مقاله ‌‌يافته هاي جديد در مديريت گلخانه

 nx دارای 176 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است فایل ورد nx  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد. این پروژه توسط مرکز nx2 آماده و تنظیم شده است توجه : در صورت  مشاهده  بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي nx،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد بخشی از متن nx : یافته های جدید در مدیریت گلخانه مقدمهاشاره: اهمیت گل و گیاهان زینتی در زندگی انسان به‌خصوص در دنیای صنعتی امروزی و نقش و جایگاه آن در روح و روان آدمی‌بر كسی پوشیده نیست. گل و گیاه در فرهنگ و ادبیات ایرانیان نیز جایگاهی بسیار بلند دارد. توجه روز افزون كشورهای مختلف جهان به تولید و مصرف گیاهان زینتی با تفكر اثرهای روان‌درمانی، ما را بر آن می‌دارد كه با یك برنامه ریزی صحیح از امكانات خدادادی كشورمان در راستای بالا‌ بردن فرهنگ مصرف گیاهان زینتی در كشور و همچنین تولید و صادرات آن، به عنوان یكی از محورهای مهم اقتصادی و ارزآور استفاده لا‌زم را به عمل آوریم. این توجه می‌تواند در راستای موارد زیر تحقق یابد: تأكید بر اهمیت اقتصادی، اشتغال زایی و صادرات گل. زمینه سازی برای بحث و تبادل نظر در مورد مسایل پرورش گل و گیاه.جذب گردشگران داخلی و خارجی به سبب تنوع و كیفیت گل ایران.ضرورت تلا‌ش برای رواج استفاده از گل‌های طبیعی به جای گل‌های مصنوعی وارداتی.لزوم فرهنگ سازی برای پرورش گل و گیاهان زینتی به‌ویژه در مناطق شهری با توجه به تأثیرهای روحی و روانی آن. لزوم افزایش سرانه مصرف گل و گیاه در كشور با توجه به رشد روزافزون شهرنشینی و دوری از طبیعت. ضرورت معرفی گل‌های ایرانی به بازارهای داخلی و خارجی. گل می‌تواند بیش از هر چیز شادی، آرامش و طراوت را به انسان هدیه دهد. نكته جالب توجه درباره نقش گل در سلا‌مت روحی و روانی افراد جامعه آن است كه با تماشا كردن گل و لذت بردن از طراوت، رنگ و عطر زیبای آن حالت روحی نامتعادل افراد تغییر می‌یابدو به حالت طبیعی باز می‌گردد. گل و گیاه می‌تواند باعث ایجاد حس نگرش مثبت به زندگی و آرامش، احساس شادی و رضایت و صمیمیت در افراد شود. از سویی، سرمایه گذاری به منظور تولید گل از نظر اقتصادی حایز اهمیت است و سرمایه گذاری در ایران در این زمینه از حدود 50 سال پیش آغاز شده است. البته قبل از آن نیز در بسیاری از باغ‌ها گل و درختچه‌های زینتی پرورش داده می‌شد اما این كار از نظر اقتصادی به وسعت و اهمیت امروز نبود. بخش عمده سرمایه گذاری در زمینه گلكاری توسط بخش خصوصی انجام می‌گیرد و در سال‌های اخیر وزارت جهاد كشاورزی از نظر فنی و ارایه تسهیلا‌ت و اعتبارات در سطح گسترده‌ای به منظور ارتقای تولید گل و گیاهان زینتی و ساخت واحدها و مجتمع‌های گلخانه ای كمك كرده است. سطح زیركشت گلخانه‌ها در كشور، در مجموع 6700 هكتار بوده كه 2670 هكتار آن به گل و گیاهان زینتی و 3794 هكتار آن به كشت سبزی و صیفی و 236 هكتار آن نیز به سایر محصولا‌ت گلخانه ای نظیر (توت‌فرنگی، گیاهان دارویی و ;) اختصاص یافته است. به غیر از سطوح ذكر شده بالا، هم‌اكنون 2270 هكتار گل و گیاهان زینتی در فضای باز مورد كشت و كار قرار دارد و همچنین 189 مجتمع گلخانه ای در كشور در حال مطالعه و اجراست كه سطح كل این مجتمع‌ها حدود 9700 هكتار و سطح مفید گلخانه‌های احداثی در این مجتمع‌ها حدود 5 هزار هكتار خواهد بود.همچنین میزان تولید گل و گیاهان زینتی در كشور به شرح زیر است: گل‌های شاخه بریده 3/2 میلیارد شاخه، گل‌های گلدانی 36 میلیون گلدان، درخت و درختچه‌های زینتی 155 میلیون درخت و درختچه و گیاهان فصلی و نشایی 867 میلیون بوته. مزایای كشت گلخانه‌ای افزایش تولید در واحد سطح (حداقل 10 برابر فضای آزاد.بیش از یك دوره تولید محصول در طول سال. افزایش كیفیت محصول تولیدی در گلخانه‌ها (با كنترل بهتر آفات و بیماری‌ها با اعمال روش‌های كنترل بیولوژیكی و كاهش مصرف سموم كه در نهایت باعث افزایش كیفیت محصول و افزایش صادرات و حفظ محیط زیست می‌شود.صرفه جویی در مصرف آب با اعمال مصرف بهینه و با استفاده از روش‌های نوین آبیاری.استفاده از اراضی غیرقابل كشت با سیستم هیدروپونیك.عدم وابستگی تولید به شرایط محیطی و امكان بازاریابی مناسب و تنظیم برنامه كشت مطابق نیاز بازار.تداوم كار و تولیدمحصول در تمام فصول سال با توجه به امكان كنترل عوامل محیطی و تنظیم شرایط مورد نیاز گیاه (استفاده از اوقات فراغت زارعان در پاییز و زمستان.آزادسازی اراضی برای تولید محصولا‌ت استراتژیك مانند گندم، ذرت، برنج و دانه‌های روغنی. كاهش جذب عناصر سنگین توسط گیاهان و حفظ سلا‌مت جامعه با سیستم هیدروپونیك كه امكان جذب و كنترل این عناصر را فراهم می‌سازد.جلوگیری از تغییر كاربری اراضی برای ساختمان به دلیل سودمند بودن تولیدات گلخانه‌ای در اغلب مناطق. جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهر با احداث واحدهای گلخانه ای. ایجاد فرصت‌های شغلی برای جوانان، زنان روستایی و دانش آموختگان كشاورزی.مهم‌ترین اقدام‌های انجام شده مجتمع‌های گلخانه ای در سال 1386 تعداد مجتمع‌های گلخانه ای در حال مطالعه توسط سازمان جهاد كشاورزی استان‌ها 189 مجتمع است كه از این تعداد، مطالعات 72 مجتمع گلخانه ای به اتمام رسیده و برای بررسی و اعلا‌م نظر نهایی به مدیریت طرح مطالعات باغبانی كشور ارسال شده و مطالعات فاز یك و 2 تعداد 8 مجتمع گلخانه ای نیز پایان یافته و در حال تنظیم اسناد مناقصه و انتخاب پیمانكار برای ساخت سازه توسط بانك زمین است. همچنین تعداد 109 مجتمع توسط سازمان‌های جهاد ‌كشاورزی در دست مطالعه است كه بعد از اتمام مطالعات، به مدیریت طرح برای ارزیابی و بانك زمین برای ساخت سازه ارسال می‌شود. شایان ذكر است كه متوسط پیشرفت فیزیكی اجرای زیرساخت‌های مجتمع‌های گلخانه ای در كشور 52 درصد و مطالعات 77 درصد است.تصویب آیین نامه تشخیص صلا‌حیت مشاوران برای احداث گلخانه و مجتمع‌های گلخانه ای به منظور مطالعات فازهای یك، 2 و 3 با هماهنگی معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهوری.پی‌گیری تصویب آیین نامه تشخیص صلا‌حیت پیمانكاران ساخت سازه‌های گلخانه ای با همكاری معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهوری. تدوین شرح خدمات مطالعات فازهای یك، 2 و 3 گلخانه ای و ابلا‌غ به استان‌ها برای ایجاد وحدت رویه. هماهنگی لا‌زم با بانك كشاورزی برای پذیرش گلخانه‌های پلا‌ستیكی مدرن و مكانیزه به عنوان وثیقه. تهیه و تدوین نظام گلخانه‌های كشور.