nx دارای 29 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد nx کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز nx2 آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي nx،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد
بخشی از متن nx :
مقدمه و طرح مسئله :
كوه مهمترین كانون اكولوژیكی كره زمین است، كوه ها یك پنجم سطح خشكی های زمین را تشكیل می دهند و مسكن حداقل 10 درصد از جمعیت جهان در این نواحی قرار دارند. بیش از نیمی از جمعیت جهان به آبخیزهای كوهستانی وابسته اند. كوه ها سرچشمه اصلی منابع آب شیرین جهان هستند كه بدون آن حیات موجودات زنده ممكن نیست.
مطابق یك اصل بوم شناختی (ecologic) هر اندازه پستی و بلندی یا چین و شكن منطقه ای بیشتر باشد، «تنوع زیستی» یعنی گوناگونی جانوران و گیاهان آن منطقه، بیشتر خواهد بود. به این دلیل در كوه ها، گونه های بسیار متنوع جانوری و گیاهی را می توانیم ببینیم، پاره ای از گونه های گیاهی در سمت سایه گیر صخره ها و دامنه ها و پاره ای دیگر در سمت آفتاب گیر رشد می كنند. پاره ای از آنها در ارتفاع های پایین كه گرمتر هستند و پاره ای دیگر در ارتفاع های بالاتر كه سردتر هستند می رویند.
جانوران گوناگون هم با استفاده از پوشش گیاهی متنوع و در پناه امكانی كه صخره ها و غارهای كوهستان برای زیست آنان فراهم می سازد، جمعیت های قابل توجهی را شكل می دهند. به این ترتیب، در مجموعه كوهستان ها و كوهپایه ها، «گیا» (حیات گیاهی منطقه = flora) و «زیا» (حیات جانوری منطقه = fauna) تنوع چشم گیری دارد. حال سوالی که در این قسمت مطرح میشود این است که :اکوسیستم كوهستانی از چه توانمندی هایی برخورداراست ؟ و به چه دلیل و توسط چه کسانی در حال نابودی است ؟ ایا واقعاً او اهمیت این اکوسیستم را احساس نمی کند؟
اهمیت اکوسیستم کوهستان :
كوه ها همانند سدی در برابر جریانات هوا قرار دارند. این امر موجب بروز بارش در ارتفاعات می شود. كوه ها در تمام نقاط دنیا فیلتر ورود هوای پاك به مناطق شهری هستند.
وزیدن بادها و شرایط متحول جوی به علت حضور فیزیكی ناهمواری های كوهستان است. در حقیقت كوهستان ها، آب و هوا را تغییر می دهند و آب و هوا، كوهستان ها را تحت تاثیر متقابل قرار می دهد.
از نظر طبیعی كوهستان ها حلقه ارتباطی گردش آب (هیدرولوژی) میان رطوبت آسمان در جو، با زمین و جریان های سطحی و زیرزمینی آن است. بنابراین، وجود رشته كوه های البرز در شمال و زاگرس از شمال غربی تا جنوب شرقی فلات ایران است كه كشور پهناور ما را از منابع نسبتا خوبی برخوردار كرده است.
حفاظت از تنوع گونه های گیاهی و جانوری نقش تعیین كننده ای در اقتصاد شهرها، جوامع كوهستانی بویژه در ایجاد مشاغل پایدار برای آنها دارد. به همین دلیل، برای حفاظت از آنها احتیاج مبرم به تحقیق، مطالعه و آموزش است. تخریب و برداشت بی رویه در زمینه های مختلف، باعث آسیب پذیری زیستگاه شده و نسل تعدادی از گونه های گیاهی و جانوری را در معرض تهدید جدی و خطر انقراض قرار داده است.
كارشناسان معتقدند اهمیت كوه ها در تنظیم آب و هوای جهان اگر بیشتر از جنگل های بارانی نباشد، به یقین كمتر نیست. در این اكوسیستم، مخازن عظیمی از گونه های ارزشمند گیاهی و جانوری وجود دارد و جنگل های واقع در این مناطق، مخازن ژنتیكی بسیار بزرگی در طبیعت هستند.
مناطق كوهستانی در معرض شرایط سخت محیطی مانند دمای پایین، بادهای شدید و تند، حساسیت بالا، نوسانات بالای درجه حرارت و فرآیند كند ترمیم قرار دارند.
تحقیقات نشان می دهد كوه ها در تامین غذا، گذراندن اوقات فراغت و زیستگاه موجودات نیز نقشی مهم ایفا می كنند، این مناطق همچنین از اصلی ترین مراكز سكونت، صنعت و كشاورزی هستند و به همین دلیل گوناگونی فرهنگی فراوانی در این عرصه ها مشاهده می شود و توانایی بالقوه ای برای توسعه اكوتوریسم دارند.
