مقاله در مورد فرش تركمن

 nx دارای 8700 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است فایل ورد nx  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد. این پروژه توسط مرکز nx2 آماده و تنظیم شده است توجه : در صورت  مشاهده  بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي nx،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد بخشی از متن nx : فرش تركمن پیشگفتار:« فرش در فرهنگ تركمن ریشه در تاروپود هستی و زندگی تركمن دارد. فرش تركمن، زاده‌‌ی ذهن خلاق و اندیشه‌ی جستجوگر و دستهای آفریننده‌ی مادر است. مادر، با زبان دل و با دست‌های هنرمندش، فرش را زمینه و جلوه‌گر اندیشه‌اش كرد و با هر گره تمامی احساس و عاطفه و عشق مادرانه‌اش را به دخترش و به مردم تركمن هدیه كرد. و در پایان برای زینت بخشیدن به قالی و اثبات حضور همیشگی خود در میان جلوه‌های گوناگون بافته‌اش، اثری از انگشتان خسته و خون‌بارش را بعنوان نمادی بنام گلین بارقاق به یادگار گذاشت. مادر، زندگی‌اش را به قالی بخشید و ذره‌ذره‌ی جسم و روحش را بر تاروپود قالی گره می‌زد. او، در تلاطم همیشگی زندگی‌اش، برای زینت‌بخشیدن به آلاچیق، نواری بافت؛ اما چه نقشی را می‌بایست به آن می‌نهاد و چگونه می‌توانست آنرا بیاراید؟ شاید اگر كاروانی را كه خنچه‌های عروسی دختر دلبندش را در سراب حمل می‌كردند نقش این نوار می‌كرد- كه چنین هم كرد- زیبا بود اما سراب را چگونه می‌توانست بنمایاند. بی‌تاب و بی‌آرام و در شور همیشگی خود، تصویر همان كاروان را در آینه‌ی خیالش نقش كرد، كه صدای زنگ‌های آن چونان انفجار الهامی بر اندیشه‌‌اش طنین افكند. مادر، میراثش را به همه‌ی عشق و مهر و احساس نهفته در آن، برای دخترانش به یادگار نهاد. كه دختران امروز، مادران فردایند. اما دریغا! بافندگانی كه سختی معیشت ناگزیرشان كرد تا برای بدست آوردن لقمه‌ی نان ببافند و سریع‌تر ببفاند، بدون در نظرگرفتن كیفیت طرح و نقش و رنگ و بی‌آنكه بدانند نام آگاهانه با دست خود میراث گرانبهای مادر را در زیر خروارها خاكستر فراموش دفن می‌كند. چشمانشان را بستند تا چشمان غمزده و نگران مادر را نبینند. طرح‌ها درهم سخت؛ اصالت گم شده؛ رنگها سست و بی‌دوام شد. كسی باید باشد تا آن همه‌ی خوابی، آن همه شور و شیفتگی آن همه تكاپوی آگاهانه و از سرهوشیاری و آن همه رمزوراز خفته در هر نماد و آذین را حرمت نهند و پاس دارد. در این میان دل سوخته‌ی عاشق كه خود از میان همه‌ی مردم و فرهنگ برخاسته، سعی دارد كه فریاد دردآلود فرش تركمن را به گوش هراهل دردی برساند، تا شاید از آن میان یكی كارگر افتد. درحال حاضر هنر قوی در حال از دست دادن خصلتهای خویش است و فرش از این مقوله جدا نیست. درنتیجه نه تنها ظرافت نقشها بلكه زیبایی رنگها هم آسیب خواهند دید. هنگامی كه فرشهای آسیای مركزی، درمیان مردم شهرهای وین، برلن، پاریس، یا لندن – كه در تجمل غوطه‌ورند – رواج یافت و مدشد هجوم خریداران اروپایی به دورترین بازارها و روستاهای دست‌نخورده و حتی اردوگاها‌ چادرنشینان آغاز شد. در نتیجه. بومیان این مناطق كه فریفته‌ی پول خریداران