تشكیل ستاد اجرایی مجتمع‌های گلخانه‌ای و برگزاری جلسه‌های مستمر.انتخاب شركت مهندسان مشاور یكم به عنوان مدیر طرح مطالعات باغبانی برای بررسی و ارزیابی گزارش‌های مطالعات مجتمع گلخانه ای. همكاری با بانك زمین و سیستماتیك كردن روند كارها برای تسریع در امور اجرایی.پی گیری از سازمان‌های جهاد كشاورزی استان‌ها برای تسریع در روند مطالعات ساخت زیرساخت‌ها و احداث سازه‌های گلخانه ها.هماهنگی لا‌زم برای تهیه نرم‌افزار بانك اطلا‌عات گلخانه‌های كشور.تشكیل كمیته فنی در استان‌ها برای بررسی طرح‌های مرتبط با احداث گلخانه‌ها در راستای تمركز‌زدایی و جلوگیری از رفت و برگشت‌های غیرضروری سرمایه گذاران.تدوین روند مستمر مطالعات مجتمع‌های گلخانه‌ای بین استان‌ها و مشاوران یكم در راستای تسریع بخشی امور.پی‌گیری‌های لا‌زم برای تدوین استاندارد سازه‌های گلخانه ای در كشور.همكاری برای تدوین طرح ملی آموزش گلخانه‌داران و متقاضیان احداث گلخانه‌ها با هماهنگی مدیریت آموزش و نیروی انسانی و معاونت ترویج و نظام بهره برداری.پیگیری مطالعات طرح تدوین ضوابط و معیارهای فنی طراحی و بهرهبرداری از سیستم‌های متنوع گلخانه‌ای در كشور.چالش‌های موجود تولید گل و گیاهان زینتی و سبزی و صیفی گلخانه ای كمبود كارشناسان متخصص در زمینه تولید محصولا‌ت گلخانه ای. نیاز به انجام مطالعات و تحقیقات در ارتباط با سازه‌های گلخانه ای مناسب با شرایط اقلیمی هر منطقه. عدم تولید محصولا‌ت ارگانیك سبزی و صیفی در گلخانه‌ها و به طبع عدم امكان صادرات این محصولا‌ت در اغلب موارد به خارج از كشور. نوسان‌های بازار فروش محصولا‌ت گلخانه ای كه در نهایت موجب بی برنامگی در تولید این محصولا‌ت خواهد بود.عدم وجود مراكز آموزش علمی مستقل برای آموزش بهره برداران واحدهای گلخانه ای.عدم تعمیم بیمه در ارتباط با بسیاری از گل‌ها و گیاهان زینتی و همچنین عدم تعمیم بیمه سازه‌های گلخانه ای. وجود مشكلا‌ت بانكی برای متقاضیان احداث گلخانه در ارتباط با تأمین وثیقه. نبود سردخانه و ماشین‌های مجهز به سردخانه برای نگهداری و حمل گل و گیاهان زینتی به مقدار مورد نیاز.نیاز به گسترش دانش فنی كشت محصولا‌ت گلخانه‌ای.نیاز به گسترش تحقیقات در زمینه‌های مختلف در‌خصوص تولید گل و گیاهان زینتی با توجه به نیاز بهره‌برداران و اولویت دادن به تحقیقات با عنایت به كوتاه بودن دوره تحقیق.نبود انسجام لازم و تعامل مطلوب بین بخش‌های مختلف (دولتی و خصوصی) در ارتباط با تولیدات گلخانه‌ای و گل و گیاهان زیتنی. استاندارد نبودن محصولا‌ت تولیدی و لزوم توجه به استانداردسازی محصولا‌ت گلخانه ای. بالا‌بودن هزینه سوخت و برق در واحدهای گلخانه‌ای و متكی بودن گلخانه‌ها به سوخت یارانه ای.روز گل و گیاه امروزه گسترش زندگی شهرنشینی و به دنبال آن كاهش ارتباط انسان با طبیعت باعث افزایش بیماری‌های عصبی، قلبی، روانی و ; شده است، در روزگاری كه در تمام امور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی صحبت از بهره وری است، عدم توجه به عوامل زیست محیطی كه اثرهای مستقیمی بر عملكرد نیروی كار دارند ما را بر آن می‌دارد كه برای اصلا‌ح، بهبود و بازسازی محیط زندگی خود برنامه‌ریزی صحیح و دقیقی انجام دهیم. در این بین، همه اهرم‌هایی كه به‌نحوی بتواند صوری از طبیعت را به زندگی مدار بسته شهری راه دهد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یكی از این اهرم‌ها استفاده از گل و گیاهان زینتی با جنبه‌های كاربردی متفاوت است. توجه روزافزون كشورهای مختلف جهان به تولید و مصرف گیاهان زینتی با تفكر اثرهای روان درمانی ما را بر آن می‌دارد كه با یك برنامه ریزی صحیح از امكانات خدادادی كشورمان برای بالا‌بردن فرهنگ مصرف گیاهان زینتی در كشور و همچنین تولید و صادرات آن استفاده لا‌زم را به عمل آوریم.از همین رو، 25 خردادماه هر سال( از سال 1384 تا كنون) بر اساس پیشنهاد وزارت جهاد كشاورزی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای فرهنگ عمومی روز گل و گیاه نامیده شده است. از اهداف مهم این روز عبارت‌اند از: ترویج فرهنگ تولید و پرورش گل و گیاه. تأكید بر اهمیت اقتصادی، اشتغال‌زایی و صادرات گل. زمینه سازی برای بحث و تبادل نظر در مورد مسایل پرورش گل وگیاه. جذب گردشگران داخلی و خارجی به سبب تنوع و كیفیت گل ایران. ضرورت تلا‌ش برای رواج استفاده از گل‌های طبیعی به جای گل‌های مصنوعی وارداتی. لزوم فرهنگ سازی برای پرورش گل و گیاهان زینتی به ویژه در مناطق شهری با توجه به تأثیرهای روحی و روانی آن. لزوم افزایش سرانه مصرف گل وگیاه در كشور با توجه به رشد روزافزون شهرنشینی و دوری از طبیعت. ضرورت معرفی گل‌های ایرانی به بازارهای داخلی و خارجی. اگر چه مصرف سرانه گل‌های شاخه ای كشور ما براساس هر نفر كمتر از 2 دلار است اما سرانه مصرف كشورهای توسعه یافته نظیر اروپای غربی بین كشورهای مختلف از 40 تا 130 دلا‌ر متغیر است. (مصرف سرانه گل‌های شاخه‌ای ایران نسبت به كشورهای توسعه یافته حدود 3/2 درصد است.) بدیهی است، با افزایش درآمد سرانه افراد در كشورهای مختلف مصرف این محصولا‌ت افزایش چشمگیری خواهد یافت. میزان رشد مصرف گل و گیاه در دنیا بین 6 تا 9 درصد در سال‌های مختلف پیش بینی می‌شود كه این امر نوید بخش افزایش مصرف و همچنین بازارهای خوبی در آینده خواهد بود.1- تعریف گلخانه: گلخانه یاGreen house به فضای محدودی اطلاق می¬شود که قابلیت کنترل شرایط محیطی مناسب را برای رشد گیاهان از نواحی مختلف در طی فصول مختلف یک سال داشته باشد. طبق این تعریف از جمله عملکرد گلخانه، فراهم کردن شرایط محیطی لازم و مورد نیاز محصولی معین است.گل¬خانه¬ها بر حسب اینکه چه نوع مصالح ساختمانی در آن‌ها بکار برده شده است به نوع ثابت و متحرک تقسیم‌بندی می شوند.گلخانه¬های ثابت، به گل-خانه¬هایی گفته می‌شود که مصالح ساختمانی بکار رفته در آن‌ها از جنس پایدار و با دوام باشد. پس باید سالیان سال از آن‌ها استفاده کرد. 2- انواع گلخانه ها :گلخانه ها از نظر نوع تو لید و نوع تیپ سازه دارای انواع مختلفی به شرح ذیل می باشند.