كوه ها جزایر تنوع زیستی و محل زندگی گونه های بی نظیر و بی شماری از گیاهان و جانورانی است كه در هیچ جای دیگر این كره خاكی یافت نمی شود.
در شرایط سخت آب و هوایی، محدوده تطابق انسانی و بیولوژیكی در مناطق كوهستانی فراتر می رود و در ارتفاعات بالاگیاهان و جانوران بومی مكانیسم های تطبیقی ویژه ای را در خود توسعه داده اند.
بعضی گیاهان وحشی در شرایط سخت كوهستان، گستره وسیعی را به وجود آورده اند و كاملابا محیط سازگارند.
شكنندگی این اكوسیستم ها باعث شده است تغییزات جزیی در دما، بارندگی یا ثبات خاك ایجاد شود و این خود می تواند به از بین رفتن كل جامعه گیاهی و جانوری منجر شود.
از آنجا كه اكوسیستم های كوهستانی محل مناسبی برای پرورش گیاهان دارویی است، آمار ها نشان می دهد حدود 80 درصد جمعیت جهان به داروهای سنتی وابسته اند، اما متاسفانه یكی از 8 گونه گیاهی كه از بیوم های كوهستانی به دست می آیند، در معرض خطر انقراض قرار دارند. از سوی دیگر، با گسترش شهرها به سمت كوه ها بویژه كوه شهرهای ایران، احداث جاده های كوهستانی، فشار بی رویه توریسم آن هم در شرایطی كه جایگاه و نقش آن از نظر اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی تعریف نشده و آحاد مختلف مردم تحت آموزش های خاص اكوتوریسم قرار نگرفته اند، از دلایل دیگری است كه اعمال مدیریت ویژه را در كوهستان ها می طلبد.
كوهستان ها بستر و زیربنای توسعه از سالیان دور بوده اند، تحولات علمی، صنعتی، اجتماعی و فرهنگی مربوط به قرن های گذشته تاكنون بر پایه وجود منابع غنی كوهستان ها شكل گرفته است.
از این رو توجه مسوولان به لزوم برنامه ریزی و مدیریت، توانمند شدن و توانمند سازی اقشار مختلف مردم با نگاه دقیق و علمی به اكوسیستم ها برای پایش، حفاظت، بهره برداری پایدار و اشتغالزایی برای جوامع محلی، ضرورتی است انكارناپذیر است.
کوههای ایران
حدود 90 درصد از خاک ایران در محدوده فلات ایران واقع شده است و حدود 54 درصد خاک ایران را کوهها شکل داده اند. بدین صورت می توان گفت ایران کشوری کوهستانی محسوب میشود و بیش از نیمی از مساحت کشور را کوهها و ارتفاعات، و کمتر از 4/1 آن را نیز اراضی قابل کشت تشکیل داده است.کوههای ایران بخشی از سلسله کوههای آلپ – هیمالیا می باشد. این سلسله کوههای از کوهستانهای جنوب فرانسه آغاز و پس از عبور از رشته کوه آلپ، از طریق شبه جزیره بالکان وارد ترکیه می شود. سپس این کمربند کوهستانی به دو شاخه شمالی – جنوبی تقسیم بندی می شود. شاخه شمالی از طریق
رشته کوههای قفقاز کوچک (آذربایجان) وارد ایران شده و بصورت رشته کوه البرز به سمت جنوب و سپس به سمت شرق ادامه می یابد. شاخه جنوبی آلپ – هیمالیا از طریق جنوب ترکیه وارد ایران شده و کوههای زاگرس را تشکیل می دهد و به سمت جنوب شرق امتداد می یابد. رشته شمالی (البرز) پس از عبور ازافغانستان به فلات تبت می رسد و رشته جنوبی (زاگرس) پس از اتصال به پهنه مکران از طریق پاکستان به فلات تبت می پیوندد. روند سلسله کوههای آلپ
– هیمالیا در شرق فلات تبت (شرق چین) به سمت جنوب تغییر کرده، از مجمع الجزایر فیلیپین و اندونزی و از شمال استرالیا می گذرد و در اقیانوس آرام تا نیوزلند ادامه می یابد. این کمربند عظیم محل برخورد دو ابر قاره اوراسیا و گندوانا که خود از چندین کمربند کوه زایی کوچکتر نظیر البرز، زاگرس و ;;.. تشکیل شده است
همانطور که بین دو ابرقاره اوراسیا در شمال و گندوانا در جنوب سلسله کوههای آلپ – هیمالیا تشکیل شده اند، بین دو خرد قاره لوت در ایران و هیرمند در افغانستان نیز کوههایی تشکیل شده اند که به مجموعه کوههای شرق ایران معروفند. کوههای ایران به دو شکل تقسیم بندی شده اند، در این مبحث سعی شده هر دو تقسیم بندی مورد بررسی قرار گیرد
می توان گفت: فلات مثلثی شکل ایران از کوههای البرز در شمال، زاگرس در غرب و جنوب غرب و ارتفاعات مکران در جنوب تشکیل شده و دیواره شرقی فلات را کوهستانهای شرق ایران می سازد. لذا می توان اینگونه بیان نمود که، ایران سرزمینی کوهستانی است که نواحی مرکزی آنرا شوره زارها، شن زارها، دریاچه های شور و دشتها پوشانده استبعلاوه در سرزمینهای داخلی فلات مرکزی ایران علاوه بر نواحی پست، رشته کوهها و ارتفاعات منفردی نیز وجود دارد.