شده‌بودند، فرشهایی را كه از قیمت واقعی آنها اطلاع نداشتند، به فروش رساندند و بدین نحو مناطق زندگی آنان، گزیده‌ترین، گرانبهاترین، و پرمایه‌ترین فرآورده‌های خود را از دست داده و به دنبال خارج‌شدن این آثار، امكان بافت و تهیه‌ی نمونه‌های مشابه آنها از بین رفت. هم‌اكنون بافندگان اینگونه فرشها، برا ثر اغوای سود بیشتر و آنی‌تر توجه به این وظیفه و حرفه‌ی خانوادگی را از دست داده‌اند و فرشهایی ارائه می‌كنند كه باكار كم ‌ظاهری چشم گیرد و دلپذیر دارد. امروز ایران، قفقاز و تركستان شاهد فرشهایی هستیم كه فاید كیفیت هنری هستند.»لالایی قالی‌باف تركمن آبادان بر بلندی نشسته می‌خواند و به افتخار تركمن قالی می‌بافد بركوهپایه‌ها، ردپای گور خزان و در خانه‌ی كوچك‌ترین برادر، گلی قرمز بر قالی!لالایی، لالایی لالاكن، فرزند دلبندم گل من، گلی كه ماهی یك قالی می‌بافد، و كناره‌ی قالی‌اش، جای ده سرانگشت اوست، در میان گلها، به لاله می‌ماندبه قرمزدانه می‌ماند لالایی، لالایی لالاكن فرزند دلبندم تاریخچه فرشسابقه فرش را در جهان می‌توان به آغاز تمدن در جوامع بشری مربوط دانست از آن زمان كه انسان دانست روی زمین سرد و پراز خاك و حشره نمی‌تواند زندگی كند و شروع به استفاده از پوست و سپس پشمهای درهم‌شده جانوران اطراف محیط‌زیست خود كرد، انواع اولیه فرش بی‌تردید كیفیتی شبیه به نمد و یا تولیدات ابتدایی نساجی داشته‌است ولی بهرحال از آنجاكه از بافته‌های اولیه فرش به دلیل كیفیت غیرقابل دوام آن نمونه‌هایی دردست نیست هیچیك از حدسیات و تئوریها و استدلالات مورخان و محققان نتوانسته‌است زمانی دقیق برای تهیه اولین نوع از این پدیده زیبای انسانی را تعیین نماید. بی‌شك ایرانیان نیز نمی‌توانند ادعای تولید اولین فرشهای دستباف را داشته‌باشند ولی شواهد و مدراك تاریخی و بخصوص كشف قالی پازیریك سهم اعظم در خلق و تولید این هنر گرانبها را از آن ایرانیان می‌سازد. در اشعار همراز« ارابه‌های ایرانی كه با فرشهای ارغوانی پوشیده شده» یاد می‌شود. گزنفون به هنگام ثبت جنگهای ایران اشاراتی دارد دال براینكه« ایرانیان زیر بسترهای خود از فرشهای نرمی استفاده می‌كرده‌اند» در كتاب آناباسیس از فرشی صحبت می‌شود كه ارزش آن معادل 10 مینائوس(واحد پول یونان) برابر 38 پوند نقره بوده‌است. همواره درباره كیفیت واقعی آن اظهارات و اینكه موراد مورد بحث واقعاً فرش بوده و یا انواعی از نمد و یا گلیم منقوش و یا نوعی سوزن‌دوزی و غیره اختلاف‌نظر وجود داشته ولی در این زمان واقعیتهای تاریخی بیانگر نشانه‌های دیگریست. در كتابی كه در سال 1950 درباره كشفیات پروفسور رودنكو باستانشناس روس در شوروی انتشار یافت، صحبت از كشف فرشی است كه از گور یخزده یكی از شاهان سكائی در آلتائی مغولستان خارجی نزدیك به نواحی جنوبی سیبری بدست آمده این فرش كه بنام محل كشف آن پازیریك نامیده می‌شود وبمود یخهای جاودانی سیبری بنحو شگفت‌انگیزی تقریباً سالم مانده‌است. امروزه در موزه« ارمیتاژ لنینگراد» نگهداری می‌شود. ابعاد این فرش 6 فوت و 7 اینچ× 6 فوت معادل با 190×210 سانتی‌متر مربع می‌باشد تعداد گره در سانتی‌مترمربع 36 