تقسیم بندی بر اساس نوع تولید: 1-2- گلخانه های تولیدی سبزی و صیفی شامل محصولاتی نظیر خیار, گوجه فرنگی, توت فرنگی, فلفل, بادمجان, طالبی, سبزیجات برگی(ریحان- شاهی و;;..) می باشد.2-2- گلخانه های تولید گل و گیاهان زینتی برای تولید انواع گلهای شاخه بریده(رُز- ژربرا – گلایول – داودی) وگلهای آپارتمانی می باشد.3-2- سالنهای گلخانه ای تولید قارچ دكمه ای و قارچ صدفیاز نظر نوع سازه گلخانه ها به دو دسته چوبی یا سنتی و مدرن یا فلزی تقسیم می شوند.4-2- گلخانه های چوبیاسكلت اصلی این گلخانه ها از چوب با پوشش پلاستیك مـی باشد. ارتفاع در ایـن سازه هـا 2 تا 3 متر و سیستم گرمایی و تهویه مناسبی ندارد و بدلیل ارتفاع پایین مناسب كشت محصولاتی نظیر خیار و گوجه فرنگی نمی باشد. مزیت این گلخانه ها قیمت ارزان احداث هر واحد آن می باشد ولی بدلیل نامناسب بودن محیط داخلی برای رشد گیاه معمولاً میزان تولید در واحد سطح در مقایسه با گلخانه های مدرن بسیار كمتر است. بدلایل ذكر شده این نوع گلخانه ها توسعه نیافته است و گلخانه های چوبی كه قبلاً احداث شده به تدریج به گلخانه های مدرن تبدیل می شوند.5-2- گلخانه های فلزی یا مدرناسكلت این گلخانه ها از فلز است كه معمولاً با پلاستیك های ضد اشعه ماوراء بنفش (uv) پوشش و دارای سیستم گرمایشی و تهویه مناسب می باشد. ارتفاع این نوع گلخانه ها بیش از 5/4 متر است و بدلیل شرایط مناسب رشد گیاه در اینگونه سازه, عملكرد در واحد سطح نسبت به گلخانه های چوبی افزایش دارد.اتصال قطعات در گلخانه های فلزی بوسیله پیچ ومهره(پرتابل)و یا استفاده از جوش می باشد. هزینه واحد گلخانه های پرتابل نسبت به سیستم جوشی 20-15% بیشتر است ولی نصب آن آسانتر و تغییرات در سازه راحت تر است. تیپ های مختلف سازه های موجود, مزایا و معایب در جدول شماره(1) نشان داده شده است. عیوب مهم مزایای مهم نوع دریچه مصالح تیپ گلخانه تولید كم- آفات وبیماریهای زیاد و عمركم ارزان بدون دریچه چوب-پلاستیك چوبی افزایش مصرف سوخت آلودگی كم و عمر زیاد جانبی-سقفی لوله گالوانیزه-پلاستیك تونلی:تك واحدی گران تهویه خوب, قابل اتوماتیك شدن جانبی-سقفی لوله گالوانیزه-پلاستیك پیوسته:چند واحدی بسیار گران ، هزینه سوخت بالا استحكام بالا، عمرطولانی تهویه خوب –قابل اتوماتیك شدن ج انبی- سقفی اسكلت فلزی-شیشه شیشه ای 6-2- سالنهای گلخانه ای تولید قارچ های خوراكی:كارگاههای تولید قارچ های خوراكی با بلوك, آجر, سیمان, بصورت یك ساختمان معمـولی ســاخته می شود و در آن امكانات گرمایشی, سرماساز و رطوبت ساز تعبیه می شود.بعضی از كارگاههای تولید قارچ بصورت گلخانه ای احداث میگردد ولی با توجه به اینكه رشد قارچ به نور ناچیزی نیاز دارد. پوشش های گلخانه ها از نوع پلاستیك های رنگی كه نور ناچیزی باید از آن عبور كند انتخاب می شود.قارچ های خوراكی كه در ایران پرورش داده می شوند عبارتند از قارچ دكمه ای و قارچ صدفی, تولید قارچ دكمه ای علاوه بر سالنهای پرورش نیاز به كارگاه تولید كمپوست دارد كه تولید كمپوست آلودگی محیط را به همراه دارد. لذا باید این كارگاهها در خارج از مناطق مسكونی و با مجوز سازمان حفاظت محیط زیست احداث شود.بستر پرورش قارچ صدفی كاه وكلش غلات است و چون نیازی به كمپوست ندارد موجب آلودگی محیط نمی شود و در مناطق مسكونی هم می توان به پرورش آن اقدام نمود و نیازی به مجوز سازمان حفاظت محیط زیست ندارد.3- انواع بسترهای كاشت محصولات گلخانه ایبستر كاشت در گلخانه ها به دو صورت خاكی و یا هیدروپونیك(بدون خاك)هستند كه در كشت خاكی ریشه گیاه در خاك قرار میگیرد كه در این روش مدیریت تغذیه آسان و نیاز به دانش فنی زیادی ندارد ولی مقداری از مواد غذایی مصرفی از دسترس گیاه خارج و بیماریهای خاكزی همواره كشت را تهدید می كند.در كشت هیدروپونیك ریشه گیاه در موادی نظیر پرلایت, پشم سنگ, لیكا, ماسه و;;. قرار داده می شود و مواد غذایی مستقیماً در دسترس گیاه قرار میگیرد كه این روش مصرف آب را كاهش, بیماریهای خاكزی كم و عملكرد را در واحد سطح افزایش می دهد امّا نیاز به دانش فنی بالا و مدیر كارآزموده و متخصص دارد و هزینه ساخت هم 20-15 درصد افزایش می یابد. 4- عملكرد تولیدات گلخانه ایمهمترین مزیت تولیدات گلخانه ای نسبت به تولید در فضای باز عبارتند از: اشتغالزایی بالا, مصرف آب كم و افزایش تولید در واحد سطح.جدول شماره(2)عملكرد تعدادی از محصولات گلخانه ای نوع محصول تعداد دوره كشت درسال عملكردسالانه در1000مترمربع(تن) اشتغال زایی در1000مترمربع- نفر ملاحظات خیار 2 25-30 تن 1/5- 1 گوجه فرنگی 1 15-20 تن 1/5- 1 فلفل 1 15-20 تن 1/5- 1 طالبی 1 17-22 تن 1/5- 1 توت فرنگی گیاه دائمی4ساله 12-8 تن 1/5- 1 گل رز گیاه دائمی6ساله 150-180هزارشاخه 3-2 ژربرا گیاه دائمی3ساله 180-200 هزارشاخه 3-2 آلسترومریا گیاه دائمی6ساله 200-220 هزارشاخه 3-2 لیسیانتوس یك ساله 200-250 هزارشاخه 3-2 قارچ صدفی 10-8 دوره 60 تن 8 سالنهای سه طبقه قارچ دكمه ای 6- 4 دوره 100 تن 30 سالنهای پنج طبقه حداقل سطح اقتصادی یك گلخانه 2500مترمربع می باشد كه نیاز به 3000مترمربع زمین مناسب جهت احداث گلخانه دارد.5- شرایط لازم برای احداث گلخانه برای احداث هر گلخانه باید موارد ذیل مد نظر قرار گیرد.1-5- محل مناسب احداث گلخانه خاك محل احداث گلخانه باید دارای بافتی متوسط, زهكشی مناسب, فاقد شوری و قلیائیت, آهك و گچ باشد. محل گلخانه حتی الامكان نزدیك خط اصلی گاز و جاده های اصلی یا دارای جاده های مناسب باشد. شیب های تند, محلهای بادگیر مكان مناسبی برای احداث گلخانه نیستند. ابعاد زمین باید طوری انتخاب شود كه بتوان گلخانه ها را در جهت شمال – جنوب در آن احداث نمود.2-5- وجود آب كافی با كیفیت مناسب حداقل آب مورد نیاز برای 1000مترمربع گلخانه در هر شبانروز در فصل تابستان(پیك مصرف)10-8 مترمكعب است كه با توجه به میزان آب موجود, سطح گلخانه قابل احداث را میتوان مشخص كرد. علاوه بر مقدار آب, كیفیت آب از عوامل مهم در تولید محصولات گلخانه ای است.تحمّل گیاه نسبت به املاح موجود در آب آبیاری متفاوت است. مهمترین عامل محدود كننده برای كشت های گلخانه ای شوری یا EC آب است. میزان EC اگر از مقادیر ذكر شده بیشتر گردد عملكرد محصول كاهش می یابد. علاوه بر EC, میزان سدیم قابل جذب(S.A.R),كلر, بیكربنات موجود در آب هم در عملكرد محصول مؤثرند لذا لازم است قبل از احداث گلخانه از آب مورد استفاده, آزمایش كاملی بعمل آید.تجهیزات و ادوات مورد نیاز در گلخانه ها تجهیزات و ادوات مورد نیاز در گلخانه ها از تجهیزات و ادوات مورد نیاز گلخانه میتوان به سیستم گرمایشی, سرمایشی, ژنراتور و;;. اشاره نمود.