دهیم. همچنین اهداف تحقیق را در قالب اهداف علمی و کاربردی بیان می کنیم .چارچوب نظری تحقیق که بنیان اصلی طرح سوال در موضوع تحقیق بوده است در این فصل آورده شده و در ادامه به فرضیه های تحقیق و تعاریف واژه ها اصطلاحات نیز اشاره شده است 2-1 بیان مسئله هر نظام یا سازمانی دارای اهداف مشخص و از پیش تعیین شده ای می باشد، مدیریت نظام یا سازمان با استفاده از منابع و امكانات درصدد دستیابی به این اهداف می باشد سنجش میزان دستیابی به اهداف و نحوه استفاده از منابع و امكانات نقش بسیار مهمی را در این راستا ایفا می كند در واقع ارزیابی عملكرد به عنوان هسته اصلی فعالیتها و گام های مدیریت مطرح می باشد چرا كه مدیریت برای هدایت مجموعه تحت امر خود نیاز به آگاهی از عملكرد مجموعه خود دارد كه بتواند براساس این اطلاعات به اتخاذ راهبرد بپردازد هرچند كه امروزه بهبود عملكرد بطور وسیعی در سازمانها مورد توجه است ولی بدون وجود یك نظام ارزیابی كارآمد و موثر هر گونه اقدامی برای بهبود عملكرد بی فایده خواهد بود با توجه به نقش و اهمیت نظام ارزیابی عملكرد و عدم وجود چنین نظامی در شركت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران استفاده از یك روش كارآمد و موثر آن هم از نوع ریاضی می تواند بسیار مفید باشد. این پژوهش در صدد یافتن الگوی مناسب از میان الگوهای تحلیل پوشش داده ها كه به منظور ارزیابی عملكرد (كارایی ) بكار می روند، می باشد. 3-1 چهار چوب نظریبیش از ربع قرن است كه توجه استادان دانشگاه ها در رشته های مالی و اقتصاد متوجه كارایی بازار سرمایه در كشورهای مختلف شده است. چرا كه در صورت كارا بودن بازار سرمایه، هم قیمت اوراق بهادار به درستی و عادلانه تعیین می شود و هم تخصیص سرمایه كه مهمترین عامل تولید و توسعه اقتصادی است، به صورت مطلوب و بهینه انجام می گیرد (جهانخانی ،1372،7). اساسا دو نوع مفهوم كارایی بازار داریم:كارایی بازار در تخصیص منابع و سرمایه كه این نوع كارایی، منابع و سرمایه محدود جامعه را به بهترین مصارف تخصیص می‌دهد و بازار سرمایه را به سمت طرح های سرمایه گذاری سوق می دهد كه بیشترین بازدهی را دارد.كارایی عملیاتی به این مطلب اشاره دارد كه اگر نقل وانتقال سرمایه كمتر و سرعت آن بیشتر باشد، “كارایی عملیاتی”بازار بیشتر است. اما زمانی بازار از نظر اطلاعاتی دارای كارایی است، كه در آن قیمت اوراق بهادار منعكس كننده اطلاعات توزیع شده در مورد آن اوراق باشد، پس وجود اطلاعات كافی در بازار و انعكاس به موقع و سریع اطلاعات، در قیمت اوراق بهادار، ارتباط تنگاتنگی با كارایی بازار دارد.پژوهش حاضر در واقع كمكی به هر چه كاراتر شدن بازار سرمایه است. طبق پژوهش انجام شده به وسیله آقایان حسنعلی سینایی و دكتر اسماعیل فدایی نژاد و دیگران مشخص شد كه بازار اوراق بهادار تهران دارای كارایی حتی در شكل ضعیف نمی باشد. طراحی مدل و به كارگیری آن در بازار اوراق بهادار این امكان را می دهد تا سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی به سهولت بتوانند شركتهای كاراتر را نسبت به سایر شركتها تمیز دهند. لذا سرمایه گذاری معقول تری انجام می دهند و از طرف دیگر شركتهای كارا با سهولت بیشتر و ارزان تر به منابع مالی مورد نیاز خود دسترسی پیدا می كنند و این امكان به معنی حركت بازار سرمایه به سمت كارایی است و این نقش در بازارهای كشورهای توسعه یافته به وسیله موسسات رتبه بندی ایفاء می شود. موسساتی كه در ایران و بازار مالی ما یافت نمی شوند و امید است كه به وسیله این مدل تا حدودی بتوان خلاء ناشی از نبود چنین موسساتی را در بازار سرمایه ایران پر كرد. روش تحلیل پوششی داده ها، چندین ویژگی دارد كه قابلیت مدلسازی را به ما در بازار سرمایه ایران می دهد. از جمله این ویژگیها عبارتند از (زارعی،1379،105): ب) از اعداد و ارقام حقیقی مربوط به عملیات انجام شده استفاده می نماید . ج) در اندازه گیری عملكرد عوامل محیطی، اقتصادی در نظر گرفته می شود . ه) بر خلاف روشهای پارامتریك بر روی هر یك از مشاهدات به جای تمام مشاهدات بهینه‌سازی می كند. 4-1 سوالات اساسی تحقیق کارایی هر یك از شرکتهای تحت بررسی در صورت استفاده از معیار DEA به چه میزان است؟ آیا شرکت های تحت بررسی نسبت به یکدیگر قابل رتبه بندی می باشند؟ آیا گروههای مرجع در تعیین اندازه كارایی واحد های تحت بررسی موثر می باشد؟ آیا میزان همبستگی بین کارایی اندازه گیری شده با داده ها و ستانده های شرکت های تحت بررسی قابل اندازه گیری است؟ آیا می توان عملكرد شرکت های تحت بررسی (كارایی آنها)را بهبود بخشید؟ 5-1 فرضیه های تحقیق با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA) کارایی شرکت های فرعی موسسه جهاد نصر قابل اندازه گیری می باشد. با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها(DEA) -روش اندرسون پیترسون کارایی بدست آمده از شرکت های تحت بررسی قابل رتبه بندی می باشد. میزان همبستگی بین کارایی اندازه گیری شده با داده ها و ستانده های شرکت های تحت بررسی قابل اندازه گیری است. با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA) راهکارهایی جهت افزایش کارایی واحدهای ناکارا وجود دارد. 6-1 اهداف تحقیق در سالهای اخیر با توجه به رقابت شدید در عرصه اقتصادی، به دلیل افزایش بنگاههای اقتصادی و نیز محدودیت وگران بودن منابع تامین مالی، استفاده بهینه از منابع و نهاده ها برای تبدیل آنها به کالاها و خدمات، بیشتر از گذشته احساس می شود بطوری که عدم توجه جدی به این مهم بقا و ادامه حیات سازمان را دچار تردید خواهد نمود، بطور خلاصه پژوهش حاضر اهداف زیر را به دنبال دارد: 1 – تعیین اندازه كارایی شركتهای تحت بررسی 2- رتبه بندی شركتها نسبت به یكدیگر3- شناسایی گروهای مرجع در ارزیابی عملكرد شركت ها4- تعیین میزان همبستگی بین کارایی اندازه گیری شده و داده ها و ستاده ها5- ارایه رهنمود لازم جهت بهبود كارایی شركت ها 7- 1 اهمیت و ضرورت تحقیق از جمله مسایلی كه امروزه سرمایه گذاران با آن روبرو هستند، عدم كسب بازده مورد توقع خود از سرمایه گذاری هایی است كه ریسك آن را پذیرفته اند. این موضوع نوعی عدم تخصیص بهینه سرمایه محسوب می شود و سرمایه را متحمل ریسكی می كند كه بازده متناسب با آن حاصل نمی شود. بر این اساس لازم است كه سرمایه گذاران منابع خود راصرف دارایی هایی كنند كه بازده آن متناسب با ریسك آن، دارایی ها باشد. موضوع این تحقیق به سرمایه گذاران كمك می‌كند كه سهام شركت هایی را كه قیمت آنها متناسب با ریسك آنها است را شناسایی نمایند و منابع خود را در دارایی هایی به كار گیرند كه بازده مناسبی برایشان ایجاد كند. تخصیص كارآمد منابع و حركت دادن بازار به سمت قیمتهای كارا از جمله مفاهیمی است كه به موضوع این تحقیق اهمیت می دهد.در دوران معاصر کمتر کسی یافت می شودکه درباره لزوم و ضرورت وجود نظام ارزیابی عملکرد در سازمان تردید داشته باشد این ضرورت به گونه ای خود را نمایان ساخته که عدم وجود نظام ارزیابی بعنوان یکی از عوامل بیماری سازمان شناخته شده است. بنابراین نیاز به پژوهش حاضر را می توان در چارچوب ضروریات زیر بیان نمود:الف) شناخت عملکرد بخش صنعت راهسازی كشور: (شایان ذكر است كه شركت های فرعی موسسه جهاد نصر عمدتا در صنعت ساخت راه و ابنیه فعالیت دارد) در برنامه ریزی راهبردی، شناخت وضع موجود یکی از فرآیندهای سه گانه برنامه ریزی را تشکیل می دهد. لازم به ذکر است در مرحله دوم تحلیل وضع موجود و در مرحله سوم، آینده نگری و برنامه ریزی مورد توجه قرار می گیرد. ب) با شناسایی عواملی که به بهره وری صنعت راهسازی تاثیر می گذارند برنامه ریزی حساب شده تری می توان انجام داد.دلایل زیر را می توان به عنوان علل و انگیزه پژوهش درباره ارزیابی عملکرد شرکتها عنوان نمود :الف) هر مدیر و مسئول سازمان و یا ذینفعی می خواهد اطلاعاتی را در پیوند با نحوه عملکرد واحد ها و سازمان متبوع خود در مقایسه با سایر واحد های مشابه و یا سایر رقبا داشته باشد و با استفاده از اطلاعات بدست آمده جایگاه خود را در مقایسه با سایر واحدها و با سایر رقبا درآن صنعت شناسایی نماید استفاده از این اطلاعات می تواند به شناسایی نقاط قوت و ضعف سازمان یا واحد کمک کند.ب) فقدان یک نظام ارزیایی عملکرد جامع که بتواند کارایی نسبی سازمان تحت بررسی را با دیگر سازمان های مشابه مقایسه نماید.در این راستا پرسش های زیر را می توان مطرح کرد: آیا اندازه گیری بهره وری و ارزیابی عملکرد بعنوان یکی از عناصر فرآیند بهبود بهره وری مطرح بوده و عملا نقش اساسی را در این زمینه ایفا می کند؟ با توجه به اینکه بدون اندازه گیری امکان داوری وجود نداشته و بنابراین امکان کنترل سازمان نیز فراهم نمی شود. آیا الگوها و روشهای اندازه گیری بهره وری در سازمان از دیدگاه مهندسین، مدیران، اقتصاددانان، حسابداران و ریاضی دانان قابل طرح و بررسی می باشد؟ از جمله الگوهای ارائه شده، درباره اندازه گیری بهره وری و میزان کارایی الگوهای ریاضی تحلیل پوششی داده ها (DEA) می باشد که ویژگی ها و قابلیت های اغلب الگوها و روش های اندازه گیری در روش یاد شده خلاصه و تکمیل می گردد. آیا مدیران بنگاهها، نیازمند ارزیابی واحد تحت نظارت خود بطور مستمر در طول زمان بوده، بطوری که قادر به کنترل و هدایت سازمان تحت نظارت شان برای برنامه های از پیش تعیین شده باشند؟ درست همانند راننده ای که میزان سرعت اتومبیل خود را بصورت مرتب درمقاطع زمانی پی درپی کنترل می کند به همین ترتیب عملکرد یک سازمان نیز باید بطور مرتب اندازه‌گیری شود بنابراین این پرسشها به ذهن می رسد که آیا الگویی مناسب و جامع برای ارزیابی عملکرد سازمان وجود دارد؟ آیا می توان در شرایط متغیر محیطی، الگویی مشخص برای سنجش کارایی نسبی و رتبه بندی شرکت ها ارایه نمود؟ آیا ارزیابی عملکرد با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها کار آمد تر از دیگر روش های عملکرد می باشد؟ کدامیک از الگوهای پایه ای رویکرد تحلیل پوششی داده ها برای تعیین ارزیابی عملکرد شرکت های هلدینگ موسسه جهاد نصر مناسب می باشد؟ آیا شرکت های هلدینگ موسسه جهاد نصر نسبت به سال های گذشته کاراتر شده اند و کدامیک از آنها عملکرد بهتری نسبت به بقیه داشته است؟ آیا الگوهای پایه ای رویکرد تحلیل پوششی داده ها می توانند راه حلی برای بهبود عملکرد واحد های ناکارا ارایه دهند؟برای پاسخ به این سوالات می توان از روش ناپارامتریکی بنام تحلیل پوششی داده ها که تمام ارقام و اطلاعات را تحت پوشش قرار می دهد برای ارزیابی عملکرد سازمان استفاده کرد. 8-1تعریف واژگان کلیدیبهره وری آژانس بهره وری اروپا، بهره وری را چنین تعریف می كند: بهره وری بیانگر استفاده موثر از هر یك از عوامل تولید به روشهای علمی به نحوی كه بهبود بهره وری به كاهش هزینه های تولید، گسترش بازار، افزایش اشتغال و بالا رفتن سطح زندگی آحاد مردم منجر شود.ارزیابی عملكرد سنجش عملكرد سازمان در فواصل معین و به عبارتی مشخص كردن نقاط قوت و ضعف نسبت به وظایف تدوین شده برای آن است . كارایی نسبت بازده واقعی به دست آمده با بازده مورد انتظار می باشد به عبارت دیگر مقدار كار انجام شده به مقدار كاری كه می بایست انجام شود .اثر بخشی ی باشد. به عبارت دیگر اثر بخشی نشان می دهد كه تا چه میزان با تلاش های انجام شده، نتایج مورد انتظار حاصل می شود.تحلیل پوششی داده ها (DEA)تحلیل پوششی داده ها یك فن مبتنی بر برنامه ریزی خطی می باشد كه برای ارزیابی كارایی نسبی واحدهای تصمیم گیری مشابه كه دارای داده ها و ستاده های چند گانه هستند، به كار می رود . واحد تصمیم گیری یك واحد تصمیم گیری (DMU) نهادی است كه مسئول استفاده از منابع (داده ها ) به منظور تولید ستاده ها می باشد . فصل دوممروری بر ادبیات تحقیق 1-2 مقدمه در فصل دوم تحقیق به مروری بر ادبیات موضوع عملکرد و سنجش کارایی پرداخته شده است. این فصل سه قسمت دارد که در قسمت اول تعاریف و مبانی نظری مطرح شده، و در قسمت دوم تحقیقات کاربردی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است . 2-2بخش اول مروری بر مبانی نظری 1-2-2مفهوم اندازه‌گیری و ارزیابی عملکرد کنترل و ارزیابی یکی از مفاهیم مهم مدیریت است. از سال 1916 میلادی که هنری فایول در کتاب معروفش بنام «مدیریت صنعتی و عمومی» برای اولین بار «کنترل» و چهار مفهوم « برنامه‌ریزی، سازماندهی، فرماندهی، و هماهنگی » را رسما به عنوان کارکرد‌های مدیریت معرفی کرد و از کنترل به عنوان آخرین عنصر مدیریت و تضمین کننده عناصر دیگر یاد کرد، سالها می‌گذرد . (کمالی و کبیری،1380)، لیکن گذشت زمان نه تنها باع ث کهنگی وکم‌رنگی این مفهوم نشد ، بلکه امروز شاهد بسط و گسترش این کار‌کرد و اهمیت روز افزون آن به ویژه در حوزه مدیریت عملکرد می‌باشیم. به عبارت مشخص‌تر، از اواخر دهه 1980 میلادی اندازه‌گیری عملکرد همراه با علاقه همواره زیاد به این موضوع بحث روز شد .(آدام و بایلی ، 2002،972) ارزیابی و کنترل اساس مدیریت عملکرد را تشکیاست که برای تحقق آن تاسیس شده است. این فرآیند، عملکرد را با نتایج مطلوب مقایسه می‌کند و بازخورد لازم مبتنی بر داده‌های عملکرد و گزارش‌های فعالیت را برای مدیریت فراهم می‌کند تا نتایج را ارزیابی و تصمیم لازم را در خصوص اقدام اصلاحی اتخاذ نماید.(ویلن ،1995،280) بنابراین اندازه‌گیری عملکرد و بهبود عملکرد ارتباط خیلی نزدیکی دارند و به هم وابسته‌اند. به این دلیل است که صاحب نظران معتقدند چگونگی توسعه سیستمهای اندازه‌گیری عملکرد برای پشتیبانی تلاش‌های بهبود، مهم‌ترین چالش در این زمینه است . (کوپنکو و پنیدا/وزارت صنایع،1380) زیرا برای کسب و حفظ موفقیت، سازمانها و شرکتها راهی ندارند جز اینکه به اندازه‌گیری عملکرد اهتمام‌ورزند و به ابعاد مختلف آن توجه نمایند.* تعاریفهمانگونه که پیش از این ذکر شد ، کنترل و ارزیابی یکی از مفاهیم مهم مدیریت و تضمین کننده سایر عناصر ( برنامه ریزی ، سازماندهی ، فرماندهی و هماهنگی ) می باشد . با توجه به اهمیت این مفاهیم در ادامه پژوهش به تعریف هر یک می پردازیم . عملکرد : به نظر کهلر “عملکرد” اصطلاح عمومی است که در مورزینه‌های گذشته و یا پیش¬بینی شده، کارایی، مسئولیت¬پذیری یا حساب‌دهی مدیریت یا شبیه آن می‌باشد(کوهلر . به گفته روبرت آلبانس کلمه “عملکرد” در مورد تلاش در جهت دستیابی به اهداف به نحو کارا به کار برده می‌شود. دستیابی به اهداف متضمن استفاده از منابع انسانی، مالی و طبیعی می‌باشد. ارزیابی: کلمه “ارزیابی” به معنی رویدادی سیستماتیک جهت ترسیم “نتایج” تعریف می‌شود.(ای گروویل ،1999) ارزیابی عملکرد : تعاریف متعددی از اندازه‌گیری عملکرد توسط صاحب‌نظران مختلف ارائه شده است. “ای‌.‌نیلی،‌ام.‌گریگوی و کن‌پلاتز “در مقاله‌ای تحت عنوان «طراحی سیستم اندازه‌گیری ـ بررسی ادبیات و برنامه‌کار تحقیقات»، منتشر شده در مجله بین‌المللی مدیریت عملیات و تولید، شماره 4 سال1995 میلادی، اندازه‌گیری عملکرد را به عنوان فرآیند کمی کردن در نظر گرفتند و به طور مشخص آن را«فرآیندکمی کردن کارآیی واثربخشی»تعریف کردند. نیلی و همکاران ،1995،125). “ام‌. ‌مارشال ‌، ‌ال‌. ‌ری‌،‌ پی.‌ ایستین ،‌ داس‌گریفل ” در مقاله‌ای تحت عنوان «تمرکز اجتماعی قرن21: نتایج بهتر با مربوط‌سازی شهروندان، دولت، و مدیریت عملکرد» منتشر شده در مجله مدیریت عمومی، شماره10 سال 1999 میلادی، اندازه‌گیری عملکرد را «طراحی شاخص‌ها و جمع‌آوری اطلاعات به منظورتشریح،گزارش وتحلیل عملکرد»توصیف کردند.)