Quantcast
Channel: دانلود فایل رایگان
Viewing all articles
Browse latest Browse all 46175

مقاله مختصري از تاريخچه مواد مخدر در ايران

$
0
0
 nx دارای 50 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است فایل ورد nx  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد. این پروژه توسط مرکز nx2 آماده و تنظیم شده است توجه : در صورت  مشاهده  بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي nx،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد بخشی از متن nx : مختصری از تاریخچه مواد مخدر در ایران ایرانها در زمانهای بسیار دور با مواد مخدر آشنایی داشته اند . نخستین ماده مخدری كه در اسناد و مدارك مربوط به دوره های باستانی از آن نام برده شده بنگ است . بنگ كه در گیاه شناسی به لغت لاتین cannahis indica (كنف هندی ) خوانده می شود گردی است كه ازكوبیدن برگها و سرشاخه های گلدار شاهدانه به دست می آید . این گرد به صورت توده یكنواخت فشرده ای كه به علت وجود مقداری صمغ در برگها و گلها به یكدیگر چسبندگی پیدا كرده اند . در اوستا كتاب مذهبی زرتشت به دفعات لغت بنگ دیده می شود . در دوره های باستان از بنگ به دو صورت استفاده می شود . یكی مصرف درمانی و دیگر مصرف تخدیری ) هرودت مورخ یونانی در قرن پنجم پیش از میلاد در بحث از سكها یا سكاها كه تیره ای از آریاییها یا بروایتی از ایرانیها بود ا شاره به مصرف دانه ای شاهدانه یا كنف توسط ایرانیها نموده است . مصرف بنگ و حشیش در ایران در دوران صفویه رواج بسیار یافت . برخی از پادشاهان صفویه به خوردن بنگ و حشیش اعتیاد داشتند. خوردن چرس وبنگ یا آشامیدن محلولهایی از این مواد در دوران سلطنت سایر شاهان صفوی نیز متداول بود . شوالیه ژن باپتیست تاورنیه جهانگرد فرانسوی از سال 1632 تا 1668 م 9 بار ازایران دیدن كرده و در مورد عادت ایرانیان به آشامیدن محلولهایی از چرس وبنگ می نویسد همچنین مشروب دیگری دارند كه خیلی بد مزه و تلخ است و آن را بنگ می گویند كه از برگ شاهدانه می گیرند و ادویه دیگری هم داخل آن می كنند هركس بخورد به حالت جنون می افتد و حركات غریب از او سرمی زند به همین جهت درمذهب اسلام بنگ حرام است برخی از مورخان نوشته اند ایرانیان دود كردن مواد مخدر را از ازبك ها یاد گرفته اند . طی چند دهه اخیر محصول شاهدانه درایران با نامهای دیگری از قبیل گراس و ماری جوانا رواج یافت كه متاسفانه تقلیدی ازكشورهای اروپایی و امریكاست . استفاده از حشیش یعنی خوردن آب به منظور تخدیر و به عنوان وسیله ای برای تفریح و سیر در عالم بیخودی و بیخبری مربوط به دوره های باستان است . برخی از محققان اظهارنظر كرده اند كه آثار شعرای ایرانی ،مثنوی مولانا جلاالدین مولوی قدیمی ترین ماخذی است كه د رآن از بنگ و حشیش سخن گفته شده است . پس از بنگ و حشیش ماده مخدری كه در ایران راه یافت تریاك یا افیون است . رواج این ماده جادویی رونق بازار جرس و بنگ و حشیش را شكست داد . تریاك كه كلمه تریاق معرب آن است دراصل با آنچه امروز تریاك نامیده می شود تفاوت داشته و به پادزهری گفته می شود كه مركب از چند دارو بود وبرای مداوای گزش مار و عقرب و امثال آنها به كار می رفت . استعمال تریاك در ایران سابقه ای طولانی دارد به گمان برخی به 1400 سال قبل یعنی زمانی كه اعراب بر ایران دست یافتند می رسد . برخی از محققان عرب گفته اند كه شیره كوكنار یا افیون برای نخستین برا توسط سپاهیان عرب به ایران وارد شد . نفوذ تریاك از مصر به یونان و روم اشاعه پیدا كرد پس از رواج در انجا توسط بازرگانان عرب تریاك وارد ایران شد و در بین مردم رایج گشت . در تمام مدتی كه دولت انگلستان تریاك هندوستان را به چین صادر می كرد و به طور كلی هندوستان مستعمره این كشور محسوب می شد ایران ، افغانستان و پاكستان كلید هند به حساب می آمدند و تمام كوشش انگلستان برای حفظ هند در اختیار گرفتن این كلید و ممانعت از نفوذ سایر اروپاییان به این كشور ها بود . انگلستان به هر قیمتی بود دامنه نفوذ و سیطره خود را در این كشورها گسترش می داد و سیاستمداران آن زمان انگلستان تجربه موفق خود در هندوستان را در این كشورها نیز پیاده می كردند و مهم ترین نقطه اتكای این سیاست اشاعه مواد مخدر در ایران بود و از این كار چندین هدف بزرگ دنبال می شد اول اینكه تریاك محصول ایران مرغوب بودو در چین و مالایا و حتی خود انگلستان مورد توجه و استقبال معتادان بود . دوم اینكه باتوجه به این اصل كه در هر كجا كه خشخاش كاری به عمل آید مسلما گروه زیادی از مردم اعم از كشاورز و كارگر و سایرین به اعتیاد روی خواهند آورد واین موضوع روح هر گونه مقاومت و بیگانه ستیزی را از بین خواهد برد . به هر حال انگلیسی ها بدوا با تریاك به عنوان داروی همه دردها مردم را معتاد كردند و سپس كشت خشخاش را در ایران اشاعه دادند وعملا از سال 1870 م تجارت تریاك بین ایران و انگلیس شروع شد . تجارت مواد مخدر رونق گرفت وتریاك ایران به چین ،اروپا و انگلیس صادر شد و مداركی در دست است كه معتادان لندنی بنا به نوشته حسین كوهی كرمانی جنس خوب تریاك ایران را شناختند و در اوایل انگلیسی ها تریاك ایران را خوب می خریدند و به این ترتیب زراعان ایرانی دست از كشت گندم برداشته و. به كشت تریاك پرداختند و باز در كتاب حكمت عملی محمد علی بامداد میخوانیم كه شخصی به نام خان صباحی به عنوان تجارت به زابل و سیستان و قائن آمده بود و یكی از معاملاتش این بود كه تریاك را مثقالی 5 شاهی یعنی چهار مثقال یك قران می فروخت و سوخته تریاك را مثقالی 5 تا 6 ریال خریداری می كرد . خوردن بنگ و حشیش و تریاك و مشتقات آن در ایران تا موقعیكه مردم با طرز دود كردن و كشیدن آنها آشنایی نداشتند ادامه داشت پس از انكه قاره آمریكا در سال 1492 م توسط كریستف كلمب كشف شد . مردم سایر نقاط جهان با توتون و تنباكو آشنا شدند و دود كردن آنها را از بومیان آموختند و بمنظور تخدیر تریاك می خوردند و به دود كردن آن پرداختند و مدتها بعد رسم دود كردن و كشیدن تریاك در ایران نیز متداول شد در عصر صفوی كشیدن تریاك بدشت رواج یافت واغلب شاه زادگان و رجال و درباریان وسرداران و حتی مردم عادی بخوردن و كشیدن بنگ و تریاك معتاد شدند . درایران برای اولین بار به دربار سلطنتی هدیه شد و به تدریج در اثر ازدیاد مصرف درباریها ودیگر مردم كشت خشخاش از حوالی یزد آغاز و سپس در قسمت مركزی و جنوب ایران توسعه یافت تا جایی كه با اقتصاد و كشاورزی ایران تداخل پیدا كرد و تولید غلات در كشور با كمبود شدیدی مواجه گشت . در سال 929 هجری قمری شاه طهماسب صفوی به مبارزه با اعتیاد اقدام كرد و مقادیر بسیار زیادی از تریاكهای سلطنتی را منهدم نمود . مولف تاریخ منتظم ناصری می نویسد برای اولین بار در سال 267 ه.