الف- انواع سیستم گرمایشی:1- سیستم مركزی: سیستم شوفاژ(برای گلخانه های بالای 4/0 هكتار) در این سیستم از بخار آب یا آب داغ استفاده می شود.2- 2- سیستم موضعی: بخاری شامل سه دسته, بخاریهای منفرد یا تراكمی– بخاریهای كنوكسیونی یا همرفتی– بخاریهای تابشی با انرژی پایین.3- ب- انواع سیستم سرمایشی:4- 1- سیستم خنك كننده تابستانه:1-1- سیستم خنك كننده فن وپد: متداولترین سیستم تابستانه در گلخانه ها به شمار می رود. (Fan and pad evaporative cooling system)2-1- سیستم خنك كننده تبخیری(مه پاش) (Fog evaporating cooling system)2- سیستم خنك كننده زمستانه 2-1- سیستم تیوپ– پنكه (fan tube ventilation) 5- سایر تجهیزات مورد نیاز گلخانه 1- ژنراتور (برق اِضطراری) 2- ترموستات 3- سیستم آبیاری تحت فشارسیستم گرمایشی گلخانه:مقدار حرارت لازم برای گرم کردن گلخانه معدل گرمای اتلاف شده است. گرما به سه طریق اتلاف می شود: هدایت یا رسانایی، نفوذ تدریجی و تابش یا تشعشع.بخش بیشتر گرما از طریق رسانایی یا هدایت (Conduction) از پوشش گلخانه ها از دست می رود. خاصیت رسانایی مواد مختلف مانند قابهای آلومینیومی، شیشه ها، پای اتیلن و دیواره های حاجب از جنس پنبه نسوز است و اساس سنجش آن سرعتی است که این مواد، حرارت را از محیط داخلی به محیط سرد خارجی منتقل می کنند. نفوذ تدریجی عبارت است از خروج هوای گرم از طریق شکافهای موجود در پوشش گلخانه. شکافهای موجود در بین شیشه ها و اطراف تهویه و دربها اجازه خروج هوای گرم و ورود هوای سرد را می دهند. تصور عموم بر این است که یک گلخانه پلی اتیلن دو لایه ای هر 60 دقیقه یکبار یک گلخانه قدیمی خوب نگهداری شده هر 30 دقیقه یکبار و یک گلخانه قدیمی که خوب نگهداری نشده است هر 15 دقیقه یکبار از دست می رود. سومین راه اتلاف گرما در گلخانه ها تشعشع یا تابش است. اجسام گرم انرژی تشعشعی از خود متصاعد می سازند. این تشعشعات بدون آنکه موجب گرم شدن قابل توجه هوا شوند از آن عبور کرده و به اجسام سرد می رسند و آنها را گرم می کنند. شیشه، پلاستیک وینیل،FRP و آب تقریباً مانع عبور انرژی تشعشعی می شوند (اجازه نمی دهند گرمای تابشی به سهولت از آن عبور کند) در حالیکه پلی اتیلن این خاصیت را ندارد. گلخانه های پلی اتیلنی مقدار قابل نوجهی گرما بصورت تابش از دست داده و این گرما به اجسان سردتر واقع در بیرون منتقل می شود، اما تشکیل لایه ای رطوبت بر روی پلی اتیلن بصورت مانع عمل می کند.یکی از مزیتهای گلخانه ها بالاخص گلخانه های تونلی وجود سیستمهای حرارتی و تهویه ای مجهز است که با استفاده از آنها می توان زمان کشت محصول را به دلخواه تغییر داد. در این خصوص قبل از ارائه انواع سطستمهای حرارتی رعایت موارد احتیاطی زیر لازم است:در استفاده از هر گونه سیستم حرارتی گلخانه باید دقت لازم را نمود که از نفوذ دود و گاز منواکسید کربن به داخل گلخانه بطور جدی جلوگیری کرد در غیراینصورت کلیه بوته ها آسیب جدی خواهند دید. سعی شود موقع نصب، واحد تولید حرارت نزدیک بوته های خیار قرار داده نشود زیرا ضمن ایجاد سوختگی هوای خشک ایجاد نموده و تعدادی از بوته ها از بین خواهند رفت. سوخت مشعل با ترکیب مناسب تهیه و بطور کامل سوخته شود. در صورت استفاده از گازوئیل، مخزن سوخت در فضای آزاد نگهداری نشود همچنین مسیر سوخت رسانی بداخل گلخانه به هیچ وجه نباید از روی سطح زمین و در هوای آزاد عبور نماید زیرا که احنمال یخزدگی سوخت وجود دارد و یک یا دو ساعت قطع کوره ممکن است تمام محصول گلخانه را دچار یخزدگی یا سرمازدگی نماید و مزید بر آن اینکه عصرها هوای مرطوب به داخل مخزن سوخت نفوذ کرده و منجر به وارد شدن قطرات آب به داخل سوخت می شود که بتدریج روزانه میزان آن افزایش یافته و احتمال خراب قطعات مشعل سوخت را نیز افزایش می دهد.یکی از موارد دقیق کاربرد سیستمهای حرارتی و تهویه ای نصب ترمواستات در فضای گلخانه می باشد تا اینکه کنترل دما و تهویه را مطابق با آنچه تنظیم میگردد انجام دهد. لذا بایداز سالم بون و کیفیت کارکرد آن مطمئن بود.هزینه های سیستمهای حرارتی متفاوت می باشد و در این رابطه سیستمهای قابل انتقال که به راحتی بتوان آنها را جابجا نمود ارزانتر میباشد ولی سیستمهایی که دارای حرارت مرکزی می باشند مثل سیستم آبگرم و یا بخار داغ هزینه سرمایه گذاری آن 2-3 برابر سیستمهای موضعی مثل دمنده ها می باشد که بنظر میرسد با شرایط اقتصادی تولید خیار داربستی در ایران فعلاً صرفه اقتصادی نداشته باشد مگر اینکه با استفاده از سیستم حرارت مرکزی در کار باشد. دمنده های حرارتی:این نوع سیستمهای گرمایی معمولاً تشکیل شده است از محفظه دوجداره ای که جداره وسط آنها بوسیله مشعل گازی و یا گازوئیل سوز به شدت گرم شده و دود از لوله خروجی آن به بیرون از گلخانه هدایت می شود. اینکار باعث گرم شدن موجود در جداره بیرونی و هوای اطراف جداره وسط می شود که بوسیله دمنده ای قوی (وینتیلاتور) هوای گرم شده در این جداره به شدت بوسیله لوله فلزی و یا تونل نایلونی به قطر30-40 cm از مسیر سوراخهایی که در قسمت طرفین آن قرار داردهوای گرم را بطور یکنوخت در گلخانه توزیع می نماید. همچنین به منظور حداکثر استفاده از حرارت ایجاد شده همراه دود توصیه میشود محفظه دوجداره ای مشابه محفظه قبلی نصب شود. آنگاه دود حاصل از جدار وسطی به بیرون از گلخانه هدایت شده و گرمای حاصل از گردش دود بوسیله دمنده مجددی از جدار بعدی به همان روش توزیع هوای گرم محفظه زیرین در داخل گلخانه توزیع گردد. خروجی هوای گرم دو محفظه را می توان مشترک نموده و هوای گرم را بوسیله یک تونل در سراسر گلخانه توزیع نمود.در این روش ضروری است برای هر واحد حرارتی یک مشعل یدک در نظر گرفته شود تا درصورت خرابی مشعل اصلی در هر زمان بلافاصله جایگزین گردد و گلخانه از نظر هوای سرد در امان باشد. اینگونه دمنده های حرارتی نسبتاً ارزان و دارای قدرت حرارتی خوبی میباشند، ضمناینکه راه اندازی و سرویس آنها به تکنیک بالایی نیاز ندارد و گلخانه داران به سهولت می توانند این سیستمها را بکار گیرند. سیستم آب گرم: این روش با استفاده از دیگ بخار آب که معمولاً چدنی و یا فولادی می باشد، مانند شوفاژ عل می کند. آب داخل آن بوسیله مشعل گرم شده و سپس بوسیله الکتروموتورهای مخصوص آب گرم به داخل گلخانه ها فرستاده می شود. آب گرم بوسیله چند رشته لوله های مارپیچ و یا ساده از جنس پلی اتیلن و یا لوله گالوانیزه که در سطخ بستر و بین ردیفها و یا در ارتفاع 10-20 cm آن نصب شده اند، در داخل و در طول گلخانه توزیع می شوند. آنگاه آب سرد شده مجدداً از طریق یک لوله اصلی به داخل دیگ حرارتی برکشت می کند. معمولاً برای تسهیل در گردش آب در داخل گلخانه و دیگ حرارتی، تجهیزات موتورخانه را در اتاقکی چائین تر از سطح گلخانه بنا می کنند.