مارشال و همکاران 1999،12) ارزیابی عملکرد به فرایند سنجش جامع عملكرد و در قالب عباراتی نظیر: كارایی، اثربخشی، معناداری، توانمندسازی، قابلیت پاسخگویی در چارچوب اصول و مفاهیم برای تحقق اهداف و وظایف سازمانی، ساختاری، برنامه‌ای و توسعه بلندمدت سازمان ، ارزیابی عملكرد سازمان اطلاق می‌شود.به گفته اریک هل فرت “اندازه‌گیری عملکرد یک موسسه بسیار پیچیده و مشکل می‌باشد و پیچیدگی آن به این دلیل است که سر و کار آن با امور به کارگیری سرمایه به نحو اثر بخش، کارایی و سودآوری عملیات،ارج نهادن و اطمینان دادن نسبت به انواع ادعاهایی که نسبت به موسسه وجود دارد، می¬باشد”. ستانده: ستانده یاخروجی،حاصل عملیات سیستم تولیدی است که می¬تواند بصورت کالا یا خدمات عرضه شود. داده: منظور از داده یا ورودی، کلیه منابع مورد نیاز به منظور تولید کالا یا خدمات مورد نظر می¬باشد.* کارایی : عبارت است از نسبت بازده واقعی بدست آمده با بازدهی مورد انتظار (استاندارد و یا تعیین شده) و به عبارت دیگر، کارایی نسبت مقدار کار انجام شده به مقدار کاری است که باید انجام گیرد. در قلمرو علم اقتصاد، مفهوم کارایی نشان دهنده تخصیص بهینه منابع است.باتوجه به خدماتی بودن فعالیتهای اقتصادی بانکها و همچنین اهداف محاسباتی، کلمه کارایی به شرح ذیل تعریف گردیده است: « نسبت حداقل هزینه ممکن به هزینه تحقق یافته، برای ارائه دادن میزان مشخصی ستاده در مقایسه با واحدهای مشابه در آن صنعت ». از کارایی، تعاریف متنوعی از بعد افزایش ستاده و یا کاهش داده¬ها ارائه شده¬است. به طور کلی در معنای عام ، کارایی عبارت است از نسبت ستاده¬ها به د اده¬ها در مقایسه با یک استاندارد مشخص و از پیش تعیین شده.واژه کارایی به معنای آگاهی از چگونگی انجام کار می¬باشد و انجام صحیح کار زمانی محقق می¬شود که به ازای هر واحد ورودی (داده)، خروجی (ستاده) مفید بیشتری تولید گردد. این تعریف نسبتاً جامع در سال 1983 از جانب ” توتل ” عرضه شده است.برابر با تعریف ” کمپل ” در سال 1977 کارایی، نسبتی است که برخی از جنبه¬های عملکرد واحد را با هزینه¬هایی که برای انجام آن متحمل شده، مقایسه می¬کند. انواع کارایی: کارایی داخلی (خصوصی): آن نوع از کارایی است که بهینه بودن اقدامات بنگاه را با فرض محدودیتهای نهادی وارده بر آن بنگاه مطرح می‌کند. بدین معنی که بنگاه در شرایط موجود چگونه عمل می‌کند. کارایی خارجی (کارآیی اجتماعی): آن نوع ازکارایی است که به بهینه بودن اثرات فعالیتهای اقتصادی بنگاه مربوط می¬شود. به عبارت دیگر در بنگاه اقتصادی منافع خصوصی درکارایی داخلی و منافع اجتماعی در کارایی خارجی باهم و توأماً مدنظر قرار می¬گیرد. این که چگونه و از چه راه هایی می¬توان کارایی خصوصی را در راستای کارایی خارجی قرار داد ، یکی از موضوعات اساسی علم اقتصاد قلمداد می¬شود. کارایی فنی: اکثر مطالعاتی که قبل از دهه 50 میلادی انجام شده¬است، برمبنای این نوع از کارایی شکل گرفته است که عبارت است از حداکثر میزان تولید ممکن که می¬توان از مقدار مشخصی از عوامل تولید بدست آورد.کارایی فنی تنها به استفاده از تمامی ظرفیت منابع تاکید دارد و شرط کارابودن یک بنگاه را در عدم اتلاف منافع و استفاده از تمامی منابع می¬داند. کارآیی تخصیصی: نشان دهنده ابعاد تخصیصی بهینه عوامل موجود می¬باشد . به طوری که بکار گرفتن حداقل هزینه را برای بنگاه به همراه داشته باشد . به تعبیر ساده¬تر می¬توان گفت که کارایی تخصیصی نتیجه بکارگرفتن نهاده¬ها به نسبت مناسب است که موجب می¬شود هزینه تولید به حداقل میزان ممکن برسد. کارآیی اقتصادی:این نوع ازکارایی، حاصل ضرب کارایی فنی و کارایی تخصیصی است. طبق تعریف، کارایی اقتصادی را توانایی بنگاه در بدست آوردن حداکثر سود ممکن با توجه به قیمت وسطوح نهاده¬ها می-باشد . در حقیقت کارایی اقتصادی در صورتی تحقق می¬یابد که علاوه بر عدم اتلاف منابع، بهترین استفاده از آنها صورت گیرد . دست یابی به این مرتبه معمولاً مستلزم انتخاب ترکیبی ازنهاده¬هاست که این ترکیب ، کمترین هزینه¬ها را در بر داشته باشد. کارایی ظرفیت:عبارت است از میزان استفاده از تجهیزات، فضا یا نیروی انسان ی که با درصد بیان می¬شود و از برقراری رابطه زیر بدست می آید. دو تعریف از حداکثر ظرفیت مطرح است: ظرفیت اسمی وظرفیت موثر. ظرفیت اسمی ( ظرفیت طراحی شده ): حداکثر اندازه خروجی است که یک فرایند می‌تواند در شرایط آرمانی تولید کند. ظرفیت موثر: حداکثرخروجی یک فرایند یا تسهیلات‌ تولیدی‌ است که به طور اقتصادی‌ درشرایط عادی حاصل می‌شود . این کارایی تقریباً هرگز به عدد 1 نمی رسد و هموار ه کوچکتر از 1 است.* بهره وری : شاید بطور رسمی و جدی نخستین بار لغت “بهره¬وری” در مقاله¬ای توسط فردی به نام “فرانسواکنه ” در سال 1766 میلادی مطرح گردید. در سال 1883 فردی به نام “لیتر” بهره¬وری را این گونه تعریف کرد: « بهره¬وری، قدرت و توانایی تولید کردن است». مطابق این توصیف بهره وری میزان اشتیاق به تولید را بیان می¬کند. در ادامه به تعاریف و مفاهیم اساسی بهره¬وری و شرح تاریخی برخی از تعاریف مهم اشاره شده است . تعریف آژانس بهره‌وری اروپا (EPA)الف: بهره¬وری؛ درجه استفاده موثر از هر یک عوامل تولید است.ب: بهره¬وری دردرجه اول، یک دیدگاه فکری است که همواره سعی دارد آنچه را که در حال حاضر موجود است در تمامی ابعاد بهبود بخشد. انواع بهره‌وری: بهره¬وری جزئی: این نوع از بهره¬وری نسبت بین ستانده و داده یک سیستم تولیدی را بصورت کمی توصیف می¬کند. هرگاه صرفاً رابطه بین ستانده با یکی از منابع و عوامل تولید مورد بررسی قرار گیرد بهره¬وری جزئی گفته می شود . به عنوان مثال رابطه بین تولید با زمان مصرف شده اندازه کمّی بهره¬وری جزئی را نشان می¬دهد. بهره¬وری عامل کل: در واقع نشان دهنده ارزش استفاده از کارکنان و امکانات سرمایه یا زمان به مواد اولیه، قطعات و خدمات خریداری شده¬است که از ارزش ک ل ستاده‌ها کم می‌شود. بهره وری کل: رابطه بین ستاده سیستم با کلیه منابع مصروفه که در جهت تولید آن ستاده‌ها به کار گرفته شده است را نشان می‌دهد. شاخص بدست آمده نحوه بهره برداری ازکل منابع را معین می‌کند.* اثربخشی: “اثر بخشی ” یعنی آگاهی از کاری که انجام می‌دهیم. به عبار ت دیگر انجام کار قابل قبول در جهت کسب اهداف صحیح. در توصیف نسبتاً جامعتر ، اثربخشی به معنی هدایت منابع به سوی اهدافی است که ارزشمندتر هستند . مانند انجام کار صحیح در زمان صحیح و محقق شدن اهداف کوتاه مدت یا بلند مدت. در کل، اثربخشی عبارت است از درجه و میزان نیل به اهداف تعیین شده و مرتبط با عملکرد و فراهم آوردن رضایت انسان از تلاشهای انجام شده که جنبه کیفی دارد. * تفاوت کارایی و اثربخشی :” اثربخشی و کارایی” لزوماً هم سو نیستند . زیرا کارایی در برگیرنده سطح یا میزانی از نتایج است که ممکن است در مجموع مطلوب وایده‌آل نباشد.”کارایی” جنبه کمی ولی “اثربخشی” جنبه کیفی دارد . به طور مثال اگر یک بیمار قلبی به سرعت تمام به بیمارستان رسانده شود، تمام امکانات انسانی و مادی بیمارستان به بهترین شکل ممکن برای خدمت رسانی بیمار بکار گرفته شود و با این وجود بیمار فوت کند ، عملیات با کارایی کامل انجام شده اما نتیج اثر بخشی از اقدامات انجام گرفته بدست نیامده است.اثربخشی مفهوم گسترده‌ای دارد چرا که شامل عوامل دیگری نظیر استانداردها، اهداف سازمان و انتظاراتی می¬باشد که کیفیت را می‌توان در آن لحاظ کرد . البته شاخصهای اثربخشی معایب خاص خود را دارند . از آن جمله باید اهداف بدرستی شناخته شوند تا روشهای صحیح برای رسیدن به این اهداف گزینش گردد. البته ممکن است اهداف با استفاده بیش از حد منابع ، محقق شود ، در این صورت باید به موضوع و تعریف کارایی نیز توجه کرد.* مقایسه بهره‌وری و کارایی:” کارایی ” ایده اصلی در مفهوم سازی بهره¬وری است. اما این موضوع روشن است که بهره¬وری از تفاسیر وسیع تری نیز برخوردار است. بهره¬وری ، چیزی بیش از تولید کاراست و به تولید کیفی محصول و کیفیت خروجی¬ها نیز می¬پردازد. به این ترتیب مفهوم بهره¬وری مفاهیم ترکیبی ایده¬های “کارایی و اثربخشی ” را نیز در بر می¬گیرد. 2-2-2انواع ارزیابیارزیابی می‌تواند بر اساس نحوه نگاه به این مقوله، به دو نوع كلی طبقه¬بندی گردد كه عبارتنداز:الف. ارزیابی آینده نگر : همانطور كه از نامش پیداست نوعی ارزیابی است كه: 1 قبل از تهیه برنامه انجام می‌شود.2 برای تعیین منطقی بودن یا حقانیت ایجاد برنامه صورت می‌گیرد. بنابراین یك ارزیابی آینده نگر، مشخص می‌كند كه آیا مسئله یا نیازی وجود دارد كه حقانیت برنامه-ریزی برای حل آن مسئله یا تامین آن نیاز را توجیه نماید و به این سوال نیز پاسخ دهد كه در صورت عدم اجرای برنامه مورد بحث، جامعه با چه پیامدهای منفی مواجه می‌گردد.ب. ارزیابی گذشته نگر: این نوع ارزیابی بر خلاف ارزیابی آینده‌نگر پس از اجرا یا تكمیل برنامه انجام می‌گیرد و در آن به ارزیابی سیاست‌ها و برنامه‌ها پس از اجرای آن‌ها می‌پردازد. ارزیابی از جنبه‌های مختلف صورت می‌گیرد كه این جنبه‌ها می‌توانند مشتمل بر موارد ذیل باشند: ارزیابی امكان‌سنجی فنی، مالی، مكانی، قانونی، سیاسی و اجتماعیدر این نوع ارزیابی امكان‌سنجی برنامه‌ها از نظر امكان و توان فنی مورد نیاز جهت اجرای برنامه‌ها، كفایت و امكان تأمین منابع مالی جهت اجرای برنامه‌ها، امكان‌پذیری مكانی و جغرافیایی برای اجرای برنامه‌ها در محیط فیزیكی موجود، امكان‌پذیری و تطابق با قوانین و مقررات و یا در صورت عدم تطبیق قوانین تمهیدات مورد نیاز جهت اصلاح قوانین و مقررات و بالاخره امكان‌پذیری و پذیرش سیاسی و اجتماعی برنامه‌ریزی صورت گرفته مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است ، در مورد امكان‌پذیری سیاسی و اجتماعی برنامه‌ریزی صورت گرفته ، اتخاذ هر سیاست یا اجرای هر برنامه‌ای احتمالاً باعث ایجاد اثراتی در گروه یا گروه‌هایی شده و در نتیجه گروه‌هایی از این سیاست‌ها و برنامه‌ها منتفع و گروه‌هایی نیز از آن متضرر خواهند شد. لذا قبل از انجام برنامه‌ریزی می‌باید به این اثرات و میزان پذیرش اجتماعی و س یاسی آن و نیز اثرات آن توجه لازم و كافی شود. ارزیابی هزینه- فایدهدر این نوع ارزیابی هزینه‌های اجرای برنامه‌ریزی و سیاست‌های اتخاذ شده و نیز منافع احتمالی آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته و برنامه‌ای مثبت ارزیابی خواهد شد كه فایده آن (اقتصادی، اجتماعی و سیاسی) برای جامعه بیش از هزینه آن بوده و انجام برنامه‌ریزی منجر به تعالی سطح توسعه شود. ارزیابی هدف‌ها هدف‌های عمومی مؤسسه غالبا ًبه صورت اصول سیاست مؤسسه در موضوعات کلی از قبیل سودآوری،سود سهام، بازاریابی،قیمت گذاری،روابط کارکنان و استفاده مؤثر از مجموع سرمایه بکار رفته بیان می‌شود.در سطوح عملیاتی پائین¬تر ، هدف¬ها محدودتر است. مثل تهیه بموقع گزارشات. ارزیابی كارآیی :ارزیابی متمركز بر كارآیی، به دنبال پاسخ به مو ارد ذیل می‌باشد: آیا منابع در ارائه ستاده‌ها و خدمات به طور بهینه مورد استفاده قرار گرفته‌اند ؟ آیا برنامه قادر به ارائه ستاده‌ها و خدمات به صورت كارآتری می‌باشد ؟ البته كارآیی یك مفهوم نسبی است و این مفهوم نسبی زمانی كه نتوان “كارآ بودن” یك برنامه یا سیاست را نتیجه گرفت، مفهومی نا مناسب است. اندازه‌گیری كارآیی بر یك مبنایی مقایسه‌ای قابل انجام است. آیا تركیب برنامه مشابه یا در تضاد با وظایف برنامه دیگر است ؟ ارزیابی اثربخشی :” ارزیابی اثربخشی ” بر این دلالت دارد كه آیا ستاده‌های تولیدی و خدماتی ارائه شده، نتایج حاصل از اهداف تصریح شده را برآورده می‌سازد.ارزیابی اثربخشی باید به بررسی و توضیح یك دسته از عوامل تاثیر گذار نسبت به سایر عوامل تاثیر گذار،قبل از نتیجه گیری ازمیزان اثربخشی برنامه بپردازد.به طور خلاصه ارزیابی‌های اثربخشی به این مرتبطند ‌كه: هزینه نیل به نتایج مورد نظر چقدر است (اثربخشی هزینه) و این‌كه آیا گزینه‌های دیگری وجود دارند كه همان نتایج را با هزینه كمتری ارائه نمایند. تعیین میزان تحقق اهداف مورد نظر. تعیین این‌كه چه میزان از نتایج طرح‌ریزی شده می‌تواند مربوط به برنامه باشد. تعیین نتایج ناخواسته كه در جهت مخالف دستیابی به نتایج مورد نظر عمل كرده و باعث كاهش رفاه مشتریان هدف شده‌اند. ارتباط (ارزیابی به منظور تعیین مرتبط بودن برنامه)“ارزیابی مرتبط بودن برنامه” به ارزیابی اثربخشی مربوط است. ارزیابی مرتبط بودن برنامه درصدد دستیابی به این است كه:آیا نیاز مبرمی به برنامه وجود دارد. بدین معنا كه شرایطی كه باعث ایجاد برنامه شده‌اند، ممكن است زیاد دوام نیاورد و یا این‌كه از اهمیت آن‌ها كاسته شده باشد.قبل از شروع برنامه به جهت اطمینان از این‌كه حوزه و عمق اجرا با اهمیت نیاز به مشكل مورد نظر سازگار است، نیازها باید شناسایی شوند . به صورت ادواری در طول اجرای برنامه به جهت تعیین ارتباط یا مناسبت آن در خلال تغییرات خط¬مشی‌ها، اهداف و شرایط پرداخته شود. اقتصاد (ارزیابی در زمینه استفاده اقتصادی از منابع)این نوع ارزیابی حدی را تعیین می‌كند كه:1 منابع بدون اتلاف مصرف شده‌اند.2 هزینه‌های تولید سطح مشخصی از ستاده‌ها و نتایج، حداقل شده‌اند. ارزیابی كارآمدی“ارزیابی كارآمدی” مربوط به ارزیابی مرتبط بودن برنامه یا مناسب بودن آن است. ارزیابی مرتبط بودن برنامه، قضاوت پیرامون تداوم برنامه است. لیكن این سوال وجود دارد كه آیا اندازه برنامه متناسب با اندازه مشكلات و نیازهایی كه برنامه آن‌ها را مطرح می‌سازد، می‌باشد؟ ارزیابی عدالت” ارزیابی عدالت” سطحی كه برنامه و خدمات آن برای تمامی مردم جامعه عادلانه و مناسب است و سطحی را كه در آن سطح منافع برنامه به صورت عادلانه و مناسب در میان مردم توزیع می‌شود را تعیین می‌كند. 3-2-2مبنای ارزیابی عملکردعنوان”ارزیابی عملکرد”در ارتباط با موارد و مباحث گسترده‌ای می‌باشد. اما دیدگاه غالب و عمومی، مدیریت کارای منابع شرکت می‌باشد. رسیدگی دقیق و تحلیل درست صورت‌های مالی می‌تواند معیاری برای ارزیابی عملکرد شرکت قرار گیرد. معمولا صورت‌های مالی از قبیل “ترازنامه” و”صورت سود و زیان” این ماموریت را انجام می‌دهند.(رابرت آلبانس ،1978 ،255) 4-2-2تکنیک‌های ارزیابی عملکرد* تکنیک‌های سنتیابزارها و یا تکنیک‌های تحلیلی که در زیر آمده است ، عمدتا برای اندازه‌گیری عملکرد یک موسسه یا صنعت به عنوان یک مجموعه کامل و مستقل بکار برده می‌شود. هدف اصلی از هر روش یا تکنیک تحلیلی، ساده سازی یا کاهش داده‌های تحت بررسی جهت قابل فهم نمودن وضعیت می‌باشد. تکنیک‌های مهمی که در ارزیابی عملکرد بکار می‌روند(رابرت آلبانس ، 1978) عبارتند از : 1) تحلیل نسبت‌ها2) تحلیل صورت‌های مالی مقایسه‌ای3) تحلیل روند4) تحلیل صورت‌های مالی هم اندازه (عمودی) 5) سایر تحلیل¬ها* تکنیک‌های جدید برای ارزیابی عملکردرشد و تکامل بشر فرآیندی دایمی و مستمر بوده و بطوریکه هر روز با پدیده های جدیدی روبرو می‌باشیم. این پیشرفت¬ها نه تنها در زمینه ابزارها و تکنیک‌ها مشاهده شده، بلکه در نگرش و رفتار جوامع نیز به خوبی قابل لمس می¬باشد. در گذشته جمع‌آوری و پردازش اطلاعات بسیار مشکل و هزینه‌بر بودند. بنابراین از روش‌ها و ابزارهای ساده و غیر دقیق استفاده می‌کردند. اما امروزه با فن‌آوری‌های جدید می‌توانند انبوهی از داده‌ها را به سرعت، با دقت بالا و با هزینه کم جمع‌آوری، پردازش و به اطلاعات قابل استفاده تبدیل نمایند. به عنوان مثال در حال حاضر هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت به راحتی قابل انجام و عملی می‌باشد. اما این شیوه پیچیده برای تسهیم هزینه‌های سربار در گذشته امکان نداشت.