گره فارسی است رنگ فرش سرخ تیره، قهوه‌ای، نارنجی، و نوعی سبز مایل به آبی است كه امروزه به رنگ پازیك معروف است رنگهای مصرفی در فرش از انواع گیاهی یا حیوانی است. قدمت این فرش كه از نوع پرزدار و گره‌دار است به 5 قرن قبل از میلاد می‌رسد و آنچه كه از نظر تاریخی ساخت این فرش را به ایرانیان نسبت می‌دهد طرح و نقشه آن است كه سواران پارسی با پوشش و سلاحهای دوران پرشكوه امپراطوری ایرانیان« آشكارا نقشهای تخت‌جمشید را به یاد می‌آورند». این مسأله مسلم است كه این فرش در مناطق ایرانی‌نشین احتمالاً( خراسان) و یا حداقل در قلمرو حكومتهای ایرانی مادها و یا پارتها بافته شده و اعم از اینكه ایرانیان سازندگان اولین فرشهای بافته‌شده در دنیا باشند و یا نباشند می‌توانند ادعا نمایند كه در 2500 سال پیش در ایران فرش بافته شده و گره‌دار با نقشهای دقیق فنی تولید می‌شده‌است. در فاصله تا قرن شانزدهم میلادی كه سال بافت فرش معروف اردبیل می‌باشد نمونه و سندی در دست نیست جزاینكه قبل از كشف فرش پازیریك سابقه فرش‌بافی در ایران به زمان حمله مغولها و یا تركان سلجوقی نسبت داده می‌شد ولی نوشته‌های مورخان و جغرافی‌دانهای اسلامی وجود فرش را قبل از این زمانهای تاریخی در ایران مسلم می‌سازد.بهرحال همانطور كه گفته شد ما قصد تكرار مطالب تاریخی را درباره آنچه بر فرش گذشته وبی‌اعتنایی مغولها، هلاكوئیان و تركهای سلجوقی وسایر مهاجرانی كه بیشترین نیروی خود را صرف از بین‌بردن مظاهر فرهنگی و سنتی این سرزمین نمودند و تلخی‌هائی كه بر فرش و بافندگان آن گذشت نداریم اما آنچه كه در این مرحله قابل ذكر است نفوذ فرهنگ اسلامی بر مسأله فرش‌بافی ایران است كه امیدواریم تصور نشود كه این مطلب برحسب همآهنگی با مسائل روز طرح می‌شود ولی واقعیت نفوذ و فرهنگ اسلامی بر فرشهای شرقی بطور اعم و فرشهای ایران بطور اخص كاملاً محسوس است تا آنجا كه ما شاهد تحول بسیاری از طرح‌های اسطوره‌ای قدیمی ایرانی كه عمدتاً جنبه مذهبی و نیایشی داشته‌است به سمبلهایی اسلامی بوده‌ایم و بهترین نمونه آن طرح ماهی مشهور به ماهی درهم است و این طرح درواقع شكل تغییریافته ماهی است كه سمببل مهر و میترا از اساطیر ایران قدیم بوده و بعد از اسلام بصورت برگ خمیده‌ای تغییر شكل داده‌است. از طرف دیگر بدلیل حرمت بافت تصاویر و اسامی مقدسین و آیات الهی و قرآنی بر فرشهایی كه زیر پا گسترده هنر فرشبافی شاهده ظهور نوعی جدید از فرش گردید كه صورتی تزئینی و پرده‌ای و قابل احترام بخود گرفت و صدور و حضور اولین فرشهای ایرانی و كشورهای اسلامی بویژه تركیه در بازارهای اروپایی نشان‌دهنده آن است كه فرشها دارای طرحهایی با فرمهای مذهبی از نوع سجاده‌ای، جانمازی، محرابی، و نمادهایی از مساجد و غیره بوده‌است. مختصری از تاریخچه فرش قالی‌بافی از اوایل تمدن بشر آغاز گردیده است و ابتدا در میان چادرنشینان رواج یافت. در طی این مدت قالی جزو بهترین اموال شخصی بشمار می‌رفته و پادشاهان قالیهای زیبا را به سلاطین و یا زیردستان اهداء می‌كردند و همچنین بعنوان خراج در بازار پادشاهان غالب ارسال می‌داشتند. قالی برای پوشش و تزئین جایگاه‌های