در این روش به علت اینکه لوله های آب گرم را در سطح زمین زمین یا نزدیکی سطح زمین می توان نصب نمود معمولاً سطح خاک تا حدودی گرم شده و هوای گرم آن به ملایمت به طرف بالا صعود می نماید. در این شرایط فعالیت ریشه ها و رشد بوته ها افزایش یافته و از عملکرد بالاتری برخوردار می باشند همچنین به علت توزیع یکنواخت آبگرم در سطح گلخانه ها فضای آنها نیز بطور یکنواخت گرم می شود.معمولاً برای چند واحد گلخانه (تونل پلاستیکی) سیستم مرکزی نصب می کنند و لذا کنترل شرایط دمایی برای همه گلخانه بطور هماهنگ انجام می گردد. لازم به ذکر است که نصب و احداث این سیستم دو تا سه براب رگرانتر از سیستم موضعی دمنده ها است. البته در نواحی بسیار سرد که ممکن است دما به -10°c برسد این سیستم کارآیی لازم هخواهد داشت و تنها با دو جداره نمودن گلخانه یا تلفیقی از این روش با یک دمنده حرارتی دمای مورد نیاز گلخانه های این مناطق را تأمین نمود. از محاسن دیگر این روش این است که به محض خرابی دستگاه دمای گلخانه به سرعت نزول نمی کند و تا حدی فرصت لازم برای تعمیر مجدد آن وجود دارد. سوخت مورد استفاده در این سیستم معمولاً گازوئیل میباشد که باید توجه نمود محل نگهداری منبع سوخت و لوله های سوخت رسانی در فضایی به دور از امکان یخزدگی نگهداری شود. استفاده از گرمای زیر بستر:گرمای زیر بستر به دو روش تأمین می شود:1 استفاده از لوله های آبگرم مارپیچ یا صاف که از منبع موتورخانه شوفاژ تغذیه می گردد.2 2 استفاده از المنتهای حرارتی برقی که با بکارگیری از یک واحد ترمواستاتیک، درجه حرارت مورد نظر را تهیه و منترل می نماید. این سیستم حرارتی بیشتر برای رشد سریع ریشه ای استفاده می گردد و درصورتیکه برای تولید خیار قرار است در گلخانه استفاده گردد بایستی مشترکاً همراه با استفاده از سیستم حرارتی مکندهها بکار گرفته شود زیرا این سیستم نمی تواند به تنهایی نیاز حرارتی فضای گلخانه را تامین کند. لذا توصیه می گردد بیشتر از این روش برای کشتهای گلدانی و تولید نشاء استفاده گردد. لازم به ذکر است که با بکارگیری این روش فعالیت ریشه ها و جذب مواد غذایی بنحو مؤثری افزایش می یابد. 3 استفاده از بخاریهای معمولی: 4 معمولاً در گلخانه های سنتی بسیاری از تولید کنندگان خیار داربستی از بخاریهای معمولی که با سوخت نفت یا مخلوط بات گازوئیل کار می کند استفاده می کنند. این روش کارآیی چندانی ندارد ضمن اینکه احتمال نفوذ دود حاصله به داخل گلخانه وجود دارد. دیده شده است که بعضی از گلخانه داران اقدام به نصب بخاریهای غیر استاندارد و خودساز می نمایند که با ناقص سوختن آنها دود و یا منوکسید کربن (Co) تولید شده منجر به از بین رفتن کل محصول گلخان هشده است. استفاده از گاز پیک نیک و یا نمونه های دیگر بخاری گازی که بدون دودکش هستند فقط برای مدت کوتاهی (چند ساعت) مناسب هستند و نمی توان در طولانی مدت از آنها استفاده کرد. سوخت:سوختهای جامد، مایع و گاز که چوب، ذغال، نفت و گاز نمونه های آن میباشند برای گرم کردن گلخانه ها استفاده می شوند که هر یک از آنها دارای معایب و مزایایی می باشند. انتخاب آنها تحت تاثیر قوانین پاکیزگی هوامطلوبترین آنها گاز طبیعی می باشد زیرا هزینه نصب یک سیستم گاز طبیعی ارزانتر است، نیازی به مخزن ذخیره نیست، گاز تمیز تر می سوزد و در نتیجه آن زحمت تمیز کردن و تنظیم دیگ بخار کاهش می یابد. گازهای پروپان و بوتان نیز بسیاری از مزایای گاز طبیعی را دارند اما گرانترند. انتخاب دوم معمولاً نفت است. سیستمهای نفت سوز را به آسانی می توان خودکار کرد، اما به مخزن ذخیره نیاز دارند و خاکستر و دود قابل توجه بیشتری تولید می کنند. اغلب، لوله ها و مسیرهای دود باید تمیز شوند و جعبه احتراق حداقل سالی یکبار تنظیم شود.تعمیرات سیستمهای حرارتی:تعمیرات سیستمهای حرارتی بسیار اهمیت دارد زیرا اهمال در این مورد امکان دارد در طول دوره بعدی و بالاخص در مواقع سرد سیستم دچار نقص فنی اساسی شود که در آن موقع ممکن است مدت تعمیرات طولانی و باعث خسارت به گیاهان کشت شده داخل گلخانه شود.این تعمیرات می تواند شامل دمنده ها اعم از محفظه های دو جداره، مشعل، ترموستات و ونیلاتورها می باشد. در سیستمهای حرارتی آب گرم، دیگ حرارتی بایستی حتماً یکبار تمیز گردیده و محلهای عبور آب گرم و دریچه های گل گیری آن بازرسی و با جرمگیری مسیر خروجی دود آن و همچنین هر قسمتی که احتمال زنگ زدگی و یا سوراخ شدگی دارد تعمیر و تعویض گردند. همچنین شیرهای اطمطنان و کلیه شیرآلات و متعلقات داخل موتور خانه نیز باطد بازرسی و تمیز گردند.قسمتهای مختلف مشعلهای حرارتی مثل جرقه زنها، چشمهای الکتریکی، صافی ها و مسیر سوخت رسانی بازدید و تمیز گردند. محلهای ورودی هوا و سوخت در سیستمها کاملاً بازدید و تمیز گردند.لوله های آب گرم در مسیر رفت و برگشت داخل گلخانه چنانچه نشتی و خوردگی دارند بازدید و تعمیر شود.برای انجام اقدامات فوق لازم است از افراد متخصص در زمینه های فوق بهره گیری شود و سعی نشود که همه امور را تولید کننده خود انجام دهد. زیرا ممکن است تعمیرات ناقص انجام گرفته و نهایتاً خساراتی در موقع سرما به گلخانه وارد شود. حفظ گرما:جهت حفظ گرما و کاهش گرمای لازم برای گلخانه ها می توان از روشهای زیر و یا تلفیقی از آنها بهره جست:1 پوشش دولایه برای پوشش گلخانه استفاده نمود.2 گلخانه را طوری طراحی کرد که سطح آن به حداقل برسد.3 از پرده های محافظ حرارت استفاده گردد.4 4 از درختان به عنوان بادشکن و برای کاهش سرعت باد استفاده نمود.5 از بخاریها و دیگهای بخار با کارآیی بالا استفاده نمود.6 بخاریها، دیگهای بخار و ترموستاتها را مرتباً تمیز و تنظیم نمود.7 از واریته های مقاوم به سرما استفاده شود5 منبع:پارس بیولوژی برای احداث هر گلخانه باید موارد ذیل مد نظر قرار گیرد.1-5- محل مناسب احداث گلخانه خاك محل احداث گلخانه باید دارای بافتی متوسط, زهكشی مناسب, فاقد شوری و قلیائیت, آهك و گچ باشد. محل گلخانه حتی الامكان نزدیك جاده های اصلی یا دارای جاده های مناسب باشد. شیب های تند, محلهای بادگیر مكان مناسبی برای احداث گلخانه نیستند. ابعاد زمین باید طوری انتخاب شود كه بتوان گلخانه ها را در جهت شمال – جنوب در آن احداث نمود.2-5- وجود آب كافی با كیفیت مناسب حداقل آب مورد نیاز برای 1000مترمربع گلخانه در هر شبانروز در فصل تابستان(پیك مصرف)10-8 مترمكعب است كه با توجه به میزان آب موجود, سطح گلخانه قابل احداث را میتوان مشخص كرد. علاوه بر مقدار آب, كیفیت آب از عوامل مهم در تولید محصولات گلخانه ای است.