اکوسیستم کوهستانی اطراف تهران
با توجه به افزایش بیش از پیش جمعیت، گسترش روزافزون، كمبود فضای سبز و آلودگی شهر تهران شاهد گرایش عمومی مردم تهران برای گذراندن وقت آزاد و برخورداری از طبیعت و تنفس در فضای باز كوهستان ها و مناطق طبیعی اطراف تهران هستیم و به طور كلی این مناطق طبیعی را می توان به دو بخش تفكیك كرد.الف- مناطق كوهستانی و دره های مشرف به تهران كه دسترسی به آنها به سادگی امكان پذیر است.ب- مناطق كوهستانی و دره های دیگر كه محتاج به مسافرت كوتاه مدت برای دسترسی به آنهاست.در قسمت الف می توان از فرحزاد، اوین، دركه، پس قلعه، گلاب دره، كلكچال و ازگل نام برد و از قسمت ب می توان به لواسانات، رودبارقصران، آبعلی، رودهن و پلور اشاره كرد. در مورد بخش الف می توان گفت كه همگی آنها در ابتدا روستایی ییلاقی و خوش آب و هوا بوده اند و همین موضوع باعث جذب توسعه شهری بدین مناطق شده است ولی از آنجایی كه در توسعه شهری منطق توان طبیعی محیط در نظر گرفته نمی شود، خود آن چیزی كه به عنوان انگیزه باعث رونق
اقتصادی می گشت (خوب بودن آب و هوا، حضور باغات و چشمه ها، امكانات محیطی) از میان برده شد و به جای آن ساخت و ساز شهری توسعه پیدا كرد. اگر امروزه بگوییم كه دیگر اثری از باغات معروف و لطافت طبیعی دره های شهر شمیران نمانده، سخنی به گزاف نگفتیم. اما بخش مورد بحث قسمتی از بخش «ب» یعنی رودبار قصران و لواسانات است كه قابل تعمیم به كل منطقه «ب» است كه اگر هم اكنون توجه خاصی به این منطقه نشود سرنوشتی شبیه بخش «الف» پیدا می كند.
كلیات مرفولوژیك رودبار قصران و لواسانات
بخش رودبار قصران سرزمینی با كوه های بلند و دره های ژرف است كه واژه قصران (معرف كهسران یا كوهساران) برای آن اسمی با مسماست. این بخش متشكل از 49 آبادی با نام «دهستان رودبار قصران» و مركزیت روستای حاجی آباد در شمال شرقی شمیرانات قرار دارد. شهر اوشان فشم و میگون كه با مساحت تقریبی 60 كیلومتر در سال 1337 به صورت شهر درآمد، در دل دهستان رودبار قصران، در یك دره طویل جای گرفته كه خود از سه محل متمایز با نام های اوشان، فشم و میگون با محل های متعدد و بافت های ویژه شكل گرفته است.
بخش لواسان سرزمینی كوهستانی با دره های فراخ و دشت های نیمه هموار و با نام بامسمای «تیغه» برآمد نگاه خورشید«این بخش از دو دوهستان تشكیل شده است، دهستان لواسان بزرگ با مركزیت روستای آباد و معروف «لواسان» با 20 آبادی و دهستان لواسان كوچك با مركزیت روستای آباد و مشهور «افجه».شهر لواسان شهر جدیدی كه در سال 1349 به صورت شهر درآمد و در دشت نیمه هموار گلندوك در حال رشد سریع است. بخش لواسانات نیز در شمال شرقی شهرستان شمیرانات قرار دارد.