سلطنتی و دیوارها و بجای رومیزی و نیز برای زینت كف اتاقها و سالنها و مكانهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفته. قالی‌بافی مدتها قبل از تشكیل اولین سلسله فراعنه مصر در نواحی بین‌النهرین و خاور نزدیك رایج بوده‌است. رموز ساختن رنگهای مختلف كه در بافت قالیها بكار می‌رفته نزد قالیبافان آسیایی محفوظ می‌ماند، و تنها از پدر به پسر انتقال می‌یافت. همزمان با پیشرفت تمدن جهانی صنعت قالیبافی از نظر كمی و كیفی ترقی نمود. تا آنجا كه بصورت كنونی درآمد. برای پی‌بردن به سابقه دیرین قالیبافی در ایران و جنبه‌های مختلف هنری آن می‌توان به نوشته‌ها و مداركی كه بیش از دوهزارسال قدمت دارد استفاده نمود. سالنامه چینی مربوط به سالهای 617-590 میلادی یعنی اندكی پیش از پایان كار ساسانیان قالی را جزء فرآورده‌های ممتاز ایران شمرده‌است. فرش بهارستان كه جزو بهترین فرشهای ایران است هنگام یورش اعراب به پایتخت ساسانیان قربانی توحش آنان گردید و قطعه‌قطعه شد. این فرش تاروپود ابریشمی داشت كه به زروسیم و انواع گوهرها آراسته شده‌بود. همچنین حمله مغول در ایران از بروز اكثر فعالیتها جلوگیری نمود و هنر قالیبافی را دچار وقفه ساخت ولی قالیبافی كه یكی از هنرهای خاص ایرانی است همچنان به پیشرفت خود ادامه داد و این فاجعه تاریخی باعث ازمیان رفتن آن نگردید. تا اینكه به بالاترین درجات خود رسیداز آنجائیكه مواد بكاررفته در بافتهای قالیها مانند پشم و پنبه‌ها در مقابل عوامل طبیعی چون حشرات، رطوبت و گردغبار مقاوم نیستند هیچگونه اثری از قالیهای پیش از قرن دهم هجری دردست نیست. پادشاهان صفوی نسبت به صنعت قالیبافی توجه و علامتی خاص ابراز می‌نمودند. چنانچه شاه اسماعیل هنگام كشورگشایی برجسته‌ترین هنرمندان قالیباف را به تبریز آورد و پاداش شایسته دارد و آنان را به كارشان دلگرم ساخت. در زمان شاه‌عباس كبیر علاوه بر جنبه‌های هنری و تجملی امكانات بازرگانی قالیهای ایران شناخته شد. در آغاز سلطنت ناصرالدین‌شاه توسط بازرگانان تبریزی در اسلامبول بازاری برای عرضه قالیهای ایران گشایش یافت. خریداران این بازار بیشتر از مردم انگلیس، فرانسه، و امریكا بودند كه رنگ‌آمیز قالی ایران را برای زینت‌بخشیدن به سالنهای خود می‌پسندیدند. بدین ترتیب روزبروز بازار فروش قالیهای ایران رونقی بیشتر یافت. قالی ایران در بیشتر ممالك خارجی شهرت به سزایی كسب كرد. امروزه بافت قالی و قالیچه جزوء بهترین صنایع دستی ایران محسوب می‌گردد كه بعلت دارابودن پشم خوب، بافت ظریف، ثبوت رنگ و استفاده از رنگهای طبیعی و تنوع نقش شهرت جهانی دارد. یكی از ارقام مهم صادراتی كشور را تشكیل می‌دهد. تعریف فرش فرش واژه‌ای است عربی كه در لغت به معنای گستردن و گستردنی است. چنانچه فرش بدون دخالت ماشین یعنی با دست بافته می‌شود به آن« دستباف» گویند. فرش دستباف از نظر ساختار دوگونه است: اول، فرش گره‌خورده و پرزدار كه علاوه بر تاروپود از خامه و پرز برخوردار است مانند قالی و قالیچه و انواع آن؛ دوم فرش تخت باف كه فقط دارای تاروپود تنیده و درهم است و نوعی بافته پوددار را تشكیل می‌دهد؛ مانند