تحمّل گیاه نسبت به املاح موجود در آب آبیاری متفاوت است. مهمترین عامل محدود كننده برای كشت های گلخانه ای شوری یا EC آب است. EC قابل تحمّل برای گیاهان در جدول(شماره3)بیان گردیده است.میزان EC اگر از مقادیر ذكر شده بیشتر گردد عملكرد محصول كاهش می یابد. علاوه بر EC, میزان سدیم قابل جذب(S.A.R),كلر, بیكربنات موجود در آب هم در عملكرد محصول مؤثرند لذا لازم است قبل از احداث گلخانه از آب مورد استفاده, آزمایش كاملی بعمل آید.EC مناسب برای كشت محصولات گلخانه ایجدول شماره (3)نوع محصول EC قابل قبول ds/m خیار 2 گوجه فرنگی 2/5 توت فرنگی 1 فلفل 2 خربزه 2 گل رز 1/3 آلسترومریا 1/5 لیسیانوس 2 گلایول 2 6- تجهیزات و ادوات مورد نیاز در گلخانه هااز تجهیزات و ادوات مورد نیاز گلخانه میتوان به سیستم گرمایشی, سرمایشی, ژنراتور و;;. اشاره نمود.الف- انواع سیستم گرمایشی:1- سیستم مركزی: سیستم شوفاژ(برای گلخانه های بالای 4/.هكتار) در این سیستم از بخار آب یا آب داغ استفاده می شود.2- سیستم موضعی: بخاری شامل سه دسته, بخاریهای منفرد یا تراكمی– بخاریهای كنوكسیونی یا همرفتی– بخاریهای تابشی با انرژی پایین.ب- انواع سیستم سرمایشی:– سیستم خنك كننده تابستانه:1-1- سیستم خنك كننده فن وپد: متداولترین سیستم تابستانه در گلخانه ها به شمار می رود. (Fan and pad evaporative coding system)2-1- سیستم خنك كننده تبخیری(مه پاش) (Fog evaporating cooling system)2- سیستم خنك كننده زمستانه 2-1- سیستم تیوپ– پنكه (fan tube ventilation) 7- سایر تجهیزات مورد نیاز گلخانه 1- ژنراتور (برق اِضطراری) 2- ترموستات 3- سیستم آبیاری تحت فشارمحل احداث گلخانه یکی از اولین تصمیماتی که باید اتخاذ شود، این است که گلخانه به صورت یک واحد جداگانه، در تماس باساختمان های موجود و یا بصورت بخشی از ساختمانهای جدید اخته شود. گلخانه های متصل به هم معمولاً هزینه های ساخت و گرمایش کمتری داشته و دسترسی آسانتری دارند، اما گیاهان نورکمتری دریافت می کنند. گلخانه های متصل به هم باید رو به جنوب ساخته شوند. یک گلخانه مستقل می تواند در محلی دورتر از ساختمانهای موجود ساخته شود. گیاهان در چنین گلخانه ای نور خورشید را از همه جهات دریافت می کنند. این گلخانه ها از لحاظ ساخت و سیستم حرارتی بسیار گران هستند و هزینه های فوق العاده ای برای خطوط آب و برق لازم دارند. یک گلخانه می تواند در هراندازه ای ساخته شود اما کوچکترین گلخانه ای که می توان در نظر گرفت چیزی در حدود 200 فوت مربع است (184 متر مربع ). گلخانه های کوچکتر به نسبت از لحاظ ساخت و عملکرد بسیار گران هستند . مسائلی که باید برای احداث گلخانه در نظر داشت عبارتند از: دسترسی به راههای حمل و نقل که با احداث هر چه نزدیکتر به راههای اصلی این مشکل به حداقل می رسد . نوع سوخت مصرفی در گلخانه؛در مناطقی که امکان دسترسی به گاز طبیعی وجود دارد می توان با کاربرد این سوخت ارزان هزینه ها را به مقدار زیادی در تولید فصل سرما کاهش داد . دسترسی به منابع آب با کیفیت و کمیت مناسب . اثرات محیطی؛ جایی که دائماً دارای آب و هوای نامساعد ، بارانهای شدید ، سایه ناشی از واقع شدن در دامنه شمالی کوههای بلند و یا درختان سربه فلک کشیده می باشد مناس ب احداث گلخانه نیست . شدت نور یکی از عوامل تعیین کننده محسوب می گردد . نوع محصولی که در برنامه تولید قرارمی گیرد . با توجه به اینکه گرایشها به سمت تولید اختصاصی محصولات است و دستور کار تولید پس از مطالعه ابتدایی بازار داخلی و خارجی مشخص می گردد قبل از احداث ، ابتدا بایستی تعیین کنند که چه محصولی تولید شود سپس تصمیم به احداث گلخانه در منطقه و اقلیمی مناسب آن محصول بگیرید . *در نظر داشتن قوانین مربوط به ز مین محدوده های شهری و احداث و بهره برداری از گلخانه ها و ;. محل احداث بایستی حتی الامکان مسطح باشد چرا که در صورت ناهمواری و شیبدار بودن ، ایجاد یک گلخانه بزرگ با مشکلات و هزینه های زیادی برای تسطیح همراه خواهد بود . جهت گلخانه ها اسکلت گلخانه سایه ایجاد می کند و با توجه به زاویه تابش این سایه ها متفاوت است لزوم توجه به این امر بویژه در تولید زمستانه حائز اهمیت است چرا که تغییرات اندکی دردرصد نور رسیده به گیاهان می تواند نقش بسزایی در کمیت و کیفیت تولید داشته باشد .موقعیت گلخانه باید به صورتی باشد که بیشترین مقدار نور را دریافت نماید. اولین انتخاب برای موقعیت گلخانه به صورت نمای جنوبی یا جنوب شرقی می باشد. نور تمام روز بهترین شرایط را برای گیاه فراهم می کند. البته نور تابیده شده ازجانب شرق، به هنگام صبح، برای گیاهان کافی می باشد. نور صبح بیشترین مطلوبیت را داراست، زیرا که به گیاهان اجازه داده می شود که فرایند تولید غذا را زودتر آغاز نمایند.واین موضوع منجر به حداکثر رشد می شود. بالطبع انتخابهای بعدی، نمای جنوب غربی و نمای غربی می باشد؛ چرا که دریافت نور دیرتر صورت می گیرد. نمای شمالی کمترین مطلوبیت را دارد و فقط برای گیاهانی که نور کمی احتیاج دارند مناسب می باشد . درختان برگ ریز مانند افرا و بلوط می توانند به طور مؤثری از نور شدید بعد ازظهر تابستانی با ایجاد سایه بکاهند. البته باید توجه داشت که درختان در هنگام صبح، بر روی گلخانه سایه نیاندازند. این درختان در زمستان اجازه می دهند که نور کافی به گلخانه برسد؛ چرا که در پاییز برگهای خود را از دست می دهند. جریان هوا در گلخانه گردش هوا در گلخانه ضروری است. وقتی که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه درخارج از گلخانه باشد، هوای تازه در نزدیکی برگها تأمین شده و گیاه می تواند اکسیژن پس داده و از دی اکسید کربن تازه استفاده نماید. جریان هوا همچنین به پایین نگه داشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک می نماید . گلخانه های تجاری به همه نیازمندی های اشاره شده در بالا و حتی بیشتر از آن وابسته اند. در یک گلخانه تجاری هدف اصلی سود دهی است؛ برای رسیدن به این هدف، گلخانه باید از لحاظ تأمین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید به طور سخت و جدی کنترل شود. اخیراً کامپیوترها برای چنین کنترل هایی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین وجود گازهای سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد. این گازها شامل مونو اکسید کربن، اکسید نیتروژن و دی اکسید نیتروژن می باشند؛ که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند . کنترل شرایط محیطی گلخانه :فعالیتهای شیمیایی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان، مستقیماً متأثر از شرایط محیطی می باشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما، شدت نور و وجود آب و مواد غذایی وابسته است. تنفس گیاه نسبت به دما ی محیطی متفاوت می باشد .