اهمیت اكوسیستم كوهستانی لواسانات و رودبار قصران
سازمان ملل متحد به دلیل اهمیتی كه اكوسیستم كوهستانی در زندگی جوامع انسانی دارد، سال 2002 را به نام سال بین المللی كوهستان نامید. وجه تمایز كوه ها با سایر بوم ها بعد ارتفاعی آنهاست كه این وجه، مهم ترین خصوصیات اكولوژیكی كوه ها را تشكیل می دهد. با افزایش ارتفاع، زون های حیاتی متفاوتی در كمربندهای ارتفاعی كوه ها شكل می گیرد و بخش عظیمی از تنوع زیستی را در خود جای می دهد. به عنوان زیستگاه های جزیره ای نیز كوه ها یكی از مراكز بومزادی به شمار می روند. همچنین غنای گونه های بومی باستانی به عنوان شاخصی از تنوع زیستی كوه ها را از نظر اهمیت در صدر بیوم های زمینی قرار داده است.عوامل تهدیدكننده اكوسیستم كوهستانی شهرستان شمیران (لواسانات و رودبار قصران)اكوسیستم های كوهستانی در تمامی كشورهای جهان در اثر فعالیت های موثر انسانی دگرگون شده و به تخریب كشیده شده اند. این دگرگونی ها از نظر نوع عوامل و شدت آسیب، میزان خطر و درجه حساسیت در مناطق مختلف ایران كاملاً متفاوت است. شهرستان شمیران (لواسانات و رودبار قصران) به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و همسایگی با كلان شهر تهران، میزان آسیب رسانی و تخریب آن از شدت و حساسیت بالایی برخوردار است. مهم ترین عوامل تهدیدكنننده اكوسیستم كوهستانی شهرستان شمیران عبارتند از:– بوته كنی و قطع درختان و از بین بردن باغات و به منظور ساخت وساز كه در چند سال اخیر یكی از مهم ترین عوامل تهدیدكننده و تخریبی محیط زیست این مناطق بوده.– چرای بی رویه دام در اراضی مرتعی، كه باعث از بین رفتن پوشش گیاهی می شود.– بهره برداری از معادن، بدون آنكه اراضی تخریب شده را احیا كنند.– جاده كشی و توسعه بی رویه شبكه دسترسی در دامنه های بكر كوهستان و همچنین سوء استفاده از طرح هایی همانند طرح طوبی كه باعث خصوصی شدن بسیاری از مراتع طبیعی و اراضی كوهستانی كه اصولاً به آنها منابع ملی می گویند شده و شدت ساخت وساز در آنها از دیگر مواردی بود كه باعث از بین رفتن پوشش گیاهی و اختلال در حیات وحش این منطقه شد.– هجوم جمعیت ناآگاه به مسائل محیط زیست در روزهای تعطیل و غیرتعطیل به این منطقه كوهستانی برای گذراندن اوقات فراغت و تفریح و عدم وجود سازمان مسئول برای حفظ و مدیریت كوهستان و وجود نیازهای تفرجی از قبیل توقف و استراحت، صرف خوراك و نیاز های بهداشتی باعث به وجود آمدن بسیاری از ناهنجاری های زیست محیطی در منطقه شده، به طوری كه پس از یك روز تعطیل بسیاری از مناطق آرام و زیبا به زباله دانی بزرگ تبدیل شده كه انواع و اقسام زباله ها از جمله قوطی نوشابه ها، كنسروها و پلاستیك ها در هر نقطه خودنمایی می كندیكی از عوامل بسیار مؤثر در آب و هوای تهران وجود رشته كوه البرز است. این كوه به تهران شرایط آب و هوایی معتدل بخشیده كه البته شهرسازی های نادرست و آلوده سازی بیش از حد ،باعث نادیده انگاشتن نقش كوه های البرز در تلطیف آب وهوا شده است.كوه ها سرچشمه های آب شیرین هستند. بخش عمده آب شرب تهران از سد لتیان و امیركبیر و دریاچه لار تأمین می شود كه سرچشمه رودخانه های سرریز به این سدها در البرز كوه است. كوهستان البرز در باران سازی بر فراز استان تهران نیز نقش عمده ای دارد. پس نتیجه می گیریم بدوی ترین نیازهای ما برای زنده ماندن -آب و هوا- رابطه مستقیم با البرز كوه دارد و حفاظت و پاسداری از آن در واقع كمك به زیست خود و نسل های آتی است.اگر گردشگری برای استفاده از سكوت وآرامش طبیعت به كوه های اطراف تهران پناه برد تا با گوش فرادادن به موسیقی الهی و آسمانی آب و باد به آرامشی بی نظیر برسد، دیدن مناطقی آلوده و زباله های انسان ساز تمام هارمونی روح را به هم می ریزد. زباله ها در رودخانه ها جمع شده، پای درخت ها بطری های پلاستیكی نوشابه و ظروف یك بار مصرف تنقلات مخصوص كوهستان ریخته و شاخه هایی كه به دست آدم های بی توجه شكسته و در آب رود، فروغلتیده و در پس خود زباله هایی انبوه نگاه داشته است. دیدن این مناظر تأسف برانگیز، بسیار تأثیرگذار است.
كوه ها، برج های آب
كوه ها را به سبب ایفای نقشی اساسی در تولید و توزیع حدود 80 درصد آب های شیرین جهان، برج های آب نام نهاده اند.