در سیستم “هزینه‌یابی سنتی”، هزینه‌های سربار تنها بر اساس یک محرک هزینه که می‌توانست حجم تولید، ساعات کار مستقیم، ساعات کار ماشین و یا میزان دستمزد مستقیم باشد، تسهیم می¬گشت، اما در” سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت”، تسهیم هزینه‌های سربار، شامل دو مرحله است که در مرحله اول فعالیت‌های عمده شناسایی می‌شوند و هزینه سربار به تناسب منابعی که در هر فعالیت مصرف می‌شود ، به آن فعالیت‌ها تخصیص می‌یابد. سربار تخصیص یافته به هر فعالیت “هزینه انباشته فعالیت” نامیده می‌شود .پس از تخصیص سربار ساخت به فعالیت‌ها در مرحله اول، محرک¬های هزینه در هر یک از خطوط تولید محصول به این خطوط تخصیص داده می‌شوند. علاوه بر پیشرفت ابزارها، نگرش انسان¬ها نیز تغییر یافته است. در گذشته برای ارزیابی عملکرد سازمان‌ها ، فقط به عوامل و متغیرهای کمّی و به ویژه مالی درون سازمانی توجه می‌کردند ، اما امروزه برای ارزیابی عملکرد به عوامل کیفی مثل رضایت مشتریان، حفاظت از منابع طبیعی و سرمایه منابع انسانی و توسعه پایدار، توجه خاصی می‌نمایند . بر این اساس مدل “ارزیابی متوازن”( شیندرو مک دوول ،1384)مورد استقبال قرار گرفته است. ارزیابی متوازن، عملکرد سازمان را از چهار دیدگاه کلیدی اندازه‌گیری می‌کند :1) مالی2) مشتری 3) رویه های داخلی شرکت 4) آموزش و رشد ارزیابی متوازن که توسط “کاپلان و نورتون ” در سال 1998 ارایه شد، عملکرد سازمان را هم از بعد مالی و هم از بعد غیر مالی اندازه‌گیری می‌کند. ارزیابی متوازن با تمرکز بر روی اندازه‌گیری عملکرد و تطابق آن با استراتژی، نقش مهمی را در پیشرفت سازمان ارائه می‌دهد. این نوآوری، تفکر بسیاری از مدیران را نسبت به مدیریت سازمان‌ها تغییر داد. ( شیندرو مک دوول ،1384) 5-2-2 الگوهای متداول ارزیابی عملكرد سازمان‌ها الگوهای ارزیابی عملكرد که در سازمان¬های مختلف مختلف مورد استفاده قرار می گیرند، الگوهای متفاوتی می¬باشند. این الگوهای متفاوت جهت ارزیابی عملكرد در شركت‌ها و سازمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. قابل توجه این كه در برخی از كشورها از الگوی مشخص بین‌المللی جهت ارزیابی عملكرد استفاده نشده و سیستم ارزیابی در سازمان‌های این كشورها، سیستم منحصر به فردی می‌باشد. با این حال در ادبیات مدیریت جهت ارزیابی عملكرد ، الگوهای مختلفی ارائه شده است ، اما مهمترین این الگوها كه در كشورهای موفق مورد استفاده قرار گرفته و نتایج مثبتی نیز داشته اند عبارتند از :* تعیین اثر بخشی سازمان ، راهی برای ارزیابی عملکرد .* تعیین کارآیی سازمانی ، الگوئی برای تحقق فرآیند ارزیابی عملکرد .* الگوی ارزیابی عملکرد سازمان ها با توجه به اقتضائات استراتژیک .در ادامه به توضیح هر یک از موارد می پردازیم : *تعیین اثربخشی سازمان راهی برای ارزیابی عملكرددر تعیین اثربخشی سازمان ، شیوه¬ها و الگوهای متعددی وجود دارد كه هر یك با توجه به اقتضائات محیطی كاربرد ویژه¬ای دارد. در این جا به ذكر اهم این روش¬ها می¬پردازیم:1- روش منابع سیستم 2- روش فرایند داخلی3ـ روش مبتنی بر محوریت نیروی انسانی 4ـ روش مبتنی بر محوریت امكانات5ـ روش اهداف خروجی 6ـ روش رضایت ذینفعان7ـ روش ارزش¬های رقابتی 8ـ روش كوئین و روباروف 9ـ الگوی تعیین اثربخشی رابینز * تعیین كارایی سازمان، الگویی برای تحقق فرآیند ارزیابی عملكردجهت سنجش كارایی سازمان می توان از روش كاربردی زیر كه هر یك از شاخص¬ها را بعنوان معیارهای سنجش كارایی معرفی كرده است، بهره جست. این روش ، روش “ساركنیتون و امرسون ” نام دارد. در این روش كارایی و ابعاد آن در سازمان در سه قالب زیر تعریف شده¬اند: كارایی فیزیكی یا مهندسی: كاهش هزینه¬های تولید و افزایش سطح بهره¬وری صنعت. كارایی تجاری و مالی: حاصل سرمایه¬گذاری روی زمین، ساختمان و ماشین آلات. كارایی اجتماعی یا انسانی: بهره¬وری نیروی انسانی در سازمان.* الگوی ارزیابی عملكرد سازمان‌ها با توجه به اقتضائات استراتژیكیكی از جنبه های مهم در ارزیابی عملكرد سازمان¬ها، توجه به بستر و زمینه مورد فعالیت آنهاست. یكی از اشكالات اساسی نظام‌های ارزیابی یكسان و هماهنگ،عدم توجه به موقعیت و زمینه¬های اثرگذار بر فعالیت¬های سازمان¬هاست. به عنوان مثال، آیا تاثیر فعل و انفعالات سیاسی یا اقتصادی بر عملكرد دستگاه¬های دولتی یكسان است؟ البته پاسخ به این سئوال منفی است. بنابراین به منظور واقعی و بهینه شدن نظام ارزیابی ، لاز م است تفاوت¬های زمینه¬ای دستگاه¬ها لحاظ و با توجه به مقتضیات هر سازمان، ارزیابی انجام پذیرد. همگن¬سازی دستگاه¬ها با توجه به مقتضیات آن¬ها و مقایسه عملكرد دستگاه¬ها در بین طبقات همگن از موضوعات مهم در واقعی سازی فرایند ارزیابی است. اهم این مقتضیات عبارتند از: محیط، تكنولوژی، چرخ عمر و اندازه سازمان كه بایستی در ارزیابی سازمان¬ها مورد توجه قرار گیرند. ” محیط ” به عوامل خارج از مرز سازمان كه بر فعالیت و عملكرد سازمان تاثیر می گذارند اطلاق می گردد.عواملی مانند اقتصاد، سیاست، مشتریان،رقبا، شرایط جغرافیایی،قوانین و مقررات، فرهنگ ، دولت، جامعه و گروه¬های علاقمند به سازمان ، محیط سازمان تلقی می¬شوند كه بر عملكرد سازمان تاثیر دارند. آثار این عوامل بر عملكرد سازمان¬های مختلف همواره باید مورد توجه ارزیابی كننده قرار بگیرد. “تكنولوژی” اشاره به روش¬های انجام كار و تجهیزات مورد استفاده در سازمان دارد. برخی سازمان¬ها با استفاده از تكنولوژی نوین و برخی دیگر با تكنولوژی¬های فرسوده و قدیمی وظایف خود را انجام می دهند كه در ارزیابی باید مورد توجه قرار گیرد. “چرخه عمر” سازمان اشاره به مراحل حیات سازمان دارد. سازمان¬ها مراحل مختلف عمر مانند تولد، كودكی، رشد، جوانی، بلوغ، كهولت و مرگ را طی می ¬كنند كه شناسایی مرحله عمر سازمان و دخالت دادن آن در عملكرد سازمان منجر به واقعی شدن نظام ارزیابی می¬گردد. منظور از ” اندازه” ، تعداد كاركنان و حوزه عملكرد سازمان است. طبیعی است كاركردهای سازمانهای دارای جمعیت عظیم با سازمانهای كوچك متفاوت است بنابراین، تفاوتهای مربوط به تعداد كاركنان یك دستگاه همواره باید در ارزیابی آنها مد نظر باشد. روش ارزیابی بهره‌وری جمعی سازمان یا مدل تحلیل پوششی داده‌ها در سال 1978 سه تن از متخصصین تحقیق در عملیات، مقاله‏ای ارایه نمودند كه طی آن از طریق برنامه‏ریزی خطی، اندازه‏گیری عملی كارایی را معرفی كردند. این روش در حال حاضر به “تحلیل پوششی داده‏ها”مشهور است.شروع استفاده از این تكنیك به موضوع رساله دكتری”رودز ” با راهنمائی “كوپر” بر می‏گردد كه عملكرد مدارس دولتی ایالات متحده امریكا را مورد ارزیابی قرار داد. در سال 1978 تكنیك تحلیل پوششی داده‏ها با جامعیت بخشیدن به روش “فارل ” به گونه‏ای كه خصوصیت فرایند تولید با چند عامل تولید و چند محصول را در بر می‏گیرد، به ادبیات اقتصادی اضافه گردید. این تكنیك كه فن برنامه‏ریزی خطی را بكار می‏گیرد از جمله روش¬های ن اپارامتریك تخمین توابع هم¬مقداری تولید (تولید یكسان) می‏باشد.این روش که عمدتا به عنوان روش اندازه‌گیری کارایی در جهان شناخته شده است، در حین اندازه‌گیری کارایی، نوع بازده نسبت به مقیاس تولید را نیز به تفکیک برای بنگاه‌ها ارائه می‌نماید . با پیشرفت و تکامل روش فوق، در حال حاضر DEA یکی از حوزه‌های فعال تحقیقاتی در اندازه‌گیری کارایی بوده و بطور چشمگیری مورد استقبال پژوهش‌گران جهان قرار گرفته است . این روش برای ارزیابی عملکرد سازمان‌های دولتی و غیر انتفاعی که اطلاعات قیمتی آنها معمولا در دسترس نیست یا غیر قابل اتکا است، کاربرد قابل ملاحظه‌ای دارد. در این روش به جای لفظ “تولید کننده” به منظور جامعیت بخشیدن، عموماً عنوان واحد تصمیم گیر به کار برده می شود . برای اولین بار “فارل” نحوه بدست آوردن تابع تولید یکسان را از طریق هندسی بدین صورت تشریح نمودار 1-2 کارایی نمودکه اگرنقاط مشخص شده درشکل فوق هریک نشان دهنده ترکیب استفاده ازعوامل تولید و برای تولید یک واحد محصول در بنگاه‌های مختلف باشد، با اتصال نقاطی که به محورها و مبدا مختصات نزدیک تر هستند ، تابع محدبی بدست می‌آید که هیچ نقطه ای در زیر آن قرار ندارد . منحنی بدست آمده ، تابع تولید یکسان “کارا” نامیده می‌شود. اگر برای تولید یک محصول (Y) نیاز به بیش از دو عامل تولید ( و ) باشد، ترسیم منحنی تابع تولید یکسان از طریق هندسی بسیار مشکل خواهد بود و در واقع روش تحلیل پوششی داده‌ها به منظور غلبه بر چنین مشکلی ابداع گشت . در شرایطی که بنگاه‌ها برای تولید محصول یا محصولات خود به بیش از دو عامل تولید نیاز داشته باشند .در این مدل هر بنگاه تولیدی با توجه به انواع و میزان عوامل تولیدش به مثابه نقطه¬ای در فضا در نظر گرفته می‌شود که ابعاد این فضا توسط تعداد عوامل تولید و مختصات نقطه، توسط میزان استفاده از هر عامل تولید تعیین می‌شود . آنگاه با انتخاب یک بنگاه تولیدی به عنوان بنگاه مورد بررسی به کمک برنامه‌ریزی خطی ، موقعیت این بنگاه تولیدی (نقطه) نسبت به سایر بنگاه‌ها (نقاط دیگر موجود در فضا) سنجیده می‌شود. این عمل باید به تعداد بنگاه‌ها (نقاط) تکرار شود و بنابراین به تعداد بنگاه‌ها، مدل برنامه‌ریزی خطی خواهیم داشت. در این مورد بنگاه‌هائی که بر طبق اصول حداقل هزینه (کارا) فعالیت می‌نمایند، بر روی تابع تولید یکسان قرار می‌گیرند و برای آن¬ها میزان کارایی صد در صد اعلام می‌گردد. برای تحلیل DEA در تخمین تابع تولید یکسان به پیش فرض خاصی در مورد شکل تابع نیازی نیست. این روش کارایی یک بنگاه را نسبت به کارایی سایر بنگاه‌ها اندازه‌گیری می‌نماید. در این محاسبه فرض بر این است که تمام بنگاه‌ها روی منحنی و یا بالای منحنی تولید یکسان شکل صفحه قرار دارند . تكنیك DEA معمولاً به شكل نسبت¬ها معرفی می‏شود. ابداع كنندگان این مدل، تعریف مهندسی كارایی را كه بصورت نسبت یك محصول به عوامل تولید بود، به چند عامل تولید و چند محصول(بدون اینكه به وزن¬های از قبل تعیین شده نیاز باشد) تعمیم دادند. (USMA, 2001, P 16)در این صورت كارایی را می‏توان بدین صورت تعریف نمود: y i = مقدار محصول (خروجی) iام u i = ضریب محصول (خروجی) iام xj = مقدار نهاد (ورودی) j ام u j = ضریب نهاده (ورودی) j ام 1,2,000 = i 1,2,000 = jاما نكته مهم این است كه چگونه می‏توان ضرایب فوق را بكار برد. مدل CCR در سال 1987 به این علت مشهور گشت كه توانست مشكل محاسبه ضرایب را برطرف كند. مدل CCR پس از تعیین منحنی مرز كارآ، مشخص می‌نماید كه واحدهای تصمیم‏ساز در كجای مرز كارآ قرار دارند و برای دستیابی به آن چه تركیبی از ورودی¬ها و خروجی¬ها (نهاده‏ها و ستفاده از روش برنامه‏ریزی، ضرایب مذكور را محاسبه نماید. در تحلیل پوششی داده‏ها سه اصطلاح كلیدی وجود دارد:(کوئلی ،1996،144). ورودی : عاملی است كه با افزایش آن با حفظ تمام عوامل دیگر، كارایی تقلیل یافته و با كاهش آن ضمن حفظ تمام عوامل دیگر، كارایی بهبود می‏یابد. خروجی : عاملی است كه با كاهش آن، ضمن حفظ تمام عوامل دیگر كارایی كاهش یافته و با افزایش آن با حفظ تمام عوامل دیگر، كارایی ارتقا می‏یابد. واحد تصمیم‏گیرنده : هر بخش، شعبه یا سازمان كه دارای ورودی و خروجی¬های مشخص می‏باشد. “چارنز و كوپر و رودس” در سال 1978 مدل خود را بر مبنای حداقل سازی عوامل تولید و با فرض بازده ثابت نسبت به مقیاس ارایه نمودند. در سال 1984 با ملحوظ نمودن فرض بازده متغیر نسبت به مقیاس توسط “بانكر ،چارنز و كوپر ” اندازه‏گیری كارایی به روش DEA بسط یافت. (کوهلی ،1996،132) مدل بازدهی ثابت نسبت به مقیاس (CRS)روش DEA حالت چند محصولی (خروجی) و چند عامل تولیدی (ورودی) را بصورت ابتكاری به حالت ساده یك عاملی و یك محصولی تبدیل می‏كند. مدل بازدهی متغیر نسبت به مقیاس فرض بازدهی ثابت نسبت به مقیاس، تنها در صورتی قابل اعمال است كه بنگاه¬ها در مقیاس بهینه عمل نمایند. رتبه‌بندی واحد‌های كارا: تحلیل پوششی داده‌ها، كارایی نسبی واحد‌های تصمیم‌گیرنده را اندازه‌گیری می‌كند و یك نمره كارایی (E1) به هر یك از واحد‌ها اختصاص می‌دهد. نمره كارایی كمتر از یك به این معنی است كه یك تركیب خطی از واحد‌های موجود در نمونه می‌تواند همان خروجی را با استفاده از مقدار كمتری از ورودی‌ها تولید كند. به عبارت دیگر ، نمره كارایی مینیمم كاهش نسبی در ورودی‌ها كه كارایی را نتیجه می‌دهد، می‌باشد.امتیاز كارایی یك (E=1) ، به این معنی است كه سازمان مورد بررسی “كارا ” می‌باشد. البته در مدل استاندارد DEA رتبه‌بندی بین واحد‌های كارا امكان پذیر نیست. بنابراین تكنیك DEA یك نوع رتبه بندی كارایی از واحد‌های ناكارا ارائه می‌دهد. هنگام بكارگیری مدل¬های استاندارد DEA، در صورتی-كه تعداد شاخص‌‌های ورودی و خروجی ارزیابی در مقایسه با تعداد واحد‌های تصمیم‌گیرنده زیاد باشند ، نتایج حاصله اطلاعات مفیدی در اختیار قرار نمی‌دهد. برای اینه اغلب واحد‌ها به عنوان صد درصد كارا (E=1) معرفی می‌شوند . به این دلیل توصیه می‌شود تعداد سازمان‌های مورد بررسی در مقایسه با مجموع تعداد عوامل یا معیارهای ورودی و خروجی خیلی بزرگتر باشد. یعنی: )(S) تعداد خروجی + (m) تعداد ورودی ( تعداد واحد‌های تصمیم گیری nدر این راستا “چارنز و كوپر “، به عنوان یك قاعده تجربی تعداد واحد‌های تصمیم گیرنده را، حداقل سه برابر مجموع نهاده‌ها و ستاده‌ها پیشنهاد كرده‌اند. برخی مزایای روش DEA چندین داده و ستاده را می‌تواند در مدل به کار گیرد. به هیچ معادله یا تابع از پیش تعیین شده جهت رابطه داده‌ها و ستاده‌ها نیاز ندارد. هر واحد مورد بررسی با واحد مشابه خود مقایسه می‌شود. هم زمان می‌توان داده‌ها و ستاده‌هایی را با مقیاس‌های متفاوت در مدل مورد استفاده قرار داد. هنگامی که ارزش بازار به عنوان یک پارامتر مستقل وجود ندارد، DEA ابزار ارزشمندی برای اندازه‌گیری عملکرد در موسسات غیر انتفاعی می‌باشد. واحد تصمیم¬گیرنده مرجع را تعیین می¬كند. این واحدها به عنوان الگوی ع ملكرد واحدهای ناكارا مطرح می¬شوند. واحدهای با بیشترین اندازه مقیاس بهره¬وری را تعیین می¬كند.