محدوده دمایی توصیه شده برای بیشتر گیاهان گلخانه ای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی می شود، چیزی بین 50 تا 85 درجه فارنهایت می باشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه کاری مورد استفاده قرار می گیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد؛ این کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری می باشد. درجه حرارت در گلخانه ها تنظیم درجه حرارت در گلخانه¬ها شرط اولیه برای رشد و نمو بسیاری از گیاهان است. نیاز گیاهان به درجه حرارت دامنه¬های مختلفی دارد. بعضی از گیاهان درجه حرارت¬های بالاتری نیاز دارند مثل گیاهان مناطق گرمسیری. بعضی دیگر در درجه حرارت¬های کمتر از 20 درجه سانتیگراد هم بخوبی رشد و نمو می¬کنند، مانند گیاهانی که از مناطق سردسیری منقل شد ه‌اند نظیر پامچال که در جنگل‌های شمال دیده می‌شود. اما چگونگی تنظیم درجه حرارت در گلخانه¬ها بستگی به سیستم گرمایی دارد. انواع بخاری‌ها یا سیستم‌های گازی و ; می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. سیستم های حرارتی باید توان توزیع یکنواخت دما راداشته باشند و فاقد اثرات زیست محیطی باشند. دمای روزانه و شبانه توصیه شده برای چند محصول متداول گلخانه ای؛ محصول دمای شبانه ( F) دمای روزانه ( F) گوجه فرنگی 66-60 80-70 کاهو 55 78-70 خیار 65 80 فلفل 62 80-70 گل داودی 63-62 80-75 گل شمعدانی 60-55 75-70 نیاز نوری گیاهان همه گیاهان به یک اندازه به نور نیازمند نیستند. بعضی از گیاهان نیاز به نور فراوانی دارند و بعضی دیگر به نور کمتری نیاز دارند.گیاهان از نظر نیاز نوری به سه گروه تقسیم می شوند. گیاهان روز بلندLDP: Long Day Plants برای به گل رفتن بین 10 تا 14 ساعت به نور نیاز دارند، مانند گیاهان فصلی تابستانه نظیر آحار، اطلسی، ناز و میمون. گیاهان روز کوتاه SDP: Short Day Plants برای به گل رفتن نیاز نوری کمتر از 12 ساعت دارند. که در نقطه مقابل گیاهان روز بلند قرار می‌گیرند، مثل گل داودی. گیاهان بی تفاوت به طول روز NDP: Neutral Day Plants برای نگهداری در منزل بسیار مناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا یا بگونیا که حساسیتی نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند. نور : انرژی خورشیدی در همه ساختار هایی گیاهی نقش دارد و نتیجه نهایی این فرایند ها در رشد گیاه است كه منجر به افزایش ماده خشك می شود . در شرایطی كه همه عوامل از جمله میزان دی اكسید كربن , دما و رطوبت در حد مطلوب باشد . برای انجام فتوسنتز به شدت نور در حد مطلوب نیاز است . نور كم باعث كاهش فتوسنتز و رشد گیاه و نور یشتر باعث صدمه به كلروپلاست ها و كاهش فتوسنتز می شود . فتو پریود عبارت است از مدت زمانی از روز كه نور به گیاه می تابد . طول روز بسته بهفصل سال و عرض جغرافیایی تغییر می كند . در نیمكره شمالی طول روز در چه ار روز از سال اهمیت ویژه دارد . 1- اول فروردین (21مارس) : كه خورشید مستقیما بالایی خط استوا قرار میگیرد و در این روز طول روز و شب مساوی و برابر 12 ساعت است . و به آن اعتدال بهاری می گویند . 2- سی و یكم خرداد (21 ژوئن) : كه خورشید به شمالی ترین قسمت بالایی خط استوا می گیرد و طولانی ترین روز و كوتاه ترین شب سال است و به آن انقلاب تابستانی می گویند . 3- سی ام شهریور (21سپتامبر ) : كه خورشید مستقیما بالایی خط استوا است و طول روز و شب مساوی است و اعتدال پاییزی نامیده می شود . 4- سی ام آذر (21 دسامبر ) : كه خورشید در جنوبی ترین قسمت زیر خط استوا قرار می گیرد و كوتاه ترین روز و بلند ترین شب سال است و انقلاب زمستانی نامیده می شود (شب یلدا ) نقطه موازنه نوری (Light compensation point) : نقطه ای است كه در آن شدت فتوسنتز برابر شدت تنفس است . در این نقطه تمامی مواد تولید شده در فتوسنتز در تنفس به مصرف می رسد . نقطه موازنه نوری در گیاهان آفتاب پسند بیشتر از گیاهان سایه پسند است . نقطه اشباع نوری (Light saturation point) : نقطه ای كه فتوسنتز در آن حداكثر است و با افزایش نور دیگر فتوسنتز افزایش نمی یابد , نقطه اشباع نوری گویند. كیفیت نور : اشعه ماورای بنفش با طول موج 400- 300 نانومتر باعث صدمه به گیاه شده و غیر قابل رویت با چشم انسان است . اشعه مادون قرمز با طول موج 750- 700 نانومتر خارج از حس بینایی انسان است و ضروری برای رشد گیاه است اما در فتوسنتز گیاه بی تاثیر است . طیف نوری (760- 380 نانومتر) در فتوسنتز نقش دارد . میزان فتو سنتز در نور قرمز و آبی حداكثر است . اگر گیاه فقط در معرض نور آبی قرار گیرد رشد كاهش و اندام های گیاه سفت و تیره می شود و اگر گیاه در معرض نور قرمز قرار گیرد رشد گیاه افزایش و اندام های گیاه نرم و لصیف می شود . برای انجام فتو سنتز تمامی طول موج های نور لازم است . افزایش شدت نور : به استثنای سایه پسند ها افزایش نور در اواسط پاییز تا اوایل بهار باعث افزایش محصول می گردد . ساده بودن قاب های شیشه ای روی گلخانه ظرفیت قاب ها و افزایش عرض قاب ها باعث افزایش شدت نور وارده به داخل گلخانه می شود . اسكلت چوبی به طور كاملا محسوس شدت نور را كاهش می دهد و بهتر است چهارچوب چوبی زا با رنگ سفید رنگ آمیزی كرد تا به به جای جذب نور آن را منعكس كنند . همچنین بهتر است كه قاب های شیشه ای پوشش گلخانه را نیز با رنگ سفید رنگ كنند و پوشش بیرونی قاب ها را هر دو سال یك بار و از داخل هر 5 سال یك بار رنگ آمیزی شود . میزان كاهش نور تابیده شده به گلخانه عبارت است از : 10 درصد توسط اسكلت و 5 درصد توسط قاب شیشه ای و 7 درصد شیشه ها و 78 درصد نور وارد گلخانه می شود . شیشه ها را باید در پاییز و زمستان از موادی كه برای كاهش شدت نور ورودی با رنگ پوشیده شده اند پاك كرد . این مواد حدود 20 درصد میزان نور ورودی را كاهش می دهند . تامین نور تكمیلی : انواع لامپ ها 1- نور سفید (حاوی رشته ملتهب تنگستن) : نور در این لامپ ها حرارت تولیدی زیاد و كیفیت نور پایین است و راندمان تبدیل انرژی الكتریكی به نورانی 7 درصد است . بخش بیشتری به گرما تبدیل می شود . 