گلیم، سوماك، ورنی، پلاس، و انواع دیگر آن. آنچه در این كتاب از فرش سخن می‌رود، مقصود گروه اول، یعنی فرشهای گره‌بافته پرزدار است. در نوشته‌های بازمانده از زبان پهلوی برای قالی نفیس واژه« بپ» یا « پوپ» و برای فرش( و نمد) واژه(نمت) و برای فرش، جامه و بستر واژه« ویسترگ» آمده كه واژه اخیر نیز از« ویسترتن» به معنی گستردن اخذ شده‌است. در لغتنامه دهخدا نیز واژه( بوب) به معنای فرش، بساط، خانه و… است كه به آن انبوت نیز می‌گویند. تركمنستان موزه دولتی هنرهای زیبای تركمنستان Cosudarstvennig muzey izobrazitelniykn iskusstv Turkman skoy SSRاین موزه در سال 1983 در عشق‌آباد تأسیس شده‌است. در این موزه كاملترین مجموعه هنرهای تركمنی مخصوصاً هنرهای دستی تركمن گردآوری شده‌است. مجموعه‌ای از آثار هنرهای دستی ایران( قالی، زری، مینیاتور، ظروف مختلف) نیز از زمره آثار این موزه است. بافندگیدر هیچكدام از صنایع دستی ایران تقسیم كار مثل بافندگی انجام نشده‌است به غیر از كسانی كه خدماتی انجام می‌دهند مانند حلاج، ابریشم‌پیچ، و رسیندگی و رنگرز سه پیشه‌ور مستقل دیگر هم وجود دارد قبل از اینكه بافنده بتواند ماسوره خود را بكار برده و ازنخ پارچه ببافد باید الیاف را به آنها بدهد.ا ینها عبارتند از شانه‌ساز،( شانه‌بند) تن‌پیچ، وطراح یا گورت‌چین، این فقط در مورد بافندگان سازمان‌یافته صدق می‌كند. خانه‌بافها و چادرنشینانی كه قالیبافی می‌كنند به استادی و مهارت خود متكی هستند. دستگاه بافندگی در ایران دستگاه‌های بافندگی متنوعی به چشم می‌خورد از دستگاه بافندگی افقی و زمینی كه در بسیاری از كشورهای خارومیانه تاریخ آن به هزاره سوم پیش از میلاد می‌رسد تا دستگاه‌های مركب چندوردی و بالاخره دستگاه تن‌بافی طراح‌انداز كه پیش‌درآمد دستگاه جاكار(jacquard) اروپائیان است در ایران هست. از لحاظ ساخت، دستگاه‌ها به عمودی و افقی تقسیم می‌شوند. دستگاه بافندگی افقی برای قالی- گلیم و زیلو بكار برده می‌شود. همچنین دستگاه‌های دوتیری و نیز سنگین وجود دارد. بیشتر آنها با ورد است ولی بافندگی به شكل تخت و مسطح هم در میان بعضی از قبایل برای بافتن تنگ اسب و جاجیم متداول است. تركمن‌نشین(Torkmannesin ) تركمن‌ها بخشی از عشایر« ترك‌زبان» ایران هستند كه از نقاطی در مازندران گرفته تا بجنورد و قوچان در شمال اخراسان مستقر هستند. تركمنها به دو طایفه« تركمن یموت» (yamut/d) و« تركمن تكه»(tekke ) بخش می‌شوند كه شماری از افراد این دو طایفه در آن سوی دریای خزر به سر می‌برند. قالیهای معروف تركمن در 3 قبیله« آقابای» و« جعفربای» از طایفه تركن یموت و تكه از طایفه تركمن تكه بافته می‌شود.محل استقرار قبیله« آتابای» در گنبد كاووس و قبیله تكه در شمالغربی گنبد كاووس و جعفربای در گمیشان و آق‌قلعه است. بافت« ماركوپولو» در قرن هفتم هجری قمری از فرشهای بسیار ظریف و زیبای تركمن یاد می‌كند و می‌توان نتیجه گرفت كه صنعت فرشبافی تركمن‌ها در این قرن رونق فراوان داشته‌است: قالیچه‌‌های تركمن یك پوده است و با دارهای افقی بافته می‌شود و درازا و پهنای آن بیش از 2 – 3 متر نیست و در نتیجه قالیچه‌های بافته‌شده با اینگونه دارها كمی بیش از یك‌مترونیم درازا و یك‌متر و چند سانتی‌متر پهنا دارد. از قالیهای معروف تركمن می‌توان قالی یموت را نام برد كه بیش از جنگ جهانی دوم با چند طرح ویژه و با متن به رنگ ارغوانی سیر بافته می‌شود ولی پس از جنگ، بافندگان بسوی طرح‌های بازارای با زمینه‌ای به رنگ قرمز روی آوردند.