این واحدها، واحدهای كارایی هستند كه بهترین اندازه را دارند. بازده به مقیاس واحدها را تخمین می‌زند. بر اساس این تخمین، واحدها به سه دسته بازده نزولی، صعودی و ثابت نسبت به مقیاس تقسیم می شوند. پتانسیل‌های عملكردی سازمان‌های مختلف را كه متشكل از واحدهای تصمیم گیرنده است اندازه‌گیری نموده و به عنوان یك شاخص عملكردی در ارزیابی آن‌ها ارائه می‌ نماید. مشكلات روش DEAدر روش DEA فرض بر این است که کلیه انحرافات ، مربوط به عدم کارایی است . بنابراین هر گونه اختلالی (خطای اندازه‌گیری، آب و هوا، اعتصابات و…) در میزان کارایی تاثیر می‌گذارد. به عبارت دیگر روش مرزی تصادفی در مواردی از روش DEA مناسب¬تر است. مخصوصا در تحلیل کارایی بخش کشاورزی که داده‌ها از موارد خطا، اثرات آب و هوا و غیره تاثیر می‌پذیرند . از طرف دیگر در بخش خدمات، سازمان¬های غیرانتفاعی و بخش‌های دولتی روش DEA ارجح است زیرا :اولاً ، اثرات تصادفی کمتر می‌باشد. ثانیاً ؛ بنگاه‌ها عموما به ارائه چند محصول اشتغال دارند. ثالثاً، قیمت‌ها براحتی در دسترس نیستند. رابعاً ؛ نیازی به فرض حداقل¬سازی هزینه و یا حداکثرسازی درآمد نمی‌باشد. مدل مثلث عملكرد؛ الگویی در مسیر ارزیابی عملكرد سازمان¬هابررسی¬های اخیرمحققین نشان می¬دهد كه اغلب سازمان¬های امروزی در محیط پیچیده و پویا قرار دارند. در چنین محیطی سازمان¬ها باید یادگیرنده و تحولی باشند و محققین معتقدند كه بایستی چارچوبی برای اندازه¬گیری، ارزیابی، برنامه¬ریزی و بهبود عملكرد سازمان¬های یادگیرنده و تحول-آفرین امروزی تعیین و توسعه یابد. این چارچوب¬ها باید بیانگر “ ظرفیت یادگیری و تحول سازمانی” باشد. از این رو در این مدل بُعد “تحول تكاملی”عملكرد سازمانی ارائه می¬شود و ابعاد مثلث عملكرد سازمانی (كارآیی، اثربخشی، تحول تكاملی) مورد بررسی قرار می¬گیرد.درك ” هدف¬های سازمان” از نخستین گام¬هایی است كه باید در راه درك ” عملكرد سازمان” برداشت. هدف¬های سازمان باید نشان¬دهنده علت وجودی آن و آنچه را كه در پی دستیابی به آن است، باشد. هدف¬ها نوعی وضعیت مطلوب آینده هستند كه سازمان قصد رسیدن به آن¬ها را دارد و تلاش-های سازمان باید در آن جهت صورت گیرد و “اثربخشی” میزان نیل به اهداف می¬باشد.اغلب سازمان¬های امروزی در محیط پیچیده، پویا و مبهم قرار دارند و تغییرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فن¬آوری اطلاعات و ارتباطات ، مشخصه جوامع امروزی بشمار می¬آید. از این دیدگاه می¬توان گفت كه زمان ثبات و قطعیت محیطی به پایان رسیده است. تغییرات محیطی ، مستمر و فزاینده بوده و عوامل حیاتی موفقیت سازمان پیوسته در چالش هستند. در چنین شرایطی سازمان برای حیات خود باید رابطه اش با محیط را به صورت مستمر “تنظیم” كند. علاوه بر این، سازمان نیازمند “تغییر” است تا بتواند رشد و توسعه یابد. رویكرد خود تنظیمی (سایبرنتیك) برای تنظیم، تغییر و كنترل سیستم¬های پویا مورد استفاده قرار می¬گیرد. مطالعات تجربی بر اهمیت كاركنان، فرهنگ، ارزش¬ها و قابلیت¬های آن¬ها به عنوان عوامل “عملكر د عالی سازمان” تاكید می¬كند. (پیترز واترمن ، 1982 و كلنفرد و كاونگ ، 1985، كوبین ، 1992). الگوی فیشر برای ارزیابی عملكرددر این الگو،شاخص¬های ارزیابی عملكرد به سه دسته شاخص¬های كیفی، نیمه كمی و شاخص¬های كمی تقسیم¬بندی شده¬اند. شاخص¬های كیفی؛اساساً استدلالی هستند و بر اساس قضا وت¬های ذهنی و درك شخصی افراد استوار است (مانند فرهنگ سازمانی، رهبری و خصوصیات اخلاقی). شاخص¬های نیمه كمی؛ در این دسته شاخص¬های ذهنی جای خود را به شاخص¬های كمی داده¬اند. بعبارت دیگر، برای قضاوت¬های كیفی افراد ارزش كمی تعیین می¬شود. شاخص¬های كمی؛ شاخص¬هایی هستند كه می توانند فعالیت¬های مختلف انجام گرفته در سازمان را بصورت عدد و رقم بیان كنند. بنچ ماركینگ ؛ فرایند استراتژیك وتحلیلی اندازه¬گیری عملكرد“بنچ ماركینگ” فرایند استراتژیكی و تحلیلی از اندازه¬گیری مداوم تولیدات، خدمات و رویه¬های سازمان در مقایسه با یك سازمان¬ موفق و پیشرفته در محیط موضوعات مورد مطالعه می¬باشد. بنچ ماركینگ ابزار كیفی مورد مطالعه جهت شناسایی،ایجاد و تحصیل استانداردهای عالی می¬باشد. بنچ ماركینگ تنها جستجوی راه¬های بهتر نیست، بلكه بدنبال بهترین راه است. قبل از هر گونه تلاش برای مقایسه، بنچ ماركینگ نیاز به شناسایی دقیق فرایندهای تجاری سازمان¬ها دارد و وابسته به تحقیقاتی است كه نیازمند برنامه¬ریزی، تجزیه و تحلیل، دسته¬بندی و همچنین وجود یك برنامه فعال برای اجرای تغییرات در پروژه¬های سازمان می¬باشد. هنگامی كه بنچ ماركینگ با برنامه استراتژیك سازمانها مطابقت داشته و از آن نیز حمایت كند موثرتر خواهد بود.بنچ ماركینگ به فرآیند مداوم مقایسه عملیات سازمان شما با شركت یا سازمانی كه بهترین عملكرد را در آن عملیات دارد گفته می شود. این مقایسه هم كیفی و هم كمی می¬باشد.الف) بنچ ماركینگ كمّی؛شامل استفاده از استانداردهای اندازه¬گیری برای مقایسه كمی عملكرد با شركت¬ها و سازمان¬های الگو در زمینه هزینه، كیفیت و زمان می¬باشد.ب) بنچ ماركینگ كیفی؛در جستجوی مقایسه روش¬های عملیات جاری (نه نتایج آن) با روش¬های بكار گرفته شده توسط شركت¬ها و سازمان¬های الگو است. یعنی“جستجوی بهترین روش¬های موجود در صنعت كه منتهی به برتری در عملكرد میگردد”. بنچ ماركینگ ، یعنی آنقدر متواضع باشید كه قبول كنید یك نفر دیگر در یك چیز بهتر از شماست و آنقدر عاقل باشید كه یاد بگیرید چگونه به او رسیده و یا حتی جلوتر بر وید . پنچ ماركینگ هیچگاه متوقف نمی¬شود بلكه فرآیندی همیشگی است كه نیاز به تعدیل و اصلاح دارد. انواع بنچ ماركینگ عبارتند از ” بنچ ماركینگ عمومی ” ، ” بنچ ماركینگ داخلی ” و “بنچ ماركینگ رقابتی” . بنچ ماركینگ عمومی؛ غنی ترین منبع را برای شناخت از عملیات مختلف بدست می¬دهد . به این ترتیب سازمان¬ها می توانند بدون توجه به نوع صنعت، بهترین عملكردها را پیدا نمایند و بینش و آگاهی كسب كنند كه این توجه آنان را از رقبا پیش می¬اندازد. بنچ ماركینگ داخلی؛ یك قسمت از سازمان را در مقابل قسمت دیگر اندازه گیری می¬كند. برای مثال، سازمانی كه چندین انبار دارد می تواند هر یك از این انبارها را با دیگری مقایسه نماید. یكی از امتیازات بنچ ماركینگ داخلی این است كه می تواند كمك كند تا بهترین روش در داخل سازمان به دست آید. بنچ ماركینگ داخلی، از سایر انواع بنچ ماركینگ كم هزینه تر بوده و زمان كمتری را در مقایسه با انواع دیگر صرف می¬كند.هنگامی كه سازمانی تعداد زیادی واحدهای عملیاتی داشته باشد كه فرآیند مشابهی دارند، این نوع بنچ ماركینگ بسیار مفید خواهد بود. بنچ ماركینگ رقابتی؛ بنچ ماركینگ رقابتی عملكردهای یك سازمان را در مقابل رقبای آن سازمان ارزیابی می¬نماید. هنگامی كه از بنچ ماركینگ صحبت می¬شود، غالباً همین مفهوم و تعریف به ذهن می¬آید. نتایج این نوع بنچ ماركینگ اغلب مشكل ساز می¬باشد زیرا رقبا از مشكلات اطلاعات واهمه دارند و معمولاً هنگام اجرای این نوع بنچ ماركینگ یا قبل و بعد از آن، شكایات قانونی مطرح می¬شود. اطلاعات كیفی اغلب یا ارائه نمی¬شوند و یا كافی و مؤثر نیستند بطوری¬كه شركت¬كنندگان در مطالعه بیشتر اطلاعات كمی را دریافت می¬كنند و اطلاعاتی كه چگونگی پیشرفت و بهبود را نشان دهند كمتر دیده می¬شود.در فعالیت بنچ ماركینگ موارد زیر باید رعایت شود:اول ؛ قبل از تلاش برای هر گونه مقایسه¬ای، شناخت دقیق و كاملی از سازمان خود ضروری است.دوم؛ برنامه¬ریزی برای شناسایی سازمان¬های الگو و نمونه برای مقایسه و جمع آوری اطلاعات.سوم؛ تحلیل به منظور اندازه¬گیری فاصله عملكرد با سازمان¬های الگو.چهارم؛ مشخص نمودن تمام فعالیتها ( به تفکیک ) برای تنظیم اهداف و استانداردهای جدید . پنجم؛ تهیه یك برنامه عملی برای اجرای تغییر در فرآیند .ششم؛ به روز و به هنگام نمودن مداوم فرآیندها ، برای حفظ عالی¬ترین استانداردها . هفتم؛ فراهم نمودن ابزار اندازه¬گیری . هشتم؛ بنچ ماركینگ نیاز به منابع، علی¬الخصوص زمان دارد.نتایج و یافته¬های تحقیق در روش بنچ ماركینگ عبارتند از: ارتباطات مؤثر داخلی و خارجی ، كلید موفقیت در اندازه گیری عملكرد است. مسئولیت و جواب¬گویی برای نتایج باید بوضوح مشخص گردیده و تفهیم شود. سیستم¬های اندازه¬گیری عملكرد نباید صرفاُ اطلاعات را انباشته كنند، بلكه باید تصمیم¬گیرندگان را در فرآیند تصمیم¬گیری یاری دهند. توبیخ و پاداش باید مرتبط با اندازه¬گیری¬های عملكرد باشد. سیستم¬های اندازه¬گیری عملكرد باید مثبت باشد نه بازدارنده. كاركنان، مشتریان، افراد ذینفع بایستی آزادانه در نتایج و پیشرفت¬های حاصل از برنامه¬ها مشاركت داده شوند. روش مهندسی مجدد برخی از سازمان¬ها فعالیت مهندسی مجدد را در پاسخ به شناسایی فاصله بوجود آمده بین اهداف و نتایج واقعی انجام می¬دهند. فرایند مهندسی مجدد در برخی از این سازمان¬ها بر روی دوره زمانی عملیات، ساختار سازمانی، تامین منابع خارج از سازمان، تكنولوژی اطلاعات و سود ، انجام می-گیرد.هدف نهایی از مدیریت تغییر، پاسخگو بودن رهبران ارشد سازمان¬ها است. مدیریت با استفاده از تكنیك¬هایی خاص، افراد و فرهنگ سازمان را با تغییرات استراتژیكی، ستمام سازمان¬های بخش خصوصی باید نیازهای مشتریان را مد نظر قرار دهند. ابزار بسیاری برای سنجش این نیازها در دسترس است از جمله:– كنفرانس جستجوی آینده : این كنفرانس برای تعداد 30 الی 80 نفر از ذینفعان سازمان برگزار می شود. این شركت¬كنندگان از فضای برنامه¬ریزی شده كنفرانس برای كمك به سازمان در تعریف گذشته، تحلیل زمان حاضر و پیشبرد آینده استفاده می¬كنند.– مدل منطقی : این مدل یكی از اشكال نمایش اصولی متوالی (ورودی- فرآیند- خروجی- بازده) می-باشد. این مدل از صدور تصمیمات و فرآیند تصمیم¬گیری پشتیبانی می¬كند.– تكنیك چرا : این تكنیك با جواب دادن مناسب به این سئوال شروع می¬شود .« چرا یك سازمان باید از اهداف فعالیت مدار به سمت اهداف بازده مدار حركت كند ؟»– تجزیه تحلیل Swot: این ابزار برای محیط سازمان سودمند است ، به نحوی كه سازمان را قادر می¬سازد اطلاعات مربوط به نقاط ضعف و قوت را بررسی و فرصت¬ها و خطرات خارجی را شناسائی كند. سیستم‏های سنجش عملكرد مبتنی بر زمان بررسی پیشینه موجود، پیرامون سنجش عملكرد و استراتژی كسب و كار بیان¬گر آنست كه “زمان” به عنوان یك شاخص استراتژیك نوین مطرح شده است ، بگونه‏ای كه شركت‏ها می‏باید برای سنجش و بهبود آن جهت افزایش توانمندی رقابت در بازار جهانی تلاش نمایند. اهمیت زمان را می‏توان از مباحث زیر دریافت . سنجش، كنترل و فشرده‏سازی زمان ، كیفیت را ارتقا می‏بخشد، هزینه‏ها را كاهش می‏دهد، پاسخگویی به سفارشات مشتری را بهبود می‏بخشد، تحویل به موقع كالا و خدمات را افزایش می‏دهد، بهره‏وری را ارتقاء می‌دهد، به دلیل اینكه وابستگی به پیش‏بینی‏ها كاهش می‏یابد از ریسك‏ها كاسته می‏شود، سهم بازار و سرانجام سودآوری را افزایش می‏دهد. 6-2-2مبانی نظری ارزیابی عملکرد موسسات انتفاعی پروفسور” آرمی ” ارزیابی عملکرد را در مقایسه “توان” با “عملکرد” جستجو کرد و فرمول ریاضی برای “برنامه‌ریزی سود پیش¬بینی شده” و “سودی که می‌توانست در شرایط عملی حاصل شود”ارائه داد. پرفسورسالمن ” ” بر”ارزیابی قسمتها” تاکید می‌کند. با این حال هر دونویسنده مذکور بر “ROI” به عنوان یک معیار ارزشیابی عملکرد صحه می‌گذارند. ” پارکس و دولانسی ” استفاده از معیار (1 را در ارزیابی عملکرد شرکت‌های دولتی انگلیسی توصیه کرده و بکار بردند. ولی هر دو محقق به نتایج متفاوتی رسیدند.(غلامرضا اسلامی بیدگلی،1373،55)سنجش عملکرد در حوزههای”کمیت پذیر” در مقایسه با حوزههای “کیفی” با مشکلات کمتری روبرو است . البته در حوزه¬های “کمیتپذیر” نیز مشکل “واحد سنجش” و یا “معیار سنجش” وجود دارد و این طبیعت ” تئوری سنجش ” است. ارزیابی عملکرد با تئوری سنجش ارت باط تنگاتنگ دارد ، لذا با همان مشکلات روبرو است .(بیرمن و همکاران در سنجش این اعتقاد است که هر چه موضوع مورد سنجش ، بیشتر تجزیه شود، نتیجه سنجش بهتر است. در ارزیابی عملکرد هم این طور مقرر داشتند که عملکرد را از دیدگاه¬های مالی، فنی و اجتماعی سنجش کنند. نسبت‌ ترکیبی که هر سه عامل ( مالی ، فنی و اجتماعی ) و یا سایر عوامل را یکجا منظور کند ارجحیت دارد. نسبت‌های سنجش عملکرد را به طور کلی به “نسبت‌های مالی” و “نسبت‌های غیرمالی” عملکرد تقسیم‌بندی می‌کنند. نسبت‌های غیر مالی خود می‌توانند به “نسبت‌های تولیدی “،”نسبت‌های بازاریابی”، “نسبت‌های اداری” و; تقسیم بندی شوند.)غلام رضا اسلامی بیدگلی،1373،90) امروزه در ارزیابی عملکرد، “نسبت‌های اجتماعی” نیز مورد توجه قرار گر فته است . نمودار 2-2 معیارهای سنجش عملكرد مؤسسات دو روش ارزیابی عملکرد به نام¬های OMEGA و SIGMA می‌باشند . ارزیابی عملکرد به روش OMEGA سعی در ارزیابی شرکت با تعامل عوامل “اهداف ملی” و “اهداف شرکت” دارد و SIGMA تلاش می‌کند تا مفهوم “حداکثر کردن رضایت گروه‌های ذینفع” را مورد نظر قرار دهد. (اسلامی بیدگلی،1373 ، 96 )جدول 1-2 اجزا دو روش ارزیابی عملکردOMEGA SIGMAO =گرایشات S =رضایت M=اهداف کلان ملی I= ذینفع E= اهداف موسسه G =گروهها G = اهداف جزئی M =به حداکثر رساندن A = ارزیابی A=ارزیابی این روش‌های ارزیابی نیز از روش‌های ترکیبی ارزیابی هستند و مشکل عمده آنها “متغیرهای کیفی” است. 7-2-2استقرار سیستم ارزیابی عملكرد استقرار سیستم از مهمترین و حساس‏ترین مراحل طراحی سیستم می‏باشد. معمولاً، از حیث هزینه، مخارج استقرار رضایت بخش یك سیستم، دربعضی از مواقع براب ر مجموع هزینه مراحل مختلف طراحی سیستم است .( روسز و همکاران ، 1990،292) “استقرار” یك سیستم به آسانی “مسدود كردن یا آغاز كردن” نیست ، بلكه در این مرحله مسائل اساسی مانند استراتژی، توالی و آموزش كاربر وجود دارد . از این رو، م رحله استقرار یك سیستم مانند سیستم ارزیابی عملكرد سازمانی بیشتر از سایر مراحل طراحی سیستم اطلاعاتی درگیر ملاحظات رفتاری می‏باشد . (توربون و همکاران 1996،463)بررسی‏ها و مطالعات بیانگر آنست كه طراحی و توسعه سیستم¬های سنجش عملكرد را می‏توان به سه مرحله اصلی خلاصه نمود: 1 طراحی شاخص‏های عملكرد2 استقرار شاخص‏های عملكرد 3 بكارگیری شاخص‏های عملكرد براساس ادبیات موضوع مربوطه، مرحله طراحی را می‏توان به دو بخش شناسایی اهداف كلیدی سنجش عملكرد و طراحی شاخص‏ها تقسیم نمود. البته یك نوع اتفاق‏آرا وجود دارد كه این شاخص‏ها می‏‏بایستی از استراتژی¬ها استخراج شوند. صاحب¬نظرانی مانند مینتزبرگ (1982)، گلابرسن (1985)، سینك (1986)، مجله فوچوین (1988)، كیگان و همكارانش (1989)، دیكسن (1995) و كاپلان و نورتن (1992) بر این دیدگاه اعتقاد دارند . نیلی و همکاران ،2000 ،1130) در مرحله دوم، یعنی “استقرار”، سیستم‏ها و رویه‏ها در سازمان جهت جمع‏آوری و پردازش داده‏ها مستقر می‏شوند ، بگونه‏ای كه ارزیابی‏ها به طور منظم انجام گیرد. این امر ممكن است برنامه‌نویسی كامپیوتری برای تبدیل داده‏های مورد استفاده قبلی یا داده‏هایی كه در حال حاضر بكار گرفته می‏شوند را به فرم و محتوای با معنی شامل گردد. همچنین این امر می‏تواند شامل ایجاد رویه‏های جدید باشد،بگونه‏ای كه اطلاعات فعلی ثبت نشده، دستكاری شوند و شاید این مرحله در برگیرنده ابتكارات كاملاً جدید ، مانند نظرسنجی مستمر از كاركنان یا مشتریان باشد. بكارگیری شاخص‏های عملكرد به دو بخش فرعی تقسیم می‏شود: اولاً؛ همانطوری كه شاخص‏ها از استراتژی¬ها اخذ می‏شوند، كاربرد اولیه آن¬ها نیز برای تعیین میزان موفقیت اجرای استراتژی¬ها می‏باشد.