كوه ها سدهایی هستند در برابر جریان هوای كره زمین، هوا و رطوبتی كه در آن است، در برخورد با كوه به بالا رانده و در نتیجه سرد و متراكم می شود. در این حال، امكان بارش باران و برف فراهم می شود. بارش ها یا از شكاف ها و حفره های كوهستان به عمق زمین نفوذ می كنند – و به این ترتیب از تبخیر شدن در امان می مانند و در پایین دست ظاهر می شوند – یا به شكل برف ذخیره می شوند و از محل این ذخیره، امكان جریان یافتن پیوسته جویبارها و رودها فراهم می آید. اگر كوه ها نبودند، در سرزمینی مانند ایران، بارش از آن چه كه هست كمتر می شد و در تابستان ها هیچ روانابی نداشتیم. بنابراین می توان گفت كه كوه ها، برج هایی هستند كه آب را ذخیره می كنند و در طول سال، دامنه ها و كوهپایه ها و دشت ها را با جریان «كنترل شده» آب سیراب می سازند. با افزایش جمعیت و بالارفتن تقاضا برای آب سالم، ظرفیت و پتانسیل بروز مناقشات بر سرآب نیز فزونی یافته است.به دنبال اهمیت مدیریت مناسب و اصولی اكوسیستم های كوهستانی به منظور تامین منابع آبی جهان، حفظ امنیت بلندمدت این منابع برای بقای بشر توجه تمام دولت ها را به خود جلب كرده است.
بر اساس، آمار سازمان های بین المللی، هر روز از هر 2 نفر انسان روی كره زمین یك نفر تشنگی خود را به وسیله آبی كه از كوه ها سرچشمه می گیرد برطرف می كند لذا تهدید این منابع به نوعی تهدیدی برای ادامه حیات تمام ساكنان كره زمین است.
به این ترتیب مشخص است یك میلیارد چینی، هندی و بنگلادشی، 250 میلیون نفر در آفریقا و كل جمعیت كالیفرنیا به جریان آب ممتد، تازه و تمیز كوه ها متكی هستند.
با این وجود، هنوز آینده این منابع در پرده ای از ابهام است و حمایت از این اكوسیستم ها توجه ویژه ای را می طلبد.
نواحی كوهستانی از چه توانمندی هایی برخوردارند؟
1 – كوهستان تأمین كننده آب و خاك :
شكل گیری روستا و رونق فعالیت های اقتصادی آن وابسته به كوهستان اطراف است؛ زیرا باغ ها و مزارع به روی خاك ها شكل گرفته اند. این خاك ها حاصلخیز از آبرفت هایی كه از دامنه كوه ها با خود به همراه می آورند تشكیل شده اند. عامل تجمع جمعیت در شهر تهران و شهرك ها و روستاهایی كه بر روی دشت تهران شكل گرفته اند، كوههای البرز است. رودهای جاجرود و كرج كه از این كوه ها جاری می شوند و خاك های حاصل خیز آبرفتی، دشت های تهران و كرج، موجب ادامه حیات شهری و رونق كشاورزی می باشد. در مجموع ، رونق فعالیت های اقتصادی در نواحی جلگه ای و دشت ها مرهون نواحی كوهستانی مجاور است، در حالی كه كوهستان به علت شیب زیاد، از آب و خاك بهره چندانی نمی برد.
2 – كوهستان و تولید انرژی :
آب های روان در كوهستان با به چرخش درآوردن توربین برق تولید می كنند كه آن را برق آبی می نامند. نواحی كوهستانی توانایی زیادی برای تولید برق آبی دارند. علاوه بر تولید برق آبی اختلاف فشار بین نواحی كوهستانی و سرزمین های اطراف سبب وزش بادهای محلی می شود. برخی از این بادها به علت سرعت زیاد، جهت ثابت وزش و مدت زمان طولانی وزش در طول سال می توانند عامل تولید برق بادی باشند اطراف دریاچه سد منجیل یكی از نواحی مستعد كوهستانی ایران برای تولید برق بادی است و اولین نیروگاه بادی كشورمان در این مكان تأسیس شده است.
3 – كوهستان محیطی مناسب برای پرورش دام :
مراتع و علفزارهای وسیع این نواحی محیطی مناسب را برای پرورش دام، به خصوص گوسفند،فراهم می آورند. به همین دلیل، اصلی ترین كشورهای پرورش دهنده ی گوسفند یا كوهستانی اند یا بخشی كه گوسفندداری در آن رواج دارد كوهستانی است.