ق( 1230 ش ) بنای كشت تریاك در حدود دارالخلافه آغاز شد . ابتدا شهرهای اصفهان وشیراز كه با خارج از كشور روابط تجاری داشتند و سپس همدان و ری و كرمان و سیستان و خراسان و خوزستان و در نهایت گیلان و مازندران به زیر كشت خشخاش رفتند . در سال 1267ق كشت خشخاش در اطراف تهران به صورت آزمایشی آغاز گردید و چون همراه با موفقیت بود زراعت خشخاش در تمام نقاط ایران متداول گردید و علاوه بر تامین مصرف داخلی مقادیر قابل توجهی نیز به سایر كشورها صادر گردید . مجددا در زمان شاه عباس به دلیل نفوذ بالای انگلیسی ها تجارت تریاك رواج پیدا كرد تا حدی كه در مراسم مهمانی های مردم تریاك یكی از اصلی ترین پذیرایی از مهمان شد د راین زمان شاه عباس صفوی با یك اقدام زیر بنایی دست به مبارزه با مواد مخدر و اعتیاد زد و مردم را از مضرات تریاك آگاه ساخت و برای معتادین مجازاتهای سنگینی قائل شد . نصرالله فلسفی با توجه به اسناد و مدارك معتبر می نویسد در زمان شاه عباس نیز خوردن تریاك بسیار رایج بود و بهترین تریاكها از ناحیه لنجان اصفهان به دست می آمد . دكتر فریدون ارمیت مورخ زمان حاضر نیز به كشت خشخاش از قرون پیش در ایران وجود داشت . در دوران شاه عباس عادت تدخین چنان رواج یافت كه رجال مملكت در سواری و شكار و حتی هنگام تفریح و گردش قلیان و چپق به همراه می بردند . شاه عباس كه از اعتیاد درباریان رجال كشور سخت ناراحت بود هنگامی كه قدرت یافت قلیان و چپق را قدغن كرد و حتی بر طبق فرمان شاه هر كس مبادرت به كشیدن قلیان و چپق می كرد لبها و بینی را می بریدند . به نوشته یكی از جهانگردان تاجری كه از حكم شاه بی خبر با تنباكو به اردوی سلطنتی وارد شد شاه از ورود تاجر بخت برگشته آگاه گردید و فرمان داد وی را همراه محمولاتش بر توده هیزمی افكنده و آتش زدند . شاید ایران نخستین كشوری بود كه چندین مجازاتهای سختی باری تدبیر وسیع كرد. نلیگان پزشك سفارت انگلستان در تهران دركتا ب خود می نویسد از نیمه دوم قرن نوزدهم از تریاك به عنوان یك كالای صادراتی بین المللی یاد می كند . دكترنیلگان پزشك سفارت انگلیس در تهران در كتابی زیر عناون مساله تریاك در ایران می نویسد : تریاك ایران در لندن برای نخستین بار در حدود 1870 دیده شد كه جنس بسیار پستی داشت و .به هیچوجه به نام تریاك طرابوزان شهرت نداشت زیرا تریاك ایران را در این بندر به كشتی گذاشته بودند بعد از سال 1870 م جنس خوب تریاك ایران شناخته شد و یك تجارت مهمی بین ایران وانگلستان ایجاد گردید كه اهمیت آن به اندازه تجارت با شرق دور بود كه با قدری منافع زیاد از ان عاید شد وانگلیسی ها تریاك ایران را خوب خریدند كه كشاورزان از زراعت گندم دست كشیدند وقسمت زیادی از اراضی گندم خیز خود را برای كشت خشخاش اختصاص دادند وباز می دانیم كه در سال 72-1870 م در ایران قحطی عجیبی پیش آمد كه هزاران زن و مرد ایرانی از بی غذایی مردند و فدای خشخاش كاران و تریاك خران انگلیسی شدند . در سال 1880 م میزان كشت خشخاش و محصول تریاك رو به فزونی گشت به طوری كه میزان محصول اصفهان در سال 1859 فقط 2 هزار پوند بود .