ثانیاً ؛اطلاعات بازخور از شاخص‏ها می‏بایستی برای به چالش فراخواندن مفروضات و آزمون روایی استراتژی، بكار گرفته شود . بنابراین“ارزیابی استقرار استراتژی” و“زیر سئوال بردن مفروضات استراتژیك” دو بخش عمده بكارگیری شاخص‏های عملكرد می‏باشد. البته ذكر این نكته مهم است كه مراحل طراحی، استقرار و بكارگیری سیستم ارزیابی عملكرد، مفهومی هستند. بدین معنی كه توالی مراحلی را كه سیستم ارزیابی عملكرد می‏بایستی طی كند، نشان می‏دهد. به هر حال این مراحل می‏توانند همانند شاخص فردی ارزیابی عملكرد با یكدیگر هم پوشی داشته باشند. بنابراین بعضی از شاخص‏ها پیش از اینكه همه شاخص‏ها به طور كامل طراحی شوند، قابل اجرا هستند. علاوه براین، فرایند مزبور بیانگر توسعه خطی ساده از طراحی سیستم تا بكارگیری شاخص‏های عملكرد برای به چالش خواندن استراتژی، نمی‏باشد. در واقع سی ستم سنجش عملكرد مستلزم توسعه و بازنگری، در سطوح مختلف ، همانند تغییرات موقعیتی می‏باشد . (همان منبع ،1130) برای مثال : سیستم سنجش عملكرد می‏بایستی شامل مكانیزم موثری برای بازنگری و تجدید نظر در اهداف و استانداردها باشد . (گهلینی و نابیل ،1985،1226) سیستم سنجش عملكرد می‏بایستی در برگیرنده فرایند توسعه شاخص‏های فردی همزمان كه عملكرد و شرایط تغییر می‏كند، باشد . ( ماسکل ،1989،دایسکن و همکاران، 1990) سیستم سنجش عملكرد می‏بایستی شامل فرایند بازنگری و تجدید نظر دوره‏ای در مجموع كامل معیارها در عمل باشد. این امر می‏باید جهت انطباق با تغییرات محیط رقابتی و یا جهت استراتژیك انجام گیرد (ویسنر و فاوکت ،1991،ایکزون و همکاران 1996،لینگل و شیمن ،1996) سیستم سنجش عملكرد می‏بایستی مفروضات استراتژیك را به چالش فراخواند (زیر سئوال ببرد). 8-2-2 ساختار و تركیب سیستم ارزیابی عملكرد واقعیت این است كه می‏باید در طراحی سیستم ارزیابی عملكرد هم به عوامل نَرم مانند فرهنگ، رفتار و گرایش‏ها و به همان اندازه عوامل سخت از قبیل ساختارهای گزارش‏دهی، مسئولیتها و بكارگیری سیستم‏های اطلاعاتی توجه نمود. در این زمینه ساختار و تركیب سیستم ارزیابی عملكرد عامل حیاتی برای اثربخشی و كارایی فرایند مدیریت عملكرد تلقی می‏گردد. براساس پژوهشی كه توسط دانشگاه استراسكلاید انجام شده، در رابطه با ساختار و تركیب سیستم‏های سنجش عملكرد می‏بایستی به دو عامل اساسی توجه گردد(بات ایتاکی و همکاران ) این دو عامل عبارتند از ؛ « یکپارچگی سیستم » و « استقرار یا راه اندازی » . یكپارچگی سیستم یكپارچگی بیانگر توانایی سیستم ارزیابی عملكرد بر ارتقای انسجام بین حوزه‏های مختلف كسب و كار می‏باشد.براساس تحقیقات پیشین یكپارچگی سیستم‏های تولیدی بوسیله همان كنسرسیوم كه ارزش مدل سیستم‏های عملی را شناسایی كرده، تعریف شده است و این مدل چهارچوبی جهت ارزیابی یكپارچگی سیستم‏های سنجش عملكرد تلقی می‏شود.(بیر ،1979)(بلنکین ساپ ،1993) پشتوانه تئوریكی مدل سیستم‏های عملی، این است كه هر سیستمی كه عملی و كاربردی باشد، می‏بایستی دارای پنج خرده سیستم باشد. سیستم‏های 1 تا 5 و فرا سیستم كه تركیبی از سیستم‏های 3 تا 5 می‏باشد. سیستم 1: بیانگر واحدهای عملیاتی می‏باشد كه كالاها وخدمات را تولید یا ارایه می‏كنند.سیستم 2 : سیستم سرپرستی كه فعالیت‏های واحدهای عملیاتی را هماهنگ می‏سازد. سیستم 3 : بیانگر سیستم مدیریت تاكتیكی (عملیاتی) است كه عملیات سیستم‏های 1 و 2 را بوسیله هدف‏گذاری و عملیاتی، مدیریت می‏نمایند. همچنین برحسب متاسیوم، سیستم 3 به اجرای تغییر كمك می‏كند. از دید سیستم‏های ارزیابی عملكرد، این سیستم سوم، سیاست¬ها و اولویت¬های استراتژیك را اجرا می‏كند. لذا این سیستم مسئول دستیابی به اهداف و اولویت¬های شاخص‏های سیستم‏های اول و دوم، می‏باشد. سیستم 4 : سیستم توسعه‏ای است كه مربوط به توجه به خود سیستم همراه با محیط بیرونی و در نتیجه آینده می‏باشد. این سیستم متمركز بر بهبود است. بر حسب فراسیستم، این سیستم تغییرات لازم را برای سطوح پایین‏تر شناسایی می‏كند. سیستم 5 : این سیستم جهت، سیاست و استراتژی سازمان را به منظور انطباق با آینده تنظیم می‏كند. از نقطه نظر سیستم ارزیابی عملكرد، این سیستم پنجم ، اولویت¬ها و اهداف سطح بالا را بوسیله مرتبط ساختن شكاف¬های عملكرد از سیستم 4 با اول ویت¬ها و اهداف كسب و كار، تعیین می‏نماید. متاسیستم : تركیبی از سیستم‏های3،4 و5 می‏باشد كه مسئول شناسایی و مدیریت تغییر هستند. سیستم 5 سیاست و جهت را تعیین می‏كند. سیستم4 تغییرات ضروری را شناسایی می‏كند و سیستم 3 این تغییرات را اجرا می‏نماید. براساس مدل سیستم‏هشوند. استقرار یا راه‌اندازی این ویژگی بیانگر استقرار اهداف و سیاست¬های سازمان از طریق ساختار سلسله مراتبی سازمان می‏باشد.اهداف استقرار یا راه‏اندازی، كسب اطمینان از این امر است كه شاخص‏های عملكردی كه در سطوح مختلف سازمان مورد استفاده قرار می‏گیرد، منعكس كننده اهداف و سیاست¬های سازمان باشند. ” استقرار “از طریق سلسله مراتب سازمان پایدار می‏شود؛ استقرار به تأثیر و نفوذ حوزه‏های كسب وكار مربوط بوده و از طریق آنها اصلاح می‏گردد. 9-2-2 دام‌های سیستم‏های سنجش عملكرد سازمان¬ها در سراسر دنیا، سیستم‏های سنجش‏شان را مورد مهندسی مجدد قرار داده‏اند. براساس اخرین اطلاعات بدست آمده از گروه گارتنر ، بین 40 تا 60 درصد شركتهای بزرگ امریكایی تا پایان سال 2000، از سیستم امتیازدهی متوازن استفاده خواهند كرد. واقعیت این است پیچیدگی فزاینده‏ای در خصوص تئوری و عمل سنجش عملكرد وجود دارد. اما با وجود این، چنین ادعا می‏شود كه در70 درصد موارد، بكارگیری سیستم امتیازدهی متوازن با ناكامی همراه بوده است.(نیلی و بایرن ،200،3،90)به هرحال واقعیت این است كه كمتر سازمانی را می‏توان یافت كه با سیستم سنجش عملكردش مشكلی نداشته باشد. بعضی از سازمان¬ها ممكن است تنها به بازنگری ساده و ثابت نیاز داشته باشند، در حالیكه برخی دیگر از سیستم‏های سنجش عملكرد احتمالاً نیازمند بازنگری¬های اساسی باشند. از این رو یادگیری و اجتناب از خطاها و اشتباهات سایر سازمان¬ها شیوه مناسبی برای انجام كار است. به نظر “آرتلی و استروح”مهمترین دام‌های سیستم‏های سنجش عملكرد عبارتند از (آرتلی و استروح ،2001 10-9): انباشتن بیش از حد داده‏ها: این امر ناشی از اطلاعات بیش از حد است. بنابراین تا آنجا كه ممكن است مدیران و كاركنان می‏بایستی از داده‏های غیر اثربخش صرف¬نظر نمایند. تمركز بر دوره كوتاه مدت: بسیاری از سازمان¬ها تنها داده‏های مالی و عملیاتی را جمع‏آوری می‏نمایند. در واقع این نوع سازمان¬ها تمركز بر شاخص‏های بلندمدت مانند ؛ رضایت مشتری، رضایت كاركنان، كیفیت محصول / خدمات و مسئوولیت عمومی را ندارند. عدم تصمیم‏گیری بر مبنای اطلاعات: بسیاری از مدیران براساس قضاوت و تجربه گذشته‏شان عمل می‏كنند تا داده‏های ارایه شده به آن¬ها. بی‏معنی كردن داده‏ه : بعضی از اطلاعات خام را می‏توان خلاصه نمود تا جائیكه بی‏معنی نشوند. تصمیمات مدیریتی می‏بایستی مبتنی بر داده‏های واضح و قابل فهم باشند. كم سنجش كردن : تصمیم‏گیری با اطلاعات كم به اندازه تصمیم‏گیری براساس اطلاعات زیاد، مسأله ساز است. جمله معروف “مارك گراهام بروان “در این زمینه دقیقاً صادق است : «عمومی‏ترین اشتباه سازمان ، سنجیدن متغیرهای زیاد می‏باشد .» رایج‏ترین اشتباه بعدی، سنجش خیلی محدود است. جمع‏آوری داده‏های ناسازگار، متضاد و غیرضروری: همه اطلاعات می‏بایستی برای سنجش موفقیت شركت یا سازمان مفید باشند. برای مثال: سنجش كاهش فضای محل كار به نسبت كاركنان مورد توجه باشد . در حالیكه در همان زمان رضایت مشتریان نسبت به تسهیلات موجود در محل كار ارزیابی شود. هدایت عملكرد غلط: عملكرد استثنایی در یك حوزه می‏تواند در حوزه دیگر، اثر نامطلوب داشته باشد. برای مثال پخت سریع جوجه سوخاری ممكن است منجر به نارضایتی مشتری و خطر حفظ بقای سازمانی شود. برای اینكه در پخت سریع احتمال دارد جوجه كاملاً نپخ ته و خام در اختیار مشتری قرارگیرد. بنابراین به قول “مارك گراهام بروان “كارایی جوجه منجر به عملكرد غلط می‏شود و آن نیز منجر به از دست رفتن مشتری می‏گردد. ترغیب رقابت و عدم تشویق كار تیمی: باید توجه نمود كه در بسیاری از مواقع مقایسه نتایج عملكرد یك واحد سازمانی با واحد دیگر ، رقابت بین واحدها را تشدید می‏كند. بنابراین عنایت به این نكته مهم است كه مقایسه كردن باید منجر به دستیابی به اهداف عملكردی ‏شود. طراحی و ایجاد شاخص‏های غیرواقعی و غیر معقول: شاخص‏ها می‏بایستی با بودجه سازمان و محدودیت¬های نیروی انسانی سازگار بوده و هزینه‏هایش نسبت به نتایج ، قابل توجیه و دفاع باشد. ناكامی در طراحی شاخص‏های مرتبط: معیارها می‏بایستی مرتبط با برنامه استراتژیك سازمان باشد و باید بصورت سلسله مراتبی و آبشارگونه در سراسر سازمان حضور داشته باشد. شاخص‏های نامربوط مانند كشتی بدون آب می‏باشد .چنین شاخص¬هایی مفید نبوده و در سازمان قابل كاربرد نخواهد بود. عدم توجه به مشتری: واقعیت این است كه امروزه مشتری سرور سازمان است. نوع تكنولوژی، خدمات و محصول را مشتری تعیین می‏كند. بسیاری از مدیران تنها می‏خواهند فرایندها و اجزا درونی سازمان را ارزیابی نمایند. در حالیكه مشتری، امروزه كسی است كه عملكرد سازمان را هدایت می‏كند. لذا مشاهده می شود که در سازمان¬های ممتاز و موفق، رضایت مشتریان بسیار بالا است پرسش سؤالات غلط / جستجوی نامناسب : بسیاری از مدیران به جای پرسیدن آنچه كه غلط می‏باشد، تنها ادعا می‏كنند. آن¬ها به جای پردازش به دنبال پاسخ در افراد هستند. در این بخش فرایندهای واقعی را كاركنان به طور واقعی ملاحظه می‏نمایند. متشتت بودن هدف سیستم سنجش عملكرد: هدف سیستم ارزیابی عملكرد نه تنها جمع‏آوری داده‏ها است ، بلكه پردازش آن¬ها برای تصمیم‏گیری‏های حساس در جهت بهبود كسب و كار می‏باشد. انجام اقدامات بهبود مبتنی بر دانش، در واقع اتكا به واقعیت و حقیقت تلقی می‏گردد. 10-2-2 بهترین روش¬ها در ارزیابی عمکرد (ارائه شده توسط انجمن ملی حسابرسان ایالتی )هدف از بیان مقاله فوق ایجاد ابزاری برای بازرسی سازمان¬ها و کارگزاری¬های دولتی برای توسعه استفاده از ارزیابی عملکرد می¬باشد. اگرچه این مقاله می¬خواهد بسیاری از بهترین روش¬های ارزیابی عملکرد را شناسایی کند، ولی این روش¬ها کاملا فراگیر نیستند. به عبارت دیگر روش¬هایی که در این مقاله آورده شده در همه محیط¬ها کاربرد ندارد. اما این مقاله نقطه آغاز خوبی برای مدیران و بازرسان برای تصمیم¬گیری در مورد اینکه در یک سیستم ارزیابی عملکرد کدام روش¬ها با احتما ل بیشتر به نتیجه منجر می¬شوند، می¬باشد.ارزیابی عملکرد یک روش حیاتی در پاسخ¬گویی برای منابع عمومی می¬باشد. فهمیدن این نکته که آیا منابع دولتی برای فراهم کردن خدمات دولتی استفاده شد ه و آیا این منابع طبق قوانین و مقررات خرج شده، بسیار مهم است. تعین این نکته نیز مهم است که آیا مدیرانی که مسئول اجرای برنامه-های دولت هستند، شایستگی حفاظت از داریی¬های دولت را دارند. عملکردها باید برای نشان¬دادن موارد فوق ارزیابی شوند : آیا خدمات ارائه شده کیفیت مناسب را دارند. آیا کارها به خوبی انجام گرفته است. آیا منابع به صورت کارا و اثر بخش استفاده شده است. آیا منابع دولتی در فعالیت¬های مناسب و معنی¬دار خرج شده است.قبل از آغار فرایند ارزیابی عملکرد، مدیران برنامه¬های دولتی باید ابتدا بدانند چه چیزی را بایستی ارزیابی کنند. برای رسیدن به شرایط فوق باید 4 مرحله ذیل تبیین شود : اعلام کردن صورتی از اهداف و ماموریت¬های سازمان که موارد زیر را توضیح دهد: الف. موسسه با چه هدفی ایجاد شده است ؟ ب. چرا فعالیت¬هایی که موسسه انجام می¬دهد مهم است؟ ج. ایجاد حساسیت برای عموم مردم . د. تعیین اینکه چرا پول¬های دولت در راه این اهداف خرج شده است. بیان برنامه¬های سازمان : بیان برنامه¬های سازمان کمک می¬کند به اینکه سازمان می¬خواهد به کجا برود. بیان هدف¬های جزئی : اهداف در مقابل برنامه¬ها به صورت ویژه، روشن، دقیق و قابل ارزیابی، نقاط مورد نظر و قابل ارزیابی را نشان دهند. برنامه عملیاتی : اهداف استراتژیک باید به وسیله توسعه برنامه¬های عملیاتی مشخص شوند؛ که برای اجرای آن سازمان باید این موارد را انجام دهد: الف. مشخص کردن اینکه مسئول و پاسخگوی اجرا برنامه¬ها است. ب. بیان جزییات برنامه¬ها به صورت مرحله¬ای .ج. مشخص کردن زمان اجرا هر برنامه . د: مشخص کردن اینکه هر کدام به چه منابعی نیاز دارند. انواع ارزیابی عملکرد: ارزیابی ورودی ؛ که نشان می¬دهد چه مقدار از منابع (چه مالی و چه غیر مالی) برای برنامه‌ها و خدمات ویژه¬ای استفاده شده¬اند. ارزیابی ورودی شامل ارزیابی نیروی¬کار، مواد اولیه، تجهیزات و ملزومات می¬باشد. ارزیابی برون¬داد ؛ که واحدهای تولیدی یا خدمات ارائه شده به وسیله یک سرویس یا برنامه را نشان می¬دهد. ارزیابی خروجی شامل مقدار محصولات یا خدمات ایجاد شده، تعداد مشتریانی که به آن¬ها خدمات ارائه شده است و کیفیت خدمات و فعالیت¬های ارائه شده می¬باشد. ارزیابی نتایج ؛ که نتایج خدمات ارائه شده رابیان می¬کند؛ و شامل سنجیدن فشرده برنامه¬ها و اثربخشی آن¬ها و همچنین بیان اینکه آیا نتایج مورد انتظار بدست آمده است. ارزیابی کارایی ؛ که هزینه هر واحد از ورودی و خروجی را نشان می¬دهد. اطلاعات روشنگرانه ؛ که محیط اطراف و دیگر عواملی که ممکن است بر عملکرد تاثیر بگذارند را مشخص می‌کند. 11-2-2 راهنمای ارزیابی عملکردمقاله ای كه در بالا اشاره شد (ریکنکامر ) ابتدا تعریفی از اهداف را بیان کرده و سپس چارچوب کلی برای اثربخشی و کارایی بررسی¬ها را ذکر نموده و سپس انواع بررسی بیان شده و در ادامه به تجزیه و تحلیل اهداف و سیاست¬ها پرداخته و در نهایت درباره بررسی اهداف کسب شده و اثربخشی و کارایی بررسی¬ها توضیحاتی آورده است. (ریکنکامر) با طراحی مدلی برای بررسی کردن کارایی و اثر بخشی دادگاه هلند، معیارهایی برای ورودی¬ها و خروجی¬ها مشخص کرد.(ریکنکامر) بیان می¬کند که راه¬های مختلفی برای بررسی ورودی و خروجی¬ها وجود دارد . ما می¬توانیم شخص مورد سوال را در موفقیت کسب هدفش تجزیه وتحلیل کنیم . همچنین می¬توانیم اثربخشی سیاست¬هایمان وکارایی نتایج و پیامدهای آن را نیز تجزیه و تحلیل کنیم. از این رو انواع مختلف بازرسی طبقه بندی شده اند، برای ارزیابی اثربخشی سیاست-های دولت با این فرض که شما از میزان موفقیت¬های بدست آمده توسط دولت آگاه هستید. به هر حال لازمه آگاهی از اثربخشی سیاست های دولت ، قضاوت درباره کارایی خروجی¬ها است.(ریکنکامر) می¬گوید، بررسی اهدافی که باید بدست آید ، شامل تجزیه و تحلیل محیط واقعی جامعه بعد از اجرا شدن یک سیاست،و مقایسه آن با اهداف سیاست می¬باشد . اما شما این اجازه را ندارید تا درباره حدی که سیاست¬های وزیران موفق بوده یا نه چیزی ذکر کنید. این نوع از بازرسی¬های ویژه به دادگاه¬های پایین تر یا بالاتر ارجاع می شود.در ادامه این مطلب بیان می¬شود که در دنیای واقعی مشخص کردن موفقیت اهداف عمومی بسیار مشکل است. بررسی توانایی¬های دولت برای کسب هدفش ممکن است مناسب جایی باشد که سیاست-های مورد پرسش، نتایج مشخص برای افراد یا گروه¬هایی که یک نوع رفتار ویژه¬ای را نشان می-دهند ، داشته باشد . (ریکنکامر) در تعریف اثر بخشی بیان می¬دارد؛وقتی اثربخشی دادگاه¬ها بررسی می¬شود، هدف مشخص کردن این است که آیا سیاست¬های مورد سوال دولت اثر مطلوب را گذاشته است. واژه ” اثر” در مقاله وی هر دو واژه ” بازده و نتیجه ” را پوشش می¬دهد و در ادامه بیان می¬کند که بررسی اثربخشی ، بسیار پیچیده است زیرا زنجیره سیاست¬ها ممکن است طولانی و منقطع باشد چونكه ممکن است عوامل خارجی بر هدف نهایی سیاست مورد سوال اثر بگذارد.(ریکنکامر)برای بیان کارایی بازرسی می¬گوید ؛ شهروندان تنها به دنبال این نیستند که مشخص شود آیا سیاست¬های خروجی بدست آمده است یا نه ، بلکه آن¬ها می¬خواهند بدانند چه میزان برای خروجی آن، هزینه شده و آیا می¬توان آن هزینه را کاهش داد.