4 – كوهستان و جاذبه های گردشگری :
نواحی كوهستانی با توجه به ویژگی های طبیعی و محیطی خود گردشگران زیادی را جذب می كنند چند نمونه از این جاذبه ها عبارتند از :1 – وجود دامنه های پربرف كوهستان ها سبب رونق ورزش های زمستانی مثل اسكی می شود 2 – وجود دره های عمیق و چشم اندازهای زیبای كوهستانی سببب گسترش تفریحاتی چون گردش در ارتفاعات و تماشای مناظر و ایجاد خانه های ییلاقی شده است. 3 – دریاچه های كوهستانی سالیانه میلیون ها گردشگر را جذب می نماید. گردشگران به منظور انجام قایقرانی، تفریح و استراحت معمولاً روزهای متمادی را در كنار دریاچه های كوهستانی می گذرانند.4 – چشمه های آب گرم نواحی كوهستانی به علت برخورداری از خواص درمانی، سالیانه میلیون ها نفر را به خود جذب می كنند. شهرك های تفریحی و توریستی در كنار این چشمه ها شكل گرفته است. در كشور ما، شهر توریستی سرعین دردامنه كوه های سبلان نمونه ای ازاین گونه شهرك هاست.
كوهستان وسعت پرواز پروانه ها
بررسی ها نشان می دهد اكوسیستم های كوهستانی یكی از مهم ترین زیستگاه های پروانه های ایران هستند كه امروزه به دلیل تغییر كاربری و از سوی دیگر بر اثر چرای مفرط دام در مراتع، زیستگاه این حشرات به خطر افتاده و زندگی پروانه ها را نیز در معرض تهدید قرار داده است.
به نحوی كه متاسفانه در برخی مناطق، تعداد گونه های قابل مشاهده پروانه ها بسیار كمتر از سال های گذشته است.
از سوی دیگر، از آنجا كه ایران كشوری كوهستانی است، حفظ اكوسیستم های كوهستانی برای حفاظت از گونه های حشرات بسیار اهمیت دارد؛ به طوری كه در صورت نابودی حشرات، اكوسیستم كوهستانی به خطر می افتد و در صورت نابودی كوهستان حشرات از میان می روند.
تحقیقات نشان داده است حشرات در گرده افشانی و چرخه مواد غذایی نقش اساسی در اكوسیستم ها دارند كه این مساله در اكوسیستم های كوهستانی بویژه در ارتفاعات بالاخود را بیشتر نشان می دهد.
اكوسیستم های كوهستانی درارتفاعات وابسته به گیاهان بالشتكی مثل گونه های خاردار هستند؛ چراكه این گیاهان در فصل سرما حشرات را در خود جای می دهند.
براساس مطالعات، در صورت نابودی گیاهان، یك سانتی متر از خاك كوهستان كه طی 100 سال تشكیل شده است، با بارش یك باران شسته می شود و از میان می رود و وقوع این سیلاب ها زیستگاه پروانه ها را تهدید می كند.
از سوی دیگر، شاهد تبدیل و تغییر اراضی كوهستانی، جنگلی و زمین های كشاورزی هستیم، به طوری كه هم اكنون مناطق كوهستانی زاگرس، البرز، شمال خراسان و آذربایجان تحت فشار این نوع تخریب ها هستند.
بررسی ها نشان داده است كوهستان های شمال خراسان دارای بارندگی های كمتر و مراتع كمتر هستند؛ اما در عین حال به دلیل كوچ نشینی دام زیادی در منطقه وجود دارد كه اول بهار حركت كوچ نشین ها شروع می شود و چرای حیوانات، مرتع را از میان می برد.
تحقیقات نشان داد است تنوع پروانه های ایران در كوه های زاگرس بیشتر است. این كوه ها به دلیل ویژگی های خاص، موقعیت جغرافیایی و توپوگرافی منحصر به فرد از نظر زمین شناسی از قابلیت بالای گونه زایی برخوردار است كه این امر در مورد پروانه ها خود را بیشتر نشان داده است، چرا كه این منطقه دارای شرایط آب و هوایی منحصر به فرد است.
علیرضا نادری، یك كارشناس و متخصص در زمینه حشرات بر اساس بررسی های انجام شده، برای پروانه های استان تهران گفت: استان تهران دارای 3 یا 4 گونه بومی (اندمیك) پروانه است كه در هیچ كجای دنیا قابل مشاهده نیست. در كوهستان توچال با ارتفاع 4000 متر در فصول مختلف می توان حدود 100 گونه پروانه را مشاهده كرد، یعنی یك چهارم پروانه های كشور در كوهستان توچال قابل مشاهده هستند.
کوه ها آسیب پذیرترین اکوسیستم های جهان
دخالت انسان در محیط كوهستان با ایجاد كارخانه ها، توسعه راه سازی و حفر تونل و همچنین از بین بردن پوشش گیاهی در بیشتر موارد بدون رعایت نظم و قواعد حاكم بر محیط صورت می گیرد كه نتیجه این برهم خوردن تعادل زیست بوم های كوهستانی ها ست. كشورها در بهره برداری از مواهب كوهستانی عملكرد متفاوتی دارند. به این صورت كه برخی از كشورهای كوهستانی با محیط رابطه منطقی برقرار كرده اند و از حداكثر امكانات و توانمندی های كوهستان به طور مطلوب بهره مند می شوند. در مقابل، برخی دیگر از كشورها به اشكال ابتدایی بهره گیری از كوهستان مانند معیشت گله داری كوچ نشینی بسنده نموده و به سطوح پایین زندگی قناعت كرده اند. كشور سوئیس كشور مثال بارز گروه اول و كشور افغانستان نمونه مشخص گروه دوم است.