میزان محصول بافندگان« آتابای» در مجموع در سال نزدیك 2400 برای اندازه‌گیری فرش واحدی بنام ایاق(ayaq) بكار می‌برند كه مساوی با نزدیك 30 سانتی‌متر است. طرحدر قالی تركمن، طرح مركزی و نگاره‌هایی جدا در چهارگوشه فرش بطور معمول نقش نمی‌شود. نقش‌ها طرحها شكسته است و متن پوسیده از نگاره‌هایی هندسی است. نگاره‌های اصلی تركمنی بطور معمول هشت‌ضلعی است كه گاه مانند مربع و گاه مانند لوزی می‌نماید كه هر یك از آنها، حاشیه‌ای دارند كه از لوزیهای كوچك تشكیل می‌شود. به نظر می‌رسد كه برخی از نقش و نگار قالیهای تركمن یارگار« تمغا»( نشان) و اونقون( توتم)‌هایی باشد كه ساده شده‌است.« رشیدالدین فضل‌الله وزیر» (645-718 ه.ق) در كتاب جوامع‌التواریخ خود از 24 طایفه« اوغوز» ( تركمن) در زمان خود یاد می‌كند كه هر طایفه یك« تمغا» ویژه خود داشته‌اند و هر چهار طایفه یك« اونقون» می‌شناختنند كه آن را محترم می‌داشته‌اند.« اونقون» براساس نوشته رشیدالدین‌فضل‌الله از واژه « انیق» تركی به معنی« مبارك» می‌آید. « اونقون»‌های طایفه‌های تركمن آنگونه كه از كتاب« جامع‌التواریخ» برمی‌آید از جمله، عبارت است از انواع پرنده‌های شكاری مانند شاهین و باز. اینك از جمله نگاره‌های معنی‌دار در قالیچه‌های تركمن عبارت است از: « قچ»(qac ) یعنی قوچ« آلج»(alej ) یعنی خط‌ و خالدار و« قوش» (qus) كه گونه‌ای باز است. و اسم این نگاره‌ها را بافندگان بطور معمول با پسوند« گل» بكار می‌برند مانند: « آلج‌گل» برخی از نشانه‌ها را مانند دانه‌های اسفند كه نخ شده‌است به شكلی مانند مربع و مثلث جسبیده بهم درمی‌آورند كه طلسمی است برای رفع چشم‌زخم و با تغییراتی نه‌تنها در قالیچه‌های تركمن بلكه در قالیچه‌های« كرد» و « بلوچ» نیز دیده می‌شود و یا شكل صلیب شكسته مانند، كه تنها در آثار سفالین پیش از تاریخ« در سیلك» و « سگزآباد» دیده شده‌است. از جمله طرح‌های رایج در میان بافندگان تركمن، نقشه‌های غزال گزیموت، چهارفصل و قاشقی است. قالیچه‌های تركمن تنها با چند رنگ ساده، رنگ‌آمیزی می‌شود در برخی طرح‌ها دو خط عمود برهم زمینه فرش را به چهار بخش تقسیم می‌كند كه رنگ هر بخش با بخش روبرو قرینه و با بخش كناری در تضاد است. رنگهای لاكی، سفید، سبز و قرمز روشن از جمله رنگهایی است كه در بافته‌های تركمن بكار برده می‌شود. برای رنگ زمینه از كرم، سفید، و همچنین قرمز روناسی بهره می‌گیرند كه رنگ اخیر باعث شهرت قالیچه‌های سرخ‌رنگ تركمنی در جهان شده‌است. معرف قالیچه‌های سرخ‌رنگ، زمانی قالیهای معروف یموت با زمینه ارغوانی سیر و بعد قالی طرح بخارایی با متن قرمز است. قالی و قالیچه تركمن تركمن‌های ایران در حاشیه جنوب‌شرقی دریای خزر در شهرهای بندرشاه، پهلویدژ، را میان شاه‌پسند، گبندكاووس، گمیشان، مینودشت، گالیكش، گرگان، و