از این رو است که او در بیان بررسی كارآئی می¬گوید ؛‌ نتیجه و بازده با هم بررسی می ¬شوند. سوال اساسی در این قسمت این است که:1 آیا این خروجی را می¬شود با منابع کمتری بدست آورد؟2 آیا با منابع حاضر خروجی بیشتری می¬توان بدست آورد؟در اصل در این مطلب 2 عبارت ” کارایی سیاست ” و ” کارایی مدیریت عملیاتی ” با هم استفاده می‌شوند . 3-2بخش دوم – تحقیقات کاربردی1-3-2تحقیقات انجام شده در خارج از کشوردردهه اخیر رتبه بندی بسیار مورد توجه قرار گرفته است این رتبه بندی به عنوان شاخصی برای اندازه گیری كارایی استفاده شده است. در ادامه به برخی از پژوهش های انجام شده در این زمینه اشاره می شود. صنعت داروسازی هند – بررسی اجمالی بهره‌وری هزینه‌ها بواسطه بكارگیری تحلیل پوششی داده‌ها توافقنامه سیستم حقوق مالكیت فكری مرتبط با تجارت، بخشی از تلاش جامعه بین الملل، در جهت حرکت بسوی یک اقتصاد جهانی می‌باشد. پذیرش این توافقنامه از جانب هند، بخشی از تلاش این کشور در راستای گسترش جهانی‌سازی اقتصاد داخلی آن می‌باشد. صنعت داروی هند (IPI) از معدود صنایعی است که بواسطه جایگزینی پتنت فرآیند با پتنت محصول از سال 2005، تاثیرات چشمگیری را متحمل گردیده است. همپوشانی این امر با تغییرات صنعت به منظور تلاش در جهت حرکت بسوی اقتصاد بازار در بیش از یک دهه گذشته، محیطی پویا برای شرکت‌های فعال در این صنعت حاصل آورده است. در نتیجه، صنعت داروی هند با بیش از 20000 عضو، توانسته موقعیت خود را به آهستگی بواسطه ادغام‌ها، خریدها یا ائتلاف‌ها تحکیم و تثبیت نموده و اینک آمادگی پذیرش از جانب این محیط جدید را دارا می‌باشد. در چنین محیط پویایی، بررسی وجود عوامل تاثیرگذار بر بقا و رشد شرکت‌ها امری ضروری محسوب می‌گردد. اهمیت این مسئله بدلیل این حقیقت که با وجود فعالان بسیار، تنها چند شرکت مشخص امکان کنترل عوامل اثرگذار بر صنعت در مقیاس کلان را بدست می‌آورند، نمود می‌یابد. این امر خصوصاً زمانی حقیقت می‌یابد که تغییرات، بواسطه فرآیند جهانی‌سازی بروز یابد و نه تغییرات سیاسی در دولت‌ها. با این هدف، تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) به منظور شناسایی بهترین عملکردها، بر روی 44 شرکت که توانسته‌اند ظرف یک دهه گذشته بقا خود را حفظ نمایند، انجام پذیرفته است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل پوششی داده‌ها به منظور بررسی وابستگی کارآمدی فرآیندهای داخلی و نرخ رشد، با نرخ رشد مرکب سالیانه (CAGR) آنها نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. از تحلیل رگرسیون جهت بررسی وابستگی مابین ورودی/ خروجی‌های متعدد و نرخ‌های رشد استفاده گردیده است. مدل‌های گوناگون DEA همچون بازدهی ثابت نسبت به مقیاس (CCR)، بازدهی متغیر نسبت به مقیاس (BCC)، و ناحیه اطمینان (AR) نیز به منظور اعتباربخشی به نتایج بدست آمده، بکار گرفته شده‌اند. مطالعه صنعت داروی هند، با بکارگیری تحلیل پوششی داده‌ها، به منظور تعیین نقش و جایگاه کارآمدی داخلی شرکت‌ها در رشد آنها و نیز شناسایی فرصت‌ها و تهدیدات جهانی‌سازی در قالب اقتصاد در حال توسعه، نقطه نظرات بسیار مهمی را نمایانگر ساخت. نخست، مشخص گردید که رابطه‌ای مستقیم بین کارآمدی داخلی شرکت‌ها و نرخ رشد بالاتر وجود دارد و این امر مستقل از اندازه شرکت‌ها در نمونه می‌باشد. بعبارتی می‌توان نتیجه گرفت که صرفنظر از استراتژی‌های رشد اتخاذ شده توسط هر یک از شرکت‌ها، کارآمدی داخلی آنها نقش مهمی در بقا و رشد آنها ظرف یک دهه گذشته ایفا نموده است. نتایج نشان می‌دهد که شرکت‌های با تمرکز بالاتر بر روی کارآمدی داخلی خود، از شانس بالاتری به منظور بقا و یا رشد برخوردار می‌باشند. همچنین این نتایج نمایانگر آنست که صنعت داروی هند، بواسطه همین تمرکز بر روی کارآمدی داخلی خود، توانسته بر تمامی چالش‌های جدید بوجود آمده در نتیجه شکل‌گیری پتنت مبتنی بر محصول از سال 2005، غلبه نماید. رتبه بندی عملیات كارخانجات در آمریكا از روش تحلیلی پوششی داده هاآق اقبال علی و رابرت تاكسین در پژوهشی تحت عنوان رتبه بندی عملیات كارخانجات در آمریكا از روش تحلیلی پوششی داده ها برای رتبه بندی عملیات اقتصادی استفاده كرده اند داده ها از عملیات سال 1997كارخانجات جمع آور شده است مزایای روش تحلیل پوششی داده ها این است كه می توان ایالات را بر اساس نتایج عملیات اقتصادی خود رتبه بندی كرد.هدف از این رتبه بندی اندازه گیری و تعیین موقعیت اقتصادی و تجاری است در این پژوهش كارخانجاتی كه از تكنولوژی بالاتری برخوردارند كارایی بالاتری نیز دارند. كاربرد تحلیلی پوششی داده ها در بیمارستانها در سال 2000یوام پیوگ در پژوهشی تحت عنوان كاربرد تحلیلی پوششی داده ها در بیمارستانها در سال 2000 با استفاده از تحلیل پوششی داده ها اثر بخشی كاركرد بیمارستانها را بررسی می كند كه هدف اصلی این پژوهش بدست آوردن اندازه های كامل و تجربی عملیات بیمارستانها و ارزیابی عوامل كار است این پژوهش در 94 بیمارستان در اسپانیا بكار گرفته شده است. به بیمارستانی كارا گفته می شود كه كاهش در یكی از ورودیها افزایش حداقل از یكی از ورودیهای دیگر یا كاهش در حداقل از یكی از خروجی ها را به دنبال داشته باشد . كاربرد تحلیلی پوششی داده ها در كلینیكهای پزشكیای ،راوین ،پی .ان پیرموند و اس .وی .پیرمن در سال 2002 در پژوهشی تحت عنوان :كاربرد تحلیلی پوششی داده ها در كلینیكهای پزشكی را بررسی كردند داده ها از 51 كلینیك در آمریكا بدست آمد اولین قدم در روش DEA تعیین ورودیها و خروجی هاست پارامترهای این پژوهش شامل : ورودیها (الف: تعداد اتاقهای معاینه ب)هزینه ماهانه تكنیكی ج)هزینه ماهانه پرستاران آزموده د)هزینه درمان)خروجیها (الف:هزینه ماهانه ب:هزینه كاركنان آموزش دیده اثرات اندازه و تكنولوژی اطلاعات بر كارایی بیمارستانجان سی . اس تنگ و بود ساكورن در دسامبر 2003 در مقاله ای به نام ” اثرات اندازه و تكنولوژی اطلاعات بر كارایی بیمارستان ” اثرات اندازه گیری تكنولوژی اطلاع ات را روی كارایی 92 بیمارستان غیر انتفاعی در تایلند بررسی كردند . از آنجایی كه توجه به بیمارستان و تامین امنیت و سلامتی انسان ها همواره مورد نظر دولت ها است و این امر با افزایش كارایی بیمارستان ها حاصل می شود ، بنا بر این با افزایش كارایی می توان در یافت كه بیمارستان ها تا چه اندازه خدمات دهی دارند . در این پژوهش از روش غیر پارامتری تحلیل پوششی داده ها DEA برای اندازه گیری كارایی ، بیمارستان های غیر انتفاعی دولت ی در تایلند استفاده می شود ،‌این بیمارستان ها از بیمارستان های اصلی وزارت بهداشت تایلند هستند روش DEA روش مناسبی برای تجزیه و تحلیل كارایی است نتایج می تواند به قانون گذاران ، توانایی ایجاد قوانین جدید را كه بر پایه عملكرد بهتر است ، بدهد . هدف این پژوهش تجزیه و تحلیل اثرات اندازه و تكنولوژی اطلاعات بر كارایی است . زیرا این دو عامل اصلی ترین روش كنترل موجود در وزارت بهداشت تایلند است . چارچوب این این پژوهش شامل سه قسمت است . اندازه گیری كارایی بیمارستان ها بررسی اثرات اندازه گیری روی كارایی بررسی اثرات تكنولوژی اطلاعات روی كارایی داده ها از 92 بیمارستان جمع آوری شده اند نتایج نشان می دهد . كه بیمارستان های بزرگ كارایی بیشتری نسبت به بیمارستان های كوچك دارند. بررسی منابع رشد تولید در كارخانجات داروسازی اسپانیا در سال 2003كارخانجات دارو سازی اسپانیایی در طی سالهای 1990 دچار تحول بزرگی شدند :1- در دهه 1990 ایمنی ،كیفیت و كارآمدی داروها مورد توجه قرارگرفت 2- تحول بزرگ 1986 كه باعث ورود اسپانیا به اتحادیه اروپا شد 3- روش بكارگیری قیمت مناسب داروها در سال 1990 تغییر كرد. هدف از این پژوهش دستیابی به نتایج مناسب است كه این تغییرات تا چه اندازه فعالیت های تولیدی لابراتوارهای داروسازی اسپانیا را تحت تاثیر قرار میدهند فعالیت های داروسازی بسیار پیچیده است و شامل سه رویكرد مهم تولید ،توزیع ،پژوهش و توسعه است.كارخانجات داروسازی اروپایی دارای قوانین پیچیده ای هستند برای عبور از شرایط جدید بازار آزمایشگاهها باید استراژیهای رقابتی خود را بر افزایش كارایی تولید یا تمركز بر پژوهش و توسعه (R&D) قرار می دادند . ادوارد گونزالس و فرناندو در پژوهشی تحت عنوان منابع رشد تولید د ر كارخانجات داروسازی اسپانیا در سال 2003 تحول الگوهای تولید را در 80 كارخانه دارو سازی اسپانیایی در سالهای 1994 تا 2000 بررسی می كنند نتایج نشان می دهد كه تغییرات كارایی تكنیكی و تغییرات تكنولوژی باعث رشد بیشتر تولید در یك دوره زمانی می شود . بررسی اثرات رقابت در بیمارستان های آموزشی در پایان نامه ای تحت عنوان اثرات رقابت در بیمارستان های آموزشی شوانا گراسكوف ،دیمیتری مارگریت و یوهان والد مانیس در سال 2004 عملیات اجرایی بیمارستان های آمریكایی در سال 1995 را بررسی كرده اند . بیمارستان های آموزشی در رقابت با بیمارستان های غیر آموزشی هستند از روش (DEA ) برای اندازه گیری كارایی 254 نمونه از بیمارستان های آموزشی آمریكا استفاده شده است و نتایج نشان داد كه رقابت بیمارستان های آموزشی با غیر آموزشی اثرات مثبت روی بیمارستان های آموزشی دارد به عبارت دیگر رقابت كارایی را افزایش می دهد. كارایی تكنیكی ، تامین مراقبت های بهداشتی دهان و دندان در مراكز درمانی فنلاندمیكا لینا ،‌آن نورد بلید و ماتی كیووا در مقاله خود به نام ” كارایی تكنیكی ، تامین مراقبت های بهداشتی دهان و دندان در مراكز درمانی فنلاند ” در سال 2003 كارایی مراكز درمانی دهان و دندان در فنلاند را مورد بررسی قراردادند.تجزیه و تحلیل بر اساس روش تحلیل پوششی داده ها است ، مراقبت های بهداشتی مناسب ،‌سطح سواد بالای كاركنان و سطح بالای مراقبت های اساسی در این مراكز درمانی ، باعث افزایش كارایی بودند. 2-3-2تحقیقات انجام شده در داخل کشورمحمد كسمایی و مریم خبازی حسینی در مقاله ارزیابی عملكرد سازمان های خدماتی با روش تحلیل پوششی داده ها پس از طراحی الگو با فرض حداكثر نمودن خروجی ها با استفاده از تكنیك برنامه ریزی خطی و نرم افزار های مربوطه میزان كارایی 15 واحد مشابه در یكی از سازمان های خدماتی را اندازه گیری و میزان ایده آل محصولات واحدهای نا كارا با فرض ثابت بودن استفاده از همان عوامل تولید رامشخص كرده اند در این پژوهش اندازه گیری عملكرد 15 بخش از یك سازمان خدماتی با استفاده DEA انجام شده است سازمان مورد نظر از 15 بخش با ورودی ها و خروجی های مشابه تشكیل شده است بنابراین از منظر متدولوژی DEA سازمان ارزیابی از 15 DMU تشكیل شده است كه در یك مقطع زمانی مورد ارزیابی قرار می گیرد بطوریكه با توجه به پتانسیل بالای نیروی انسانی و وجود افراد با تجربه و كار آمد به عنوان سرمایه های سازمان و اهداف استراتژیك مدیریت برای توسعه فعالیت های شركت و افزایش محصولات آن هدف الگو به صورت حداكثر سازی محصول با فرض ثابت بودن عوامل تولید تعریف شده است واز سوی دیگر به دلیل انتظار نسبت های متغیر خروجی به ورودی ،شرط تحدب به دلیل نمایش بازده متغیر نسبت به مقیاس جزو مفروضات الگو منظور شده است در سازمان مذكور یك شاخص ورودی شامل مجموع هزینه های صرف برای نیروی انسانی ،استهلاك سرمایه های ثابت و هزینه های مصرفی بوده و دو شاخص خروجی شامل میزان درآمد حاصله و متوسط امتیاز رضایت مشتری از ارائه خدمات ب رای بخش های مختلف آن در نظر گرفته شده است .درپایان نامه ای برآورد و تحلیل كارایی و بهره وری نیروگاه های حرارتی برق كشور با استفاده از روش DEA و SFA بهرام رحمانی با استفاده از روش های DEA ، به تحلیل تابع مرز تصادفی SFA و شاخص مالم كوئیست در پی بررسی چگونگی تخصیص بهینه منابع سوخت ، سرمایه و نیروی كار برای تولید انرژی برق بر اساس معیارهای كارایی و بهره وری می باشد . این مطالعه 42 نیروگاه حرارتی برق ایران بین سالهای 79-75 را مورد ارزیابی قرار گرفته است .در پژوهشی بررسی و مقایسه كارایی مدارس دولتی و غیرانتفاعی با استفاده از روش DEA و تابع مرز تصادفی SFA (مورد منطقه 6 آموزش و پرورش تهران ) زهرا نیك روش با استفاده از دو فنون اقتصاد سنجی و روش برنامه ریزی خطی به تعیین و مقایسه كارایی مدارس دولتی و غیر انتفاعی پرداخته است . در روش اقتصاد سنجی از SFA با استفاده از نرم افزار ( front tier 4 ) و در روش DEA با استفاده از نرم افزار كارایی مدارس دولتی و غیر انتفاعی در منطقه 6 آموزش و پرورش تهران برای داده های سال تحصیلی 81-80 محاسبه شده است . نتایج این پژوهش نشان می دهد كه در مدارس غیر انتفاعی چه در استفاده از نیروی انسانی و چه در استفاده از امكانات و تجهیزات مدرسه و یا در چارچوب الگو نهایی (نیروی انسانی و امكانات و تجهیزات مدرسه ) از كارایی بالاتری نسبت به مدارس دولتی بر خوردار می باشند. در پایان نامه ای با عنوان تعیین پرتفولیو یی از كارا ترین شركتهای پذیرفته شد ه در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها توسط علیرضا سلیمی فرد كارایی نسبی قیمت گذاری یازار سهام در صنایع مختلف از جمله صنعت دارو سازی با مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA ) اندازه گیری شده است .داده ها از 13 شركت دارو سازی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از ابتدای سال 84 تا پایان مرداد ماه 85 به دست آمده است . پارامترهای این پژوهش شامل :ورودیها : الف )اندازه بتا ب)اندازه شركت ج) نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار شركت (M/B )د)بازده نقدی ه)عامل نقدینگی سهم خروجی های آن شامل بازده مورد توقع می باشد پس از فراهم نمودن ورودی ها و خروجی ها 28 مدل خطی ساخته شد كه مدل BCC ورودی محور با بازده متغیر نسبت به مقیاس برای تحلیل داده ها مورد استفاده قرار گرفت و مدلها با استفاده از نرم افزار QSB حل گردید و نتایج زیر حاصل گردید با توجه به جدول ارائه شده شركت هایی كه كارایی قیمت سهام آن ها برابر یك می باشد ، شركت هایی هستند كه سهام آن ها به صورت كارا قیمت گذاری شده است ، به عبارت دیگر قیمت سهام این شركت ها با توجه به عوامل ریسسك وارد بر آن كارایی دارد. هر چه میزا كارایی كوچك تر از یك باشد نشان می دهد كه با توجه به عوامل ریسكی وارد بر سهام این شركت ها ، قیمت آن ها كارآمد نبوده و قیمت سهام آن شركت ها متناسب با ریسك وارد بر آن ها نیست از مقایسه بازده صنعت شركت های كارآمد و نا كارآمد از نظر قیمت گذاری ملاحظه می شود كه میانگین بازده سهام شركت هایی كه قیمت سهام آن ها كارآمد تشخیص داده شده و برای خرید توصیه شده نسبت به دیگر سهام موجود بیشتر می باشد میانگین بازده سهام برای خرید برابر با 42/ 39 می باشد اما بازده سهام دیگر شركت ها برابر (3/5 -) می باشد كه اختلاف معنی داری است و این نشان می دهد كه مدل تحلیل پوششی داده ها با توجه به عوامل ایجاد كننده ریسك توانسته است شركت های كه قیمت سهام آن ها كارا بوده مشخص نماید و آن ها را برای سرمایه گذاری معرفی نماید سعیده كارگر شوركی در پژوهشی تحت عنوان تعیین كارایی شركتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از جمله 17 شركت دارو سازی برای سالهای 1379 تا 1385 را مورد بررسی قرار داده است پارامترهای این پژوهش با توجه تحقیقات قبلی انجام شده شامل پنج متغیر ورودی و یك متغیر خروجی جهت حل مدل تحلیل پوششی داده ها انتخاب گردید.