به هر كیفیت تریاك كشی ادامه پیدا كرد تا زمان حكومت ناصرالدین شاه قاجار كه حتی در این زمان تعدادی از كارگزاران استعمار انگلیس در لباس دراویش هندی با رهنوردان طریقت در خراسان ونیز در ماهان كرمان اقدام به كشت و مصرف تریاك كردند و در بین مردم از محاسن آن سخن گفتند. اوضاع بد اقتصادی ایران ، كم آبی و اینكه گیاه خشخاش به آب نیاز ندارد و رواج بازار تریاك اقتصاد ایران را كم كم وابسته به تریاك كرد . به طوری كه بعد از نفت قسمت اعظم صادرات ایران تریاك بود. موارد ذیل در سال های آخر قرن نوزدهم و قبل از مشروطیت قابل اهمیت و توجه است . 1- تریاك از نقطه نظر صادراتی كالای بسیار خوبی راتشكیل م یداد وتقاضای بین المللی برای ان بسیار زیاد بود وبا توجه به این كه صادرات ایران ازمدت ها قبل منحصر به محصولات كشاورزی می شد ، كشت خشخاش در ایران رونق گرفت و مقامات رسمی نیز توسعه آن را تشویق می كردند . 2- تجار غربی به خصوص دولت انگلستان با توجه به وضع بد و فلاكت بار زارعان ایرانی تریاك را با وجه نقد خریداری می كردند و به همین دلیل روستاییان ایرانی نیازمند با میل و رغبت بیشتری اقدام به كشت خشخاش می كردند . 3- پایین بودن سطح دستمزد و وجود یك سیستم تعونی نانوشته بین كشاورزان ایرانی یكی دیگر ا زعلل ترویج كشت خشخاش محسوب می شد زیرا خشخاش گیاهی است كه از بدو كشت تا برداشت محصول نیاز به كار و زحمت فراوان دارد واین امر برای روستاییان ایرانی مشكل لاینحلی به شمار نمی رفت زیرا اولا سطح دستمزد پایین بود وثانیا كشاورزان ایرانی برای بذرافشانی ، آبیاری و سرانجام تیغ زدن و برداشت محصول از كمك افراد خانواده برخوردار بودند و در صورت هر گونه كمبودی سایر روستاییان اورا یاری می كردند و درعوض هنگام برداشت محصول انها این كشاورز متقابلا به مساعدت می پرداخت . 4- سهولت حمل و نقل تریاك نیز یكی از علل ترویج كشت خشخاش به شمار می رفت زیرا تریاك در عین اینكه محصول پر ارزش و گران قیمتی است . برای حمل و نگهداری نیاز به وسایل خاصی ندارد و فاسد و كهنه هم نمی شود و روستاییان همیشه به سهولت قادر بوده اند شخصا و اغلب با چهار پایان محصول خود را به نقاط و مراكز فروش حمل كنند . 5- بستگی دولت به عواید و درامد حاصله از تریاك در تمامی سال هایی كه هنوز كشت خشخاش ممنوع نشده بود یكی ازمهم ترین علل تشویق زراعت خشخاش بود و اتكای دولت ها به این درامد همیشه در راس امور قرار داشت و اكثرا هر نوع اعتراض واقدامی را خنثی می كرد . 6- سیستم مالكیت اراضی در ایران واطاعت رعایا از مالكان یكی از علل مهم كشت خشخاش بود و اغلب مالكان سودجود و معتاد ، زارعان را برای كشت خشخاش تشویق وترغیب می كردند . در سال 1891 م سرانجام دولت انگلستان موافقت كرد صدور تریاك هندوستان به چین را كاهش دهد و 7 سال بعد یعنی در سال 1897 م به طور كلی از فروش تریاك هندوستان در جین صرفنظر كرد . البته این صورت ظاهر قضیه بود ، زیرا نه برای دولت استعمار انگلیس كه طی دو جنگ عمده بازاروسیعی برای فروش تریاك در چین بدست آورده بود مقرون به صرفه بود كه از فروش تریاك در انجا صرفنظر كند و نه معتادان چینی قادر بودند به سهولت دست از مصرف تریاك بردارند و بنا به همین دلایل فشارهای بین المللی دولت انگلستان توافق كرد تریاك هندوستان را به چین نفروشد ولی تریاك محصول ایران وسایر نقاط ممنوعیتی نداشت . یعنی برای معتاد چینی فرقی نداشت كه تریاك ایرانی دود كند یا هندی را وبرای قاچاقچیان انگلیسی فرقی نمی كرد كه تریاك هندوستان را به چین قاچاق كند یا تریاك ایران را . به هر حال تریاك هندوستان