کوه های ایران نیمی از مساحت کشور را در بر گرفته اند و هر یک با قامتی استوار، سایه ای از پایداری را بر این مرز و بوم افکنده اند، اما دهه های اخیر موجی از تخریب از جمله افزایش جمعیت، گسترش راه ها، بهره برداری نامناسب از معادن، چرای بی رویه در مراتع و گسترش شهرها و روستاها، همه و همه خسارات جبران ناپذیری را برای آن به ارمغان آورده است.
کوه ها علاوه بر نقش مهمی که در وضعیت محیط زیست طبیعی و ایجاد شرایط آب و هوای گوناگون ایفا می کنند، تاثیر بسزایی نیز بر محیط های همجوار و بخصوص جوامع انسانی دارند.کوه ها ذاتا حساس و شکننده هستند و قرار گرفتن کوهستان های کشورمان در منطقه خشک جهان مزید بر علت شده و بر حساسیت و آسیب پذیری کوه ها افزوده است. کوه ها از دو ناحیه انسانی و طبیعی در معرض فشار و تخریب قرار دارند، میزان فرسایش خاک و تخریب در کوه های ایران در مقایسه با دیگر کشورها فوق العاده زیاد است، به همین دلیل این نواحی نیازمند توجه بیشتر و حفاظت اصولی تر هستند.اما بیش از نیمی از جمعیت جهان به منابع آب کوه ها برای کشاورزی، صنایع و از همه مهم تر آشامیدن وابسته بوده و سرچشمه مهم ترین رودهای جهان مثل نیل، آمازون و گنگ در کوه ها قرار دارد، به دلیل پستی و بلندی، ارتفاع و سرسبزی محیط، کوه ها در برگیرنده مجموعه ای از جلوه های طبیعی بوده و میزبان میلیون ها گردشگر و کوه پیما از سراسر دنیا هستند.بخش عمده جنگل های جهان در کوه ها و سرزمین های مرتفع قرار دارند و این جنگل ها به علت قرارگیری در سرچشمه های آبخیز از اهمیت فوق العاده ای برخوردارند، گنجینه های ارزشمند گیاهی و جانوری و مراتع و مناظر زیبا و آرامش بخش از دیگر فواید این محیط های بکر به شمار می روند.با توجه به اینکه کوه نماد مقاومت، پایداری و سربلندی بوده، تمدن های درخشان بسیاری که میراث فرهنگی جوامع بشری هستند در کوه ها متولد شده اند.این در حالی است که محیط های کوهستانی از جمله حساس ترین اکوسیستم های زیستی این کره خاکی به شمار می روند و کوه ها در تولید باران و برف و تعدیل آب و هوا نقش اساسی دارند.اما متاسفانه این اکوسیستم مهم به دلیل فعالیت های مخرب انسان در خطر تهدید قرار دارند و کوهستان ها با آهنگی سریع رو به تخریب گذاشته اند و برای انسان پیامدهای ویرانگری نظیر سیل به بار می آورد که گاه از آن ها به عنوان بلایای طبیعی یاد می شود.در این راستا نهادینه کردن افکار حفاظت از کوه ها و رسیدن به منافع اقتصادی با حفظ و شناسایی این ارتفاعات، جلوگیری از ورود و خروج بی رویه افراد داخلی و خارجی نگرشی است که به ارائه آموزش های زیست محیطی و جلوگیری قاطع از آلودگی انسانی به داخل مجموعه های کوهستانی باید صورت گیرد.اما متولیان حفاظت از کوه ها علاوه بر توجه به فضای سبز باید قبل از آنکه کویرها به مجموعه ای از جاده های آسفالته و خاکی تبدیل شود و زباله ها کوه ها را فرا گیرد و رودخانه ها بستری برای حمل زباله شوند و مراتع به ویلاهای اختصاصی تبدیل شوند، چاره اندیشی کرده و آن ها را از خطر نابودی حتمی نجات دهند.