ورودی ها : الف)ضریب بتا ب)اندازه شركت ج)نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار شركت د)بازده نقدی ه)عامل نقدینگی خروجی :نرخ بازده پس از استاندارد سازی متغیرهای ورودی و خروجی ،مقادیر در الگوی BCC در ماهیت ورودی با فرم پوششی قرار گرفت كه با استفاده از نرم افزار EMS‌ الگوی مورد نظر حل گردید و شركت ها با قیمت گذاری كارا و نا كارا مشخص گردید . و این نتیجه حاصل گردید كه كلیه سهام موجود در بورس اوراق بهادار تهران ، با توجه به عوامل ایجاد كننده ریسك در آن ها ، به صورت كارا قیمت گذاری نشده اند . و تنها 5/12% شركت های مورد بررسی بر اساس مدل فوق ، به عنوان شركت های با قیمت گذاری كارا معرفی شده اند و سهامی كه به صورت كارا قیمت گذاری شده اند بازده بالاتری نسبت به پرتفوی متشكل از سهام قیمت گذاری شده یه صورت ناكارا ، ایجاد می نماید .فریناز طاهریان در پایان نامه ای تحت عنوان ، ارزیابی عملكرد شركت های دارو سازی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA ) ، به شناسایی واحد های كارا و ناكارا و رتبه بندی آنها در طی دوره مورد ارزیابی پرداخته است. وی در این پژوهش از نمونه گیری استفاده نكرده است و كلیه شركت های جامعه آماری را مورد آزمون قرار داده است. هدف اصلی این تحقیق را محاسبه كارایی 22 بنگاه دارو سازی كشور بیان كرد . كه این امر را از طریق روش تحلیل پوششی داده ها انجام داد .الگوهای مورد استفاده وی در این تحقیق 2 الگوی اصلی و 2 الگوی فرعی تشكیل شده بود .الگوهای اصلی آن عبارتند از :الگو DDR و الگو BCC الگوهای فرعی آن عبارتند از :الگوی CCR-BCC و BCC-CCR در این تحقیق تلاش گردید تا كارایی 22 كارخانه داروسازی با استفاده از 4 الگو فوق در 4 سال 83 -1380 محاسبه شود . به عبارت دیگر در هر سال و برای هر الگو 22 تابع هدف كه هر كدام دارای 23 قید بودند ، با استفاده از و نرم افزار EMS حل گردید و درجات كارایی دارو سازی ب ا استفاده از تحلیل پوششی محاسبه گردیده است به طور كلی در هر سال 88 تابع هدف ، هر كدام 23 قید و در 4 سال 353 تابع هدف كه هر كدام شامل 23 قید بودند حل گردیده كه نتایج كلی زیر حاصل گردید: بطور كلی دارو سازی های امین ، لقمان و كیمیدارو ، در هیچ یك از الگوهای مورد یررسی و در هیچ یك از سال های درجه كارایی را كسب نكرده اند و از این نظر نا كاراترین كارخانه های دارو سازی معرفی شدند . علاوه بر دارو سازی های امین ، لقمان ، كیمیدارو ، دارو سازی های زهراوی ، اسوه و ابوریحان نیز از جمله نا كاراترین دارو سازی ها به شمار می روند . بطور كلی دارو سازی های جابر ابن حیان ،دارو پخش ، سینا دارو و شیرین دارو از جله كاراترین دارو سازی ها می باشند علاوه بر دارو سازی های های جابر ابن حیان ،دارو پخش، سینا دارو و شیرین دارو ، دارو سازی های ایران دارو ، حكیم و رازك از جمله دارو سازی های دارای كارایی بالا می باشند. دارو سازی های پارس دارو ، البرز ، تهران شیمی، داملران، سبحان و كوثر دارای كارایی متوسط هستند .به طور كلی دارو سازی های كارا در طی چهار سال و در دو الگوی CCR و BCC عبارتند از : دارو سازی های جابر ابن حیان ، سینا دارو ،شیرین دارو ،اكسیر ، دارو پخش از جله دارو سازی هایی هستند كه تقریبا در تمامی سالها و در دو الگو اصلی DEA كارا بوده اند، از طرف دیگر دارو سازی های زهراوی ، امینی ،‌ابوریحان ،‌اسوه ،‌كیمیدارو و لقمان دارو سازی هستند كه كمترین درجه كارایی را در سالهای مورد نظر كسب كرده اند.نتیجه كلی :با آزمون فرضیات پژوهش مشخص شد ، كه كارایی شركت های دارو سازی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال 83 نسبت به میانگین سال های گذشته كاهش یافته است . هریت سارانجا و فانی در پژوهشی تحت عنوان مطالعه روی كارایی های داخلی شركت ها دارویی كشور هندوستان با استفاده از تحلیل پوششی داده ها، كارایی داخلی شركت های دارو سازی و ارتباط آن با نرخ رشد در صنعت را مورد بررسی قرارداد داده ها از 44 شركت دارو سازی در طول بازه زمانی 2002-1992 بدست آمد كه جامعه آماری آن شامل شركت هایی هستند كه 11 سال بقا داشته اند و رهبران به عنوان بازار و شركت هایی كه در حال تلاش برای موفقیت مالی بودند در آخر قرار داشتند با توجه به اهمیت انتخاب ورودی ها و خروجی ها پارامترهای این تحقیق شامل :ورودی ها : الف)هزینه مواد ب)هزینه نیروی كار ج)هزینه تولید و فروش خروجی ها : الف )حاشیه سود ب)فروش خالص ج)صادرات از مدلهای CCR و BCC جهت تعیین كارایی در نونه استفاده شد و نتایج به سه گروه تقسیم شده اند :گروه یك : تشكیل شده از شركت هایی با بالاترین میزان كارایی گروه دو : تشكیل شده از شركت هایی با میزان كارایی متوسط جدول شماره 2 شامل شركت های گروه یك می باشد كه از هشت شركت موجود 7 تای آنها هندی (بومی ) و یكی از آنها MNC (شركت های چند ملیتی ) می باشد كه در 4 شركت NLL ، Aarti ، orgnon و Gujarat در هر دو مدل CCRو BCC كارا بودند اما در مدل AR كارا نبودند و دلیل آن بود كه علی رغم اختلاف زیاد در اندازه شركت به جز orgnon سه تای باقیمانده تنها در تجارت مواد اولیه دارویی شركت داشتند كه تجارت مواد اولیه ، ریسك و هزینه بازار یابی و فروش پایین دارد .در 4 شركت باقیمانده 3 شركت Bharti، Neulandو دکتر ردی در هر سه مد كارآمد بوده اند و در یك زمان حاشیه سود آنها به متوسط صنعت نزدیك تر است و Ranbaxy به عنوان رهبر بازار در مدل BCC كارا و در دو مدل CCRو AR نا كارا بودند.بدین ترتیب این امر واضح است بهترین عملكرد شركت های بومی به دلیل مدیریت كارآمد و هزینه پایین نیروی كار است . در حالی كه شركت های MNC فقط مواد خام را مدیریت می كنند .و به همین ترتیب گروه های دوم و سوم طبق جداول (3و4) میزان كارایی آنها بررسی گردید .نتیجه گیری : در این پژوهش كه از صنعت دارو سازی هندوستان (IPI ) با استفاده از آنالیزهای تحلیل پوششی داده ها (DEA ) صورت گرفته این گونه می توان نتیجه گرفت ، كه اندازه شركت نرخ كارایی داخلی را دیكته نمی كند ، با این حال شركت های بومی ، كه در كار هر دو فاكتور محصولات نهایی و مواد اولیه بودند در بالای شركت های MNC و شركت هایی قرار داشتند كه تنها در كار محصولات نهایی بودند . آنالیزهای مقایسه ای بین نمره های كارایی و نرخ های رشد هر سه گروه این حقیقت را پایه گذاری می كند كه یك رابطه مستقیم بین كارایی داخلی و نرخ های رشد بالاتر وجود دارد ، به جز در مورد چند مثال ، شركت هایی كه در مرحله توسعه یافتن بوده اند و ممكن بوده است كه كارایی كامل را به دست نیاورده باشند همانند (cipla……………………. ) به طور كلی این گونه نتیجه گیری شد كه كارایی های داخلی در شركت های بومی كه در كار هر دو فاكتور محصولات نهایی و مواد اولیه بوده اند و به رشد آنها كمك كرده است و همچنین نقش اساسی را در به دست آوردن فرصت های جدید در زمان ثبت محصول را ایفا كند كه این امر موجب رشد و بقا این شركت ها در آینده شود . یزدان‌شناس، محمد (1379)، بررسی و تجزیه و تحلیل وضعیت موجود نظام ارزیابی عملکرد کارکنان و ارائه پیشنهاداتی در جهت بهبود آن (حوزه‌ی مرکزی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ) ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، شهید بهشتی، تهران. چکیده:از آنجا که اهمیت ارزشیابی در جهان امروز به اثبات رسیده و جایگاه خاص خودست که هر کس در فرآیند سازمانی باید بر حسب قابلیت‌ها و توانایی‌های بالفعل، در جایگاه واقعی قرار گرفته و به طور مستمر با ارزشیابی‌های گوناگون مورد سنجش قرار گیرد . بدین گونه است که می‌توان جهت نیل به اهداف تعیین شده فعلیِ بهبود وضعیت نیروی انسانی و آگاهی از نارسایی‌ها و رفع کاستی‌ها، گام‌های موثری برداشت. ارزشیابی عملکرد نیروی انسانی در بسیاری از تصمیم‌گیری‌های مدیریتی نقش اساسی دارد به این معنی که اطلاعات حاصل از ارزشیابی ، مبنای اقداماتی همچون انتخاب، انتصاب، ارتقاء، پرداخت، آموزش و تغییر شغل نیروی انسانی بوده و موجب افزایش رضایت شغلی شاغل و کارآمدی نیروی انسانی می‌شود. طبیعی است که مجموع این امور، کارایی و اثربخشی سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی را افزایش می‌دهد. خوینی، امیر (1383) ، الگوریتم تعیین و پیش‌بینی کارایی بر اساس برآورد تصادفی تحلیل پوششی داده‌ها، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده مدیریت. چکیدهیکی از مهم‌ترین وظایف مدیران سازمان‌های مختلف، کنترل و ارزیابی عملکرد واحدهای درون سازمانی است و یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارزیابی واحدهای سازمانی ، مقایسه کارایی نسبی این واحدها با استفاده از رویکردی کمی، دقیق و توانمند ، به نام تحلیل پوشش داده قرار گرفته است که با در نظر گرفتن مزایای استفاده از تکنیک تحلیل پوشش داده‌ها سعی در رفع مهم‌ترین مشکل آن یعنی گذشته‌نگر بودن و عدم امکان پیش‌بینی کارآیی در روش مذکور دارد.آذره‌گر، حمید (1379) ، طراحی سیستم و بهترین الگوریتم ارزیابی عملکرد ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشگاه مدیریت. چکیده هر یک از روش‌های ارزشیابی دارای مزایا و محدودیت‌هایی است. اینکه کدام روش بهتر است بستگی به موقعیت سازمانی ارزشیابی کننده و هدف استفاده از ارزشیابی دارد. ارائه یک الگوی ارزشیابی عملکرد به عنوان بهترین الگو امکان پذیر نیست ولی هر چه ارزشیابی‌ها دارای جنبه‌های عینی‌تر و نتایج آن روشن‌تر باشد، میزان اثر بخشی آنها بیشتر است. تمایل به ارزش‌یابی بر اساس هدف‌های قابل دسترس نیز به علت عینی‌تر بودن این نوع ارزشیابی است. با وجود این مدیران و سرپرستان باید کوشش کنند هر نوع ارزشیابی را با توجه به نتایج آن مورد بررسی و اجرا قرار دهند و بی‌درنگ پس از اجرای ارزشیابی نقاط قوت و ضعف کارمند را مشخص کنند و در جهت بهسازی آن و بهبود اثربخشی سازمان مورد استفاده قرار دهند.دیگر پژوهشها نیز عبارتند از: تحلیل بهره وری كل بانك توسعه صادرات ایران و رشد بهره وری شعب آن با استفاده از تحلیل پوششی داده ها توسط مینا مقدسی كارایی و ارزیابی نیروگاههای برق كشور به روش تحلیل پوششی داده ها توسط كیومرث حیدری اندازه گیری و بررسی كارایی در بانكهای تجاری با استفاده از تحلیل پوششی داده ها در ایران توسط بئاتریس بابایی بررسی كارایی نسبی قیمت گذاری بازار سهام در صنایع منتخب با استفاده از تحلیل پوششی داده ها توسط حسن خانجمالی ارزیابی عملكرد نیروگاههای برق استان خراسان با استفاده از تحلیل پوششی داده ها توسط سید علیرضا داودی ارزیابی عملكرد و تجزیه و تحلیل بهره وری صنعت ایران طی سالهای 1379-1359 با رویكرد تحلیل پوششی داده ها توسط محمد رحمانی ارائه مدلی جهت رتبه بندی شعب و الگو برداری از واحد های بابهترین عملكرد در شعب بانك رفاه كارگران توسط حمید رضا ملایی بررسی كارایی سیستم بانكی ‌جمهوری اسلامی ایران با استفاده از تحلیل پوششی داده ها توسط هادی احمد پور اندازه گیری كارایی شركتهای سرمایه گذاری با استفاده از تحلیل پوششی داده ها در بورس اوراق بهادار تهران توسط بابك شكوهی برآورد كارایی و بهره وری در بانك تجارت و بررسی تطبیق آن بین واحد های استانی بانك تجارت با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها توسط پری ابراهیم پور ارزیابی عملكرد دانشكده های علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی با استفاده از تحلیل پوششی داده ها توسط صغری موسوی طراحی مدل رتبه بندی شركتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار با استفاده از تحلیل پوششی داده ها (مورد صنعت مواد غذایی و آشامیدن )توسط محمد ح سین قلیزاده فصل سومروش‌ اجرای تحقیق 1-3 مقدمه روش تحقیق یك فرایند و جستجوی منظم درجهت مشخص كردن ابعاد و ویژگیهای یك موقعیت نامعین است (خاكی ،1383 ،125 ). پایه و اساس هر علمی، روش شناختی آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی به روش شناختی بستگی داردكه در آن علم به كارمی رود (عزتی،1376، 66). بدون روش شناسی علمی نتایج بررسی و تحلیل های مورد نظر محقق قابل تعمیم نخواهد بود. در این فصل پس از بیان روش تحقیق، در مورد جامعه، ابزار سنجش و روش های آماری مورد استفاده، بحث وگفتگو می شود. 2-3 نوع و روش تحقیق در اكثر منابع موجود در باب روش تحقیق، روشهـای پژوهشی را برحسب میزان تغییرات احتمالی ایجاد شده بر روی متغیر مستقل به دو دستـــه كلــی زیر دسته بندی می كنند:1)تحقیقات آزمایشی2) تحقیقات توصیفی یا غیر آزمـایشی هـدف در تحقیقـات آزمایشی، بررسی روابـط بیـن متـغیـرهـا از طریـق ایجاد تغییرات عمدی محقق در متغیـر مستقـل و كنتــرل سایـر متغیرهــای مزاحم می‌باشد، اما در تحقیقات غیر آزمایشی تنها به توصیف مشاهدات مربوط به متغیرها پرداخته می شود( دلاور،83 ،ص45).برای انجام این تحقیق از روش توصیفی تحلیلی یا غیرآزمایشی استفاده شده است و هدف، توصیف عینی، واقعی و منظم خصوصیات موضوع است. ( تحقیق توصیفی شامل مجموعه‌ای از داده‌ها به منظور آزمون فرضیه ها یا پاسخ به یك پرسش كه به وضعیت جاری مربوط است می باشد.)این پژوهش از جهت هدف، از نوع تحقیقات كاربردی است. زیرا نتایج آن به اخذ تصمیمات بهینه‌تر كمك می‌كند. از جهت روش استنتاج از نوع تحقیقات توصیفی، از جهت طرح تحقیق و تحلیلی از نوع پس رویدادی بر مبنای تجربیات گذشته می‌باشد. 3-3 ابزار گردآوری داده‌ها اطلاعات مورد نیاز این تحقیق از طریق كانالهای موازی اطلاعات مثل استفاده از اطلاعات شركت های مورد بررسی و مراجعه به اسناد و مدارك مالی آنها جمع آوری شده است. 4-3 روش تجزیه و تحلیل داده‌هارویکردهای این تحقیق جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها عبارتنداز: 5-3روش های آماریدر این تحقیق صرفاً از روش‌های آمار توصیفی، مشتمل بر نمودارهای میله‌ای، پراکندگی و محاسبه پارامترهای آماری جهت توصیف نتایج ارزیابی عملکرد استفاده شده است. با عنایت به انطباق نمونه و جامعه بر هم، از روش‌های استنتاج آماری یا آمار استقرایی نظیر آزمون فرض و برآوردهای فاصله‌ای استفاده‌ای به عمل نیامده است.روشهای توصیف آماری در جهت توصیف داده‌‌ها و ستاده‌های شرکتهای مورد ارزیابی، توصیف اندازه کارآیی و در نهایت توصیف عوامل موثر بر کارآیی به کار گرفته شده است. با توجه به استفاده از نرم افزار برای محاسبه کارایی در روش تحلیل پوششی داده ها این تجزیه و تحلیل ها بصورت خودکار انجام شده که جزئیات و مبانی تئوریک آنها در فصل دوم بصورت مشروح ذکر شده است. 6-3مدل تحقیق هدف اصلی تحقیق عبارت است از ارزیابی عملكرد شركت های فرعی موسسه جهاد نصر بر مبنای یک معیار کمی یعنی DEA و از مدل CCR خروجی محور با بازده ثابت نسبت به مقیاس مورد استفاده قرار گرفته است. بر حسب مطالعات مقدماتی انجام شده و نتایج تحقیقات مشابه نکات زیر در طراحی مدل ورودی و خروجی تحقیق در نظر گرفته شده است. انتخاب داده و ستاده ها :هر چند كه مدل DEA از انتخاب یك مجموعه از وزن های مناسب برای داده ها و ستاده ها اجتناب می كند، ولی نمی تواند از مساله انتخاب داده ها و ستاده ها كه باید در مقایسه بین شرکت های مرجع(یك واحد مرجع تصمیم گیری (DMU) نهادی است كه مسئول استفاده از منابع (داده ها ) به منظور تولید ستاده ها می باشد ). داخل شوند ، اجتناب كند. به طور روشن و واضح، هر منبعی كه به وسیله یك DMU استفاده می شود باید به عنوان داده در نظر گرفته شود . DMU این منابع را مورد اس تفاده قرار داده و ستاده هایی تولید خواهد كرد و این ستانده ها شامل مقدار از كالاها و خدمات بوده كه بوسیله DMU ارائه می شود. و این كالاها و خدمات ممكن است در سطح گوناگونی از كیفیت ارائه شود. در هنگام تصمیم گیری در مورد تعیین داده ها و ستاده های DMU ما نیازمندیم كه یك دیدگاه مفهومی از آنچه كه به عنوان یك داده و ستاده برای یك DMU مطرح است داشته باشیم. همچنین ما نیاز داریم كه این اطلاعات به طور واقعی در مورد همه DMU ها موجود باشند. شاید یكی از مشكلاتی كه در امر تعیین داده و ستانده ها وجود دارد در این است كه هر چند می توان داده ها و ستاده هایی برای یك DMU در نظر گرفت ولی در اكثر مواقع اطلاعاتی در رابطه با همه DMU ها در دسترس نیست و این امر تصمیم گیری در مورد تعیین داده و ستانده ها را مشكل می كند.