راه را برای فروش تریاك ایران به چین و كلا كشورهای خاور دور باز كرد وتوسعه وپیدایش این بازارها از یك طرف واشاعه كشت خشخاش در ایران به وسیله عوامل استعمار از طرف د یگر سبب توسعه روز افزون تجارت تریاك بین ایران و انگلستان و كشورهای غربی گردید . این سال ها مقارن است با اواخر حكومت ناصرالدین شاه قاجار واوایل سلطنت مظفرالدین شاه از نظر كشت خشخاش و اعتیاد تریاك پایه گذار اوضاع واحوالی است كه به انحطاط جامعه استمعار زده ایرانی منجر گردید . در این سال ها هیچ گونه محدودیتی برای كشت خشخاش و صدور وخرید و فروش و استعمال آن وجود نداشت و شرایطی پیش آمده بود كه كم كم موجبات نگرانی دلسوزان جامعه را فراهم می كرد . تریاك در نظم ونثر پارسی بنگ به عنوان یك ماده درمانی در ایرانی قبل از اسلام وجود داشته ولی هیچ سند و مدركی نشان دهد افیون در آن روزها شناسایی شده وایرانیان به منظور تخدیر و حتی درمان آن را مورد استفاده قرار داده اند وجود ندارند در شعر و نثر پارسی از قرن چهارم هجری به بعد واژه افیون تریاك را مشاهده می كنیم . فرخی شاعر اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری می گوید : گردان گردند پیش میر به میدان سست چو مستی كه خورده باشد افیون وشیخ فخرالدین عطار از شاعران قرن ششم هجری می فرماید : عقل كل در حسن او مدهوش شد كز لبش در باده افیون میكند استاد حسین مسرور شاعر معاصر با آن كه خود به كشیدن تریاك اعتیاد داشت چكامه زیبا و پر شوری سروده كه از عالی ترین نمونه های شعر فارسی در بیان آثار زیان بخش افیون ات چه ذیلا چند بیتی از آن آورده می شود . چیست یارب این به زهر آبوده تخم كوكنار خوشه آدم فریب و دانه مردم شكار دشمنی خونخوار و اندردوستی ثابت قدم دوستی غدار و اندر دشمنی كامل عیار بعد از مشروطهانقلاب مشروطیت در تاریخ 14 جمادی الثانی 1324 قمری مطابق با 14 مرداد 1284 شمسی به پیروزی رسید وبا وجود اینكه در سال های اول در گیر جنگ و جدال با محمدعلی شاه تهیه قانون اساسی وتثبیت موقعیت خویش بود به مساله مواد مخدر بی توجه نبود و مجاهدان و مشروطه خواهان ضمن سرو سامان دادن به اوضاع مملكتی هر جا فرصتی می كردند با تریاك و معتادان به آن نیز درمی افتادند و تریاكیان را دشمنی مهم برای آزادی می پنداشتند و گاهی معتادان را به زور وادار به ترك تریاك می كردند . این اقدامات اگر چه مفید بود لكن به علت اینكه هنوز قانونی در این مورد وجود نداشت واقدامات مجاهدان هماهنگ نبود آنطور كه انتظار می رفت بجایی نرسید . با وجود اینكه صراحتا به مضر بودن استعمال تریاك شیره و سوخته تریاك اعتراف شده و آن را برای ملت ایران مخاطره آمیز می داند ولی از تاریخ وضع قانون برای هر مثقال تریاك مالیده شده سیصد دینار مالیات در نظر گرفته شد و همین موضوع باعث گردید تا سالهای طولانی مالیات به دست آمده از تریاك وارد بودجه دولت شود و همه كسانی كه به نحوی می خواستند با مواد مخدر مبارزه كنند بایستی این موضوع را در نظر می گرفتند. مالیات بستن روی تریاك صرفنظر از اینكه در كاهش معتادان هیچ تاثیری نداشت بلكه در آینده باعث ازدیاد تعداد معتادان گردید ، زیرا مصرف تریاك باعث در آمد بیشتر برای دولت می شد و این مطلب جز یا افزایش آمار معتادان میسر نمی شد . در آن سالها وزارت دارایی به این منبع جدیددر آمد به نظر جایی كه می شود بدون زحمت