تركمن صحرا پراكنده‌اند. كار قالیبافی در سه ایل آقابای و جعفربای كه از تیره یموت هستند و ایل تكه كه پس از انقلاب اكتبر از جمهوری تركمنستان شوروی به ایران پناهنده شده‌اند رواج دارد. تركمنها دیرزمانی نیست كه اسكان یافته‌اند. تراكمه در آغاز خانه یا باصطلاح خودشان« اوبه» را با نمد و حصیر كه به آن« پاپونچا» می‌گویند مفروش می‌كردند ولی پس از گذشت زمان بتدریج در كنار كشاورزی و دامداری حرفه و هنر فرش‌بافی را نیز فراگرفتند. امروز تراكمه ایران به پرورش اسب و بافتن قالی معروفیت بسزایی دارند. دقت و ظرافت این دختران و زنان هست كه گاه موجب خلق شاهكارهایی بی‌نظیر در عالم قالیبافی می‌گردد. بهترین قالی تركمن مربوط به ایل« تكه» می‌باشد.مركز اصلی این ایل در چهارده فرسنگی شمالغربی گنبد كاووس است. بهترین قالیچه‌های تركمنی مربوط به كارهای همین ایل می‌شود ولی تعداد آنها محدود است و حداكثر در سال به 500 عدد نمی‌رسد. ایل آتابای نزدیك گنبدكاووس در محلی بنام« جرگلان» سكونت دارند ظرافت قالیهای این ایل به پای قالیچه‌های ایل« تكه» نمی‌رسد ولی تولید آن از ایل« تكه» بیشتر است. تعداد قالیچه‌های بافت این ایل در سال نزدیك به 2000 تخته است. افراد ایل جعفربای در شهرها گمیشان و پهلویدژ زندگی می‌كنند و تعداد قالیچه‌های این ایل در سال به 1000 تا 1500 عدد می‌رسد. قالیچه‌های ساخته شده دست افراد این بخوبی سایر قالیچه‌های تركمن نیست. قالیچه‌های تركمن بطوركلی دارای گره تركی‌باف و یك پوده می‌باشد و در روی دستگاه‌های افقی بافته می‌شود و تاروپود هر دو از پشمهایی است كه در همان نواحی یافت می‌شود و در دسترس می‌باشد. در تمام نقاط تركمن‌نشین شمال از كارگاه‌های قالیبافی بشكلی كه درسایر شهرهای ایران رایج است اثری دیده نمی‌شود. قالیبافان تركمن دار قالی را برروی زمین بصورت افقی نصب می‌كنند. این دستگاهها قابل حمل‌ونقل می‌باشند. ابزار قالی‌بافی در بین تراكمه عبارتند از: قیچی، شانه، كسگر، و كارد دار قالی در اصطلاح تركمنی « قوراما» نامیده می‌شود. طرح قالیهای تركمن بیشتر شكسته و هندسی می‌باشد و نزدیك بكارهای بخارا و سمرقند است. طرح‌های معروفی كه تراكمه با آن قالی خود را زینت می‌دهند عبارتند از: ماری‌گل، تكه‌گل، افغانی كه توسط ایل تكه و درناب گل، قفسه‌گل آقایق كه افراد ایل آتابای از آن استفاده می‌كنند و آینه‌‌گل كه مخصوص این جعفربای می‌باشد. رنگهای مصرفی این قالیچه‌ها در گذشته قرمزدانه و روناس بوده كه با دندانه زاج بكار می‌رفت و شفافیت و رنگ مخصوص قرمز آن بهترین معرف كار قالیبافان تركمن بود. امروز كم‌وبیش رنگهای شیمیایی جای رنگهای طبیعی را در بین تراكمه گرفته‌است. امید می‌رود با فراوانی گیاهان رنگ‌دار در كرانه‌های خزر و جنگل‌های مازندران و گرگان بتوان روشهای رنگرزی گذشته را در بین تراكمه رواج داد. قالیچه‌های تركمنتركمنهای ایرانی در دشت گرگان، درشمال گنبدكاووس( قابوس) از ساحل دریای خزر تا مراوه تپه سكنی دارند. دیرزمانی نیست كه تركمن‌ها اسكان شده‌اند و با زراعت آشنایی یافته‌اند. ولی هنوز در دره‌های مدوری زندگی می‌كنند