مشخص كردن متغیر های داده و ستاده یكی از اقدامات مهم در استفاده از DEA می باشد. انتخاب داده و ستاده های صحیح نقش مهم در تفسیر،‌ استفاده و مقبولیت نتایج حاصل از DEA برای مدیران و سایر استفاده كننده گان از نتایج را دارد.* در این تحقیق متغیرها به صورت زیر تعریف می‌شوند: متغیر وابسته « E0 » : E0 ؛ اندازه کارآیی هر یک از شرکت ها است که در قیاس با دیگر شرکتها بر مبنای داده ها و ستاده های واقعی مورد ارزیابی قرار گرفته و با استفاده از مدل ریاضی به روش DEA به عنوان عددی بین صفر تا یک به دست می آید. این متغیر وابسته یا تابعی است . نمودار 1-3 مدل مفهومی تحقیق مدل مفهومی تحقیق به شرح ذیل می باشد: ورودی‌ها: (1) هزینه مواد اولیه (2) هزینه‌های تبدیل(دستمزد و سربار) (3) هزینه‌های عمومی و اداری. خروجی ها: (1) درآمد حاصل از ارائه خدمات (2) حاشیه سود مدل پوششی مورد استفاده شامل متغیرهای وابسته و مستقل به صورت ریاضی، به شرح ذیل می باشد: max_(r=1)^SU_r y_rp s.t _(i=1)^mv_i x_ip _(r=1)^SU_r y_rj -_(i=1)^mv_i x_ip <=o j=1…..nU_r0 r=1…,sv_i0 i=1…,m *در صورت حل دوگان مدل ریاضی فوق مدل مضربی آن بدست خواهد آمد که بیانگر ترکیب خطی از داده ها و ستاده های واحد های کارا است که جهت ارزیابی واحد های ناکارا مورد استفاده قرار خواهد گرفت. شایان ذکر است که عدد لاندا در مدل مضربی بیانگر ضرائب واحدهای کارا می باشد.*با توجه به اینکه ستاده حاشیه برخی از شرکت ها منفی گردیده است، به منظور حل مدل DEA و کاهش خطا، کلیه داده ها و ستاده ها با استفاده روش درون یابی خطی نرمال گردیده است.نرم افزارهای رایانه ای مورد استفاده:در این تحقیق بر حسب مورد از نرم افزارهای زیر استفاده شده است.Excel: از این نرم افزار جهت انجام محاسبات بر روی داده ها و ستاده ها استفاده شده است.DEA- master: این نرم افزار که روی برنامه Excel نصب می گردد، جهت حل مدل DEA با استفاده از قابلیتهای Excel به کار گرفته می شود.SPSS : از این نرم افزار آماری جهت تهیه نمودارهای پراکندگی استفاده شده است. 7-3 سوالات تحقیقبا توجه به اینکه روش تحقیق از جهت استنتاج توصیفی است، یعنی جامعه و نمونه بر هم منطبق است و هدف، تعمیم نتایج به محدوده فراتر از قلمرو زمانی و مکانی تحقیق نمی‌باشد، لذا این تحقیق درصدد پاسخگویی به سوال‌های پژوهش ذیل می باشد و طرح فرضیه و آزمون آماری در آن مصداق ندارد. لذا سوالات تحقیق را می توان به صورت جمله خبری و در قالب فرضیه های توصیفی زیر بیان کرد.1- کارایی هر یك از شرکتهای تحت بررسی در صورت استفاده از معیار DEA به چه میزان است؟ آیا شرکت های تحت بررسی نسبت به یکدیگر قابل رتبه بندی می باشند؟ آیا گروههای مرجع در تعیین اندازه كارایی واحد های تحت بررسی موثر می باشد؟ آیا میزان همبستگی بین کارایی اندازه گیری شده با داده ها و ستاده های شرکت های تحت بررسی قابل اندازه گیری است؟ آیا می توان عملكرد شرکت های تحت بررسی (كارایی آنها)را بهبود بخشید؟ 8-3 فرضیه های تحقیق با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA) کارایی شرکت های فرعی موسسه جهاد نصر قابل اندازه گیری می باشد. با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها(DEA) -روش اندرسون پیترسون کارایی بدست آمده از شرکت های تحت بررسی قابل رتبه بندی می باشد. میزان همبستگی بین کارایی اندازه گیری شده با داده ها و ستانده های شرکت های تحت بررسی قابل اندازه گیری است. با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA) راهکارهایی جهت افزایش کارایی واحدهای ناکارا وجود دارد. 9-3 جامعه آماری و برآورد حجم نمونهجامعه آماری مورد مطالعه این پژوهش شركت های فرعی موسسه جهاد نصر می باشد كه در سال مالی 1389 صورتهای مالی خود را به موسسه جهاد نصر ارائه نموده اند. جدول 1-3 جامعه آماری و برآورد حجم نمونهردیف شرکت ردیف شرکت ردیف شرکت1 جهاد نصر سمنان 9 جهاد نصر چهار محل بختیاری 17 جهاد نصر کرمانشاه2 جهاد نصر یزد 10 جهاد نصر کردستان 18 جهاد نصر سیستان و بلوچستان3 جهاد نصر شیراز 11 جهاد نصر مازندران 19 جهاد نصر کرمان4 جهاد نصر اراک 12 جهاد نصر اردبیل 20 جهاد نصر میثاق 5 جهاد نصر کوثر 13 جهاد نصر آذربایجان غربی 21 شرکت حمل و نقل جهاد نصر6 جهاد نصر خراسان 14 جهاد نصر آذربایجان شرقی 22 شرکت سرمایه گذاری جهاد نصر7 جهاد نصر قم 15 جهاد نصر اصفهان 8 جهاد نصر تهران 16 جهاد نصر حمزه شایان ذکر است که شرکت های جهاد نصر کرمان و میثاق و شرکت های حمل و نقل و سرمایه گذاری جهاد نصر(ردیف های 19 الی 22) به دلیل متفاوت بودن نوع فعالیت های عملیاتی آنها با سایر شرکت ها(ردیف های 1 الی 18) مورد بررسی قرار نگرفته است لذا تعداد جامعه مورد بررسی 18 شرکت می باشد. فصل چهارمتجزیه و تحلیل داده‌ها 1-4 مقدمه‏در این فصل به تفصیل یافته های تحقیق در ارزیابی عملکرد شرکتهای فرعی موسسه جهاد نصر در سال 1389 بر مبنای یک معیار کمی کارآیی نسبی و با مدل DEA مورد بحث قرار گرفته است.در این ارزیابی با عنایت به روش کمی DEA به عنوان مدل (معیار) اندازه گیری عملکرد، صرف نظر از فرآیند عملکرد ، اگر سازمان (واحد DMU) تحت بررسی را به عنوان نمونه یک سیستم در نظر بگیریم بر مبنای ورودی ها (نهاده – داده ها ) و خروجی های سیستم (بازده یا نتایج )، نسبت ارزش مجموع ستاده ها به داده ها با توجه به عملکرد واقعی هرواحد در مقایسه با واحد های مورد مقایسه دیگر (در این تحلیل شرکتهای فرعی موسسه جهاد نصر) بررسی می شود. نتیجه این بررسی و یا ارزیابی عملکرد به عنوان یک معیار کمی و عددی نسبی بین صفر تا یک تعریف گردیده و شرکت های با عدد کارایی یک به عنوان واحد کارآ تلقی می گردد.در این تحلیل ابتدا به توصیف داده ها و ستاده ها پرداخته و در ادامه نتایج ارزیابی عملکرد به عنوان میزان کارایی واحدها تشریح، سپس واحدهای تحت بررسی رتبه بندی گردیده، میزان همبستگی بین کارایی محاسبه شده و داده ها و ستاده ها تبیین گردیده و نهایتا راهکار های افزایش کارایی واحدهای ناکارا بیان گردیده است.بنابراین توصیف نتایج بررسی بر مبنای مدل DEA به قرار فهرست ذیل انجام می گیرد. توصیف داده ها و ستاده‌های شرکتهای تحت بررسی. توصیف میزان کارآیی در حالت ارزیابی کامل. توصیف میزان همبستگی بین کارایی محاسبه شده و داده ها و ستاده ها. توصیف راهکارهایی جهت افزایش کارایی واحدهای ناکارا. 2-4توصیف نتایج مربوط به داده ها و ستاده ها 1-2-4 توزیع داده ها و ستاده ها داده‌ها و ستاده‌های جمع‌آوری شده بر حسب مدل تحقیق 3 ورودی و 2 خروجی بوده‌اند که توزیع آماری آنها به شرح جدول 1-4 می‌باشد.جدول 1- 4توزیع پراکندگی داده‌ها و ستاده‌هامتغیر بسیار کم کم متوسط بالا بسیار بالا جمعهزینه مواد 8 4 4 1 1 18هزینه های تبدیل 3 7 2 4 2 18هزینه های عمومی و اداری 1 8 4 4 1 18درآمد حاصل از ارائه خدمات 5 4 2 3 4 18حاشیه سود عملیاتی 3 3 5 4 3 18 بر مبنای جدول 1-4 می‌توان در قالب جدول توزیع فراوانی توزیع هر یک از داده‌ها و ستانده‌ها در یک طیف کیفی 5 گزینه‌ای از بسیار بالا تا بسیار کم توصیف کرد. اعداد داخل هر خانه نشان دهنده تعداد واحد‌ی است که بر مبنای هر یک از داده‌ها و ستاده‌ها وضعیت کیفی خاصی از وضعیت‌های 5 گانه به خود اختصاص می‌دهد.نمودارهای 1-4تا 5-4 به صورت جداگانه هر یک از داده‌ها و ستاده‌ها را بر مبنای دسته‌بندی اشاره شده نشان می‌دهد. نمودار 1-4توزیع پراکندگی هزینه مواد نمودار 2-4 توزیع پراکندگی هزینه های تبدیل نمودار 3-4 توزیع پراکندگی هزینه های عمومی و اداری نمودار 4-4 توزیع پراکندگی درآمد حاصل از ارائه خدمات نمودار 5-4 توزیع پراکندگی حاشیه سود 2-2-4 توصیف پارامترهای آماری داده‌ها و ستاده‌ها جدول 2-4 با استفاده از محاسبه پارامترهای آماری به طور خلاصه نتایج توصیفی در ارتباط با داده‌ها و ستاده‌های شرکتها را نشان می‌دهد جدول 2-4 توصیف داده‌ها و ستاده‌های تحقیق- ارقام به میلیون ریالمتغیر میانگین Max Min انحراف معیار واریانسداده ها هزینه مواد 18,169 57,618 583 15,434 238,208,097 هزینه های تبدیل 79,490 184,175 5,852 53,913 2,906,634,409 هزینه های عمومی و اداری 4,740 9,787 1,715 2,021 4,845,203ستاده ها درآمد حاصل از ارائه خدمات 105,886 222,516 10,642 72,524 5,259,788,360 حاشیه سود عملیاتی (7/2)% 26% (67)% 23% 518% بر مبنای جدول 2-4 می‌توان به کمک پارامترهای اصلی آماری توصیف داده‌ها و ستاده‌های 18 شرکت تحت بررسی به صورت زیر خلاصه کرد: میانگین هزینه مواد 18,169 میلیون ریال، کمترین هزینه مواد 583 میلیون ریال، بیشترین هزینه مواد 57,618 میلیون ریال ، و انحراف معیار هزینه مواد 15,434 میلیون ریال می‌باشد. میانگین هزینه های تبدیل 79,490 میلیون ریال، کمترین هزینه تبدیل 5,852 میلیون ریال، بیشترین هزینه تبدیل 184,175 میلیون ریال ، و انحراف معیار هزینه تبدیل 53,913 میلیون ریال می‌باشد. میانگین هزینه های عمومی و اداری 4,740 میلیون ریال، کمترین هزینه عمومی و اداری 1,715 میلیون ریال، بیشترین هزینه عمومی و اداری 9,787 میلیون ریال ، و انحراف معیار هزینه عمومی و اداری 2,021 میلیون ریال می‌باشد میانگین درآمد ارائه خدمات 105,886 میلیون ریال، کمترین درآمد ارائه خدمات 10,642 میلیون ریال، بیشترین درآمد ارائه خدمات 222,516 میلیون ریال ، و انحراف معیار درآمد ارائه خدمات 72,524 میلیون ریال می‌باشد. میانگین حاشیه سود (7/2)%، کمترین حاشیه سود (67)%، بیشترین حاشیه سود 26%، و انحراف معیار حاشیه سود 23%می‌باشد. 3- 4بخش دوم توصیف نتایج ارزیابی1-3-4توصیف نتایج کاراییمیزان کارآیی به دست آمده با استفاده از مدل DEA (با منظور نمودن همه داده ها و ستاده ها) در جدول زیر نشان داده شده است. نتایج محاسبه کارآیی شرکتهای فرعی موسسه جهاد نصر نشان می دهد که در سال 1389 و با ترکیب داده ها و ستاده های جمع آوری شده، میزان کارآیی هر شرکت به عنوان یک معیار کمی نسبی در فاصله صفر تا یک چقدر است. جدول 3-4میزان کارآیی محاسبه شده شرکتهاتی جهاد نصرردیف DMUنام شرکت میزان کارآیی سطح کارآیی1 جهاد نصر سمنان 88% کارایی بالا2 جهاد نصر یزد 95% کارایی بالا3 جهاد نصر شیراز 89% کارایی بالا4 جهاد نصر اراک 100% کارایی کامل5 جهاد نصر کوثر 100% کارایی کامل6 جهاد نصر خراسان 100% کارایی کامل7 جهاد نصر قم 100% کارایی کامل8 جهاد نصر تهران 100% کارایی کامل9 جهاد نصر چهار محل بختیاری 73% کارایی بالا10 جهاد نصر کردستان 100% کارایی کامل11 جهاد نصر مازندران 91% کارایی بالا12 جهاد نصر اردبیل 100% کارایی کامل13 جهاد نصر آذربایجان غربی 100% کارایی کامل14 جهاد نصر آذربایجان شرقی 87% کارایی بالا15 جهاد نصر اصفهان 93% کارایی بالا16 جهاد نصر حمزه 96% کارایی بالا17 جهاد نصر کرمانشاه 74% کارایی بالا18 جهاد نصر سیستان و بلوچستان 100% کارایی کامل شرکتهایی که عدد 1 را به خود اختصاص داده اند کارآ و سایر شرکت ها ناکارآ (عدم کارایی کامل) تلقی می گردند. در نمودار 6-4 و 7-4 به صورت عینی توزیع کارایی واحد‌ها را می‌توان ملاحظه کرد.نمودار6-4 کارایی محاسبه شده توسط مدل DEA نمودار 7-4 توزیع فراوانی کارایی محاسبه شده همانطور که ملاحظه می شود سطح کارآیی نیمی از شرکتها کارا است و مابقی شرکت ها از کارآیی بالایی برخوردارند.علاوه بر این طی جدول 4-4 توصیف نتایج کارآیی با استفاده از پارامتر‌های آماری بیان شده است.جدول 4-4 توصیف پارامتر‌های آماری کارآیی شرکتهای جهاد نصرشرح پارامتر میانگین بیشترین کمترین واریانس انحراف معیار تعداد واحد‌های کارآمقدار کارآیی 94 100 73 72 8 9 جدول 4-4 نشان می‌دهد که از 18 شرکت، 9 شرکت کارآ تلقی شده که اندازه 1 را به خود اختصاص داده و 9 شعبه باقی مانده با اندازه کمتر از 1، ناکارا تلقی شده‌اند.بیشترین اندازه کارآیی مربوط به شرکتهای کارا یعنی 9 شرکت جهاد نصر قم، جهاد نصر اردبیل ، جهاد نصر کوثر، جهاد نصر آذربایجان غربی، جهاد نصر اراک، جهاد نصر تهران، جهاد نصر سیستان و بلوچستان، جهاد نصر خراسان و جهاد نصر کردستان می‌باشد. کمترین اندازه کارایی 73 مربوط به جهاد نصر چهارمحال بختیاری می‌باشد. به طور متوسط کارآیی شرکتها 94 با انحراف معیار 8 می‌باشد. 2-3-4 رتبه بندی شرکتهای کارابا توجه به اینکه در مدل DEA حداکثر مقدار کارایی برابر با یک می‌باشد نمی‌توان بین 9 شرکت کارآ تمایز قائل شد. لذا اگر به شرکتهای مورد ارزیابی در تعیین اندازه کارآیی اجازه اتخاذ عدد بزرگتر از یک داده شود(آزمون اندرسون پیترسون) می‌توان عددی به دست آورد که بر مبنای آن با توجه به مقدار به دست آمده شرکتها را رتبه بندی کرد. بدیهی است واحد‌های غیرکارآ (9 شرکت) نسبت به قبل از جهت اندازه کارآیی تغییری نمی‌کنند. در جدول 5-4 رتبه بندی واحدها بر اساس کارایی رتبه‌ای آنها نشان داده شده است. بر اساس این اطلاعات بهترین شرکت (از نظر کارایی) شرکت جها د نصر قم با اندازه کارایی رتبه‌ای 4/3 و پائین‌ترین کارایی مربوط به شرکت جهاد نصر چهارمحال بختیاری با اندازه کارایی رتبه‌ای 4 می‌باشد. شایان ذکر است نتایج بر حسب رتبه بندی از بهترین رتبه به پایین ترین سطح مرتب شده‌اند. جدول 5-4محاسبه کارایی رتبه ای و رتبه بندی شرکتهای جهاد نصررتبه DMU نام شرکت کارایی رتبه ای رتبه DMU نام شرکت کارایی رتبه ای1 جهاد نصر قم 340 10 جهاد نصر حمزه 962 جهاد نصر اردبیل 224 11 جهاد نصر یزد 953 جهاد نصر کوثر 144 12 جهاد نصر اصفهان 934 جهاد نصر آذربایجان غربی 139 13 جهاد نصر مازندران 905 جهاد نصر اراک 123 14 جهاد نصر شیراز 896 جهاد نصر تهران 32/112 15 جهاد نصر سمنان 887 جهاد نصر سیستان و بلوچستان 02/112 16 جهاد نصر آذربایجان شرقی 878 جهاد نصر خراسان 110 17 جهاد نصر کرمانشاه 739 جهاد نصر کردستان 101 18 جهاد نصر چهار محال بختیاری 4 نمودار 8-4رتبه بندی شرکتها بر اساس آزمون اندرسون پیترسون 3-3-4 تعیین عوامل موثر برکاراییدر قسمت 2-2-4 قبل نتایج نهایی اندازه کارایی واحد‌ها به کمک مدل DEA مورد تشریح قرار گرفت. در این قسمت به تشریح گروه‌های مرجع در ارزیابی کارایی، میزان میزان همبستگی بین کارایی محاسبه شده و مقادیر داده ها و ستاده ها، مقادیر مطلوب داده‌ها و ستاده‌ها برای شرکتهایی که به جهت ناکارآمدی اندازه‌ای کمتر از یک اختیار کرده‌اند می‌پردازیم. ادامه خواندن ارزيابي کارايي شرکتهاي فرعي موسسه جهاد نصر به روش تحليل پوششي داده ها(DEA)

نوشته ارزيابي کارايي شرکتهاي فرعي موسسه جهاد نصر به روش تحليل پوششي داده ها(DEA) اولین بار در دانلود رایگان پدیدار شد.