چرا اکوسیستم کوهستان حساس، آسیب‌پذیر و شکننده است؟
به دلیل شکل فیزیکی و اکولوژی مناطق آسیب‌پذیر محسوب می‌شوند وجود شیب و قله‌ها و دره‌ها و یالها، وضعیت پیچیده‌ای را در این محیط بوجود می‌آورد. ترمیم پوشش گیاهی تخریب شده در شیب‌های تند، مشکل و بعضاً تقریباً غیرممکن است. گاهاً ممکن است تا چند قدم پیشروی در کوهستان شاهد تغییر آب و هوایی کاملاً متفاوت باشیم. با گرفتن صد متر ارتفاع گوئی صد کیلومتر عرض جغرافیایی را طی کرده‌ایم و بطور متوسط یک درجه از دمای هوا کاسته میشود. هر یک جبهه‌های مختلف کوه به علت قرار گرفت در وضعیت خاصی دارای آب و هوا، پوشش گیاهی، درجه حرارت ویژه می‌باشد. با جابجا کردن حتی یک سنگ اکوسیستم موجود کوهستان به هم می‌ریزند. در ارتفاعات عمر فصل رویشی کوتاه و فقط گیاهانی قادر به ادامه حیات هستند که از قدرت انطباق بالایی برخوردار می‌باشند. شرایط متغیر و متضاد آب و هوایی و تغییرات در ارتفاع همگی باعث می‌شوند کوچکترین دخالت منجر به تخریب شدید مناطق گردد. بعلت حضور شرایط سانحه‌خیزی و آسیب‌پذیری جوامع کوهستانی نیز به همان نسبت آسیب‌پذیرند. تمام زیست‌بومهای کوهستانی مشابه نیستند اما همه آنها چه در جنگلهای استوایی، چه در سبزه‌زارهای کوههای آلپ و یا در امتداد جویبارهای ناشی از یخچالهای طبیعی دو چیز را با هم مشترک دارند: ارتفاع و گوناگونی، تغییرات سریع در ارتفاع، شیب تند یا ملایم و زاویه تابش خورشید تأثیر عجیب و نفوذی باورنکردنی روی دما، باد، رطوبت و ترکیب خاک در فواصل کم دارد. این تغییرات پیچیده و ظریف و مجموعه‌هایی از حیات را به وجود می‌آورند که در هیچ کجا جز در یک ارتفاع یعنی در یک رشته‌کوه مشخص یافت نمی‌شود. در ارتفاعات بالا، گیاهان و جانوران بومی، ساز و کارهای ویژه‌ای برای بقای خود بوجود می‌آورند. برخی گلهای وحشی کوههای آلپ برای مثال به طوری خود را با شرایط اطراف وفق داده‌اند که در سایه یک صخره‌سنگ منفرد و مجزاء زندگی می‌کنند. اولین حرکت‌های جهانی حفاظت در سال 1992 سازمان ملل متحد در کنفرانسی که به کنفرانس زینی معروف شد در شهر ریودوژانیرو برزیل در بخش 13 دستور کار 21 توجه جهانیان را به آسیب‌پذیر بودن اکوسیستم کوهستان معطوف نمود این بخش به مدیریت محیطهای کوهستانی و توسعه پایدار کوهستانها اختصاص دارد و توصیه‌ها و دستورالعملهایی را به منظور محافظت از این نواحی ارائه می‌نماید. همچنین در این بخش رسیدگی و توسعه اجتماعی اقتصادی جوامع کوهستانی ضرورتی فوری و حیاتی تعریف شده است. بعد از کنفرانس ریو فعالیت‌ها و تلاشها از طرف کشورها و سازمانهای دولتی و غیردولتی به منظور اعمال مدیریت صحیح در این محیطهای باارزش شدت گرفت یکی از این اقدامات تشکیل سازمانی بنام گردهمائی کوهستان می‌باشد، این سازمان با ترتیب دادن نشست‌ها و کنفرانس‌هایی در کشورهای مختلف در راستای مبادله اطلاعات بین کشورهای کوهستانی جهان و حمایت از توسعه پایدار نواحی کوهستانی گام برداشته است. مهمترین اقدام گردهمایی کوهستان در سالهای اخیر تشکیل اولین اجلاس جهانی کوهستان است که در خرداد 1379 در کشور فرانسه برگزار شد که به مسائل مرتبط با اکوسیستم‌های کوهستانی پرداخت. سال 2002 سال بین‌المللی کوههاInternational year of mountains (IYM) 2002 بنا به پیشنهاد و تأکید طرفداران محیطهای کوهستانی که از سالها قبل انجام گرفته سازمان ملل متحد سال 2002 را سال بین المللی کوهها نامیده است. سازمان خواربار و کشاورزی (FAO) نهاد مسئول همکاری با دولت‌ها سازمانهای غیردولتی و دیگر سازمانهای وابسته به سازمان ملل در این زمینه است. هدف کلی از اعلام سال کوهها افزایش آگاهی جهانی در مورد اهمیت کوهها و وضع زندگی مردم کوه‌نشین و کمک به توسعه پایدار این مناطق بوده است که چند موضوع را تحت تعقیب قرار می‌دهد.
ادامه خواندن مقاله اکوسيستم کوهستان
نوشته مقاله اکوسيستم کوهستان اولین بار در دانلود رایگان پدیدار شد.