كه پوششی از نمد و حصیر دارد. تركمنان تكه در چهارده فرسنگی شمال باختری گنبدكاووس بسر می‌برند و مركزشان مراوه‌تپه است. گلهای تركمننشانی، هرقدر هم كوچك و ناچیز از آن سرچشمه در این گلها باشد در حالیكه حتی یك نمونه نمی‌‌توان یافت كه آن را بتوان به هنر چین یا حتی به هنر آسیای مركزی پیوند داد. تركمنها گلهای اصلی قالی خود را نام‌هایی داده‌اند كه صورت مهم‌ترین آنها و معنی نام آنها مسائل بسیاری را روشن می‌كند.مهمترین گلها چنین است: 1- فیلپی‌ گولFilpay gul : ( به معنی كف‌پای فیل قابل مقایسه با چپات استر د رسیستانی به معنی كف پای شتر)2- چمچمهCemce : به معنی چمچه یا چمچه چمچه لغت فارسی است به معنی قاشق گود3- كجبهKejebe : به معنی كجاوه و گرفته از تلفظ بسیار قدیم واژه یعنی كجابه 4- گولی‌گولgulli gul : به معنی نقش گل گلدار و آن نقش مایه‌یی است دارای گل ریز 5- دغاdoqa : بمعنی طلسم. در تركی ریشه ندارد و همان دغاست6- سكیزقاپیSekiz qapi : بمعنی هشت در. ترجمه نادرست هشت‌بر است.7- سكیزكلهSekiz Kelle : به معنی هشت‌كله 8- چرخ‌پلكCark Palak : به معنی چرخ فلك 9- آینا، آیناگل: ayna gol : به معنی نقش آینه 10- آت‌ایاقی at ayaqi : پای اسب به تقلید ا زفیلپی‌گول استان مازندران، عشایر تركمنمهمترین عشایر جنوب شرقی دریای مازندران تركمن‌های می‌باشند كه در دو منطقه كوهستانی وجلگه‌ای حوالی رودگرگان تا نوار مرزی ایران و جمهوریهای فدراتیو زندگی می‌كنند. عشایر تركمن از دو ایل بزرگ یموت و گوگلان تشكیل شده‌است. تركمنها با دیگر قبایل ترك و مغول از چند هزارسال پیش در دشتهای آسیای مركزی سكونت داشته‌اند. از آنجا كه اساس زندگی تراكمه مازندران و بردامداری و دامپروری متكی است. آنان مجبورند نیمی از سال را در گرمسیر و نیمی دیگر را در سردسیر بسربرند، افراد هر خانواده در محیطی مدور و نمدپوش بنام« اوی» اسكان می‌یابند. خانواده ایلی كه دامهایشان جهت چرا در یك رمه جمع می‌شوند اوی‌هایشان را در كنار یكدیگر بنا می‌كنند.مجموعه چند اوی كه در واقع یك واحد گله داراست « اوبه» نامیده می‌شود. اوبه‌هایی كه به فاصله یك تا چند كیلومتر از یكدیگر قرار دارند طایفه كوچكی را تشكیل می‌دهند كه در برخی مواقع تعداد 100 خانوار را در برمی‌گیرد. سرپرستی اوبه‌ها، تیره‌ها و طایفه‌ها در گذشته با ریش سفیدانی بود كه آنان را یاشول می‌نامیدند. اشتغال زنان در سردسیر، پشم ریسی، قالی‌بافی، نمدبافی و سوزن‌دوزی است، اسب‌سواری و چوگان سرگرمی مردان است. تركمنها هیچگاه بخدا سوگند نمی‌خورند و بندرت سوگند یاد می‌كنند. از بارزترین ویژگی‌های تركمنها استفاده از اسب و تفنگ، قالی و سكونت در آلاچیق است. آنان بسیار میهمان نوازند و از میهمانان خود با یك قوری بزرگ چای و یك كاسه چای‌خوری پذیرایی می‌كنند. آنان بجای نشستن همواره لم می‌دهند و به مجرد ورود یك میهمان ابتدا پشتی و یا بالشتی جهت لم دادن وی مهیا می‌سازند. تركمنها به زبان فارسی و لهجه‌های تركی و مازندرانی هم آشنا هستند. ادامه خواندن مقاله در مورد فرش تركمن

نوشته مقاله در مورد فرش تركمن اولین بار در دانلود رایگان پدیدار شد.