حداكثر استفاده را از آن به عمل آورد می نگریست و برمبنای این نظریه هر چقدر تعداد معتادان زیاد تر می شد به همان نسبت آمار فروش تریاك نیز بالاتر می رفت ودر نتیجه مبلغ زیادتری از این راه به خزانه دولت واریز می گردید . به طوری كه در سال 1305 شمسی 8% در آمد دولت از راه فروش شیره مطبوخ به اشخاص معتاد تامین می گردید . به منظوربرقراری نظم و بر مبنای ماده 2 این قانون ماموران وزارت دارایی موظف بودند اسامی كسانی را كه معتاد به مصرف شیره مطبوخ بودند در دفتری جمع اوری وبرای انها به تناسب اعتیادشان شیره تهیه كنند و مثقالی سه عباسی به آنها بفروشند و اشخاص معتاد به تریاك نیز برای تهیه سهمیه به مراكزی كه وزارت دارایی تعیین كرده بود بایستی مراجعه می كردند و در انجا پس از اینكه تشخیص داده می شد كه معتاد هستند یا خیر به تناسب برایشان سهمیه تعمین می كردند . این وضعیت باعث بوجود آمدن بازار سیاه و قاچاق دولتی شده بود زیرا بسیاری از افراد بخاطر حفظ حیثیت و مخصوصا اینكه به موجب دستورالعملی كارمندان لشكری وكشوری در صورت اعتیاد مجبور به ترك شده یا خراج می گردیدند از ثبت نام برای تعیین سهمیه خودداری كرده واز بازار سیاهی كه قاچاقچیان و دلالان دایر كرده بودند استفاده می كردند . از طرف دیگر اراذل و اوباش با نام نویسی در چندمحل یا چندین شهر یا دهات برای دریافت سهمیه فعالیت كرده وبه قاچاق تریاك و شیره مطبوخ می پرداختند. به هر حال اجرای این قانون هیچ تاثیری در وضعیت كشت ، تولید و توزیع تریاك و سوخته و شیره مطبوخ در ایران نداشت و معتادان نه تنها كاهش پیدا نكردند بلكه به دلیل فعالیت قاچاقچیان روزبروز تعداد آنها بیشتر می شد ودر این میان هیچ كس هم معترض قاچاقچیان و دلالان نمی شد و هر روز تعداد بیشتری از مردم برای ثبت نام و گرفتن سهمیه به نمایندگی های فروش وزارت دارایی مراجعه می كردند و همیشه در اطراف ادارات دارایی عده زیادی برای تعیین سهمیه جمع می شدند و طوری كار بالا گرفت كه وزارت دارایی در هر شهر و دهاتی تعدادی دكان و مغازه را به عنوان كارگزار دولت تعیین نموده و در انها اقدام به فروش تریاك وشیره گرد و سهمیه معتادان می پرداختند ایجاد این مغازه ها و عملیاتی كه برای فروش تریاك وشیره انجام می شد باعث فساد ماموران دولتی نیز گردید و علاوه بر رشوه خواری بسیاری از آنها خودشان نیز به مصرف تریاك وشیره مبتلا شدند . كاراعتیاد در بین كارمندان لشكری و كشوری دولت كم كم بالا گرفت و ماموران وزارت دارایی كه در واقع مفسم تریاك وشیره دولتی بودند تعداد بیشتری از این معتادان را در بر می گرفتند. اگر چه بلافاصله پس از تصویت قانون وزارتخانه ها با صدور بخشنامه هایی استعمال تریاك و شیره را برای كارمندان ممنوع كردندولی هرگز صدور بخشنامه قادر به جلوگیری از اشاعه اعتیاد در میان كارگران دولتی نگردید . ارتش نیز به همان ترتیب برای جلوگیری از آلودگی افسران و درجه داران خوداقدام كرد ولی آنطور كه انتظار می رفت در جامعه ای كه آلودگی آن در سر پیشرفتگی قرار داشت حفظ نیروهای مسلح از خطر اعتیاد تقریبا غیر ممكن می نمود . ادامه خواندن مقاله مختصري از تاريخچه مواد مخدر در ايران

نوشته مقاله مختصري از تاريخچه مواد مخدر در ايران اولین بار در دانلود رایگان پدیدار شد.


Viewing all articles
Browse latest Browse all 46175

Trending Articles