2- لامپ فلورسنت : این لامپ ها در رشد و نمو موثر هستند . عیب این لامپ ها قدرت ولتاژ پایین است و لازم است كه تعداد زیادی لامپ مصرف شود كه در این صورت هزینه سیم كشی و نصب زیاد آنها باعث ایجاد سایه روی گیاهان می شود. لامپ های سرد و مهتابی گرم بازده خوبی دارند(20درصد ) و مخمترین و معمول ترین لامپ فلورسنت برای رشد گیاه هستند . نور در این لامپ ها نزدیك نور آبی است . 3- لامپ های سدیمی فشار بالا : این لامپ ها ارزان و كاربرد آنها ساده است . راندومان تبدیل انرژی الكتریكی به نورانی آن حدود 20 درصد می باشد . مدت زمان تابش 18 – 16 ساعت (نور طبیعی و تكمیلی) است . مدت زمان خاموش كردن لامپ های مكمل وقتی است كه نور خورشید طبیعی محیط را كاملا روشن كرده باشد . در این زمان نور باید دو برابر نور تمكیلی لامپ ها باشد . تابش 24 ساعته در مورد اكثر گیاهان مضر و یا بی اثر است . واكنش گیاهان در مرحله جوانی (مرحله نشا در خزانه یا جعبه نشا) زیاد و به مرور زمان از شدت آن كاسته می شود . برای یك بستر كاشت به عرض 12 متر , یك رشته لامپ 60 واتی به فاصله 12 متر از هم و در ارتفاع 15 متر بالاتر از سطح خاك بستر كشت و برای دو بستر یك رشته لامپ 100واتی به فاصله 18 متر از هم و در ارتفاع كمتر از 18 متر نیاز است . برای روشن كردن هر متر مربع مساحت گلخانه 16 وات نور مورد نیاز است . آبیاری گلخانه ها تأ¬مین رطوبت یکی از پارامترهای مهم برای رشد و نمو گیاهان است، البته باید نیازهای رطوبتی گیاهان را بشناسیم. بعد از شناخت نیاز رطوبتی گیاهان، آن‌ها را در گلخانه¬های خاص خود جایگزین می¬کنیم یعنی همه گیاهان در یک نوع گلخانه نگهداری نمی‌شوند. در سطوح تخصصی و بزرگ، هر گلخانه برای یک محصول و یا تعدادی محصول مشابه با نیاز¬های یکسان در نظر گرفته می‌شود.انواع روش های آبیاری به طور خلاصه به شرح زیر است. آبیاری سطحی(ثقلی) سیستم های آبیاری سطحی راندمان پایینی داشته و اتلاف آب در آن بالا است.در عین حال باعث شستشوی املاح افزایش رشد علف های هرز و بروز انواع بیماری های قارچی و انگلی و پوسیدگی می شود.این سیستم ها به صورت آبیاری کرتی و نواری اجرا می گردد. آبیاری تحت فشار 1- آبیاری بارانی :هدف از آبیاری بارانی توزیع یکنواخت آب برای تمام گیاهان و کاهش دمای محیط و افزایش رطوبت است.راندمان مصرف آب 75در صد است.هزینه اولیه زیاد از معایب این سیستم است. 2- آبیاری قطره ای :در این روش آب،کودهای شیمیاییو سایر مواد مورد نیاز گیاه به صورت محلول توسط قطره چکان های نصب شده روی لوله های جانبی در اختیار گیاه قرار می گیرد.راندمان مصرف آب 90 در صد است و چون قطره چکان ها در کنار بوته یا ساقه گیاه قرار می گیرند امکان رشد و توسعه علف های هرز از بین می رود. گاز کربنیک در گلخانه¬ها کاربرد Co2 تقریباً معادل استفاده از مواد غذایی، کاربرد پیدا کرده است. در کشور ما که گیاهان از لحاظ نوری در وضعیت مناسبی قرار دارند می‌توان با بالا بردن مصرف Co2 راندمان محصول را نیز بالاتر برد.وجود Co2برای انجام عمل فتوسنتز ضروری است. این واکنش شیمیایی منجر به تولید محصول سبز می¬شود . در این واکنشCo2 عامل بسیار مهمی تلقی می¬شود.سالهای زیادی است که به منابع غنی سازی دی اکسید کربن در گلخانه ها، برای افزایش رشد و تولید گیاهان پی برده شده است. دی اکسید کربن یکی از ضروری ترین اجزاء فتوسنتز می باشد.فتوسنتز یک فرآیند شیمیایی است که انرژی نور خورشید را برای تبدیل دی اکسید کربن و آب به مواد قندی در گیاهان سبز مورد استفاده قرار می دهد؛ سپس این مواد قندی در خلال تنفس گیاه برای رشد آن مورد استفاده قرار می گیرند. اختلاف بین نرخ فتوسنتز و تنفس، مبنایی برای میزان انباشتگی ماده خشک در گیاهان می باشد. در تولید گلخانه ای، هدف همه پرورش دهندگان، افزایش ماده خشک و بهینه سازی اقتصادی محصولات می باشد. دی اکسید کربن با توجه به بهبود رشد گیاهان، باروری محصولات راافزایش می دهد. بعضی از مواردی که باروری محصولات به وسیله غنی سازی دی اکسید کربن افزایش داده می شود عبارتند از : گلدهی قبل از موعد ،بازده میوه دهی بالاتر،کاهش جوانه های ناقص در گلها،بهبود استحکام ساقه گیاه و اندازه گل.بنابراین پرورش دهندگان گل و گیاه باید دی اکسید کربن را به عنوان یک ماده مغذی در نظر بگیرند. زهکشی گلخانه از موارد مهمی که در احداث یک گلخانه توجه به زهکشی گلخانه است . در مناطقی با زمینهای دارای بافت سخت و با لایه تحت الارض غیر قابل نفوذ با قرار دادن لوله های سفالی منفذ دار زیربسترها و یا به طرق ابتکاری دیگر تمهیدات لازم را در جهت بهبود زهکشی می اندیشند بادکشن در مناطق باد خیز ردیفی از درختان و یا یک مانع طبیعی مثل تپه برای کاهش خسارت باد استفاده می شود . حداقل فاصله درختان از گلخانه در شرق و غرب بایستی حدود 5/2 برابر ارتفاع درختان باشد . این فاصله در قسمت جنوبی بیش از یک ارتفاع درختان است . سکوها و بسترهای کشت سکوها و بسترهای کشت سکو بخشی از فضای گلخانه است جایگاهی است برای قرار گرفتن گلدان ها یا کشت گیاهان در بستر های بالا تر از سطح زمین همانگونه که از نام آن پیدا است ، سکوها همواره در سطحی بالاتر از کف گلخانه ها قرار می گیرند . این عمل ضمن جلوگیری از گسترش عوامل آلوده کننده و بیماری زای گیاهی به تهویه بهتر و گرم شدن زودتر بستر کمک می کند . انتخاب شکل سکوها و مواد سازنده آنها به نوع گیاه ، گلخانه و سلیقه سازنده بستگی دارد . به طور کلی ویژگی های یک سکوی خوب عبارت است از: الف _ از زهکشی مطلوبی برخوردار باشند . ب_ پهنای آن طوری باشد که کارگران به آسانی به مرکز سکو دسترسی داشته باشند . ج_ طوری نصب شده باشد که حداکثر نور را جذب کنند . کارکردن با سکوها برای قرار دادن گلدان ها به کارگران این امکان را می دهد که بدون خم شدن کار خود را انجام دهند در صورتی که سکوها برای کشت گیاهان استفاده بهتر است 30-15 سانتیمتر عمق داشته و از زهکشی مناسبی برخوردار باشد . ارتفاع سکوها از سطح زمین می بایست به گونه ای باشد که اقدامات داشت با تسلط کارگر بر محصول امکانپذیر باشد که این امر به نوع محصول بستگی دارد . سکوها را می توان از جنس آلومینیوم ، ایرانیت ، الوار چوبی و یا مواد بتنی ساخت . آلومینیوم عمری طولانی دارد ولی گران قیمت است و چوب ارزان بوده ولی عمر کوتاهی دارد و احتمال پوسیدگی آن نیز زیاد است و همچنین عوامل بیماری زا نیز در آن نفوذ می کنند . نحوه قرار گرفتن سکوها بایستی سکوها را طوری نصب نمود که از حداکثر فضای گلخانه ای برای پرورش گیاهان استفاده شود . تعداد و عرض راهروها بستگی به نحوه استفاده از آنها و نوع محصول دارد . ارتفاع سکوهای کشت 90-80 سانتیمتر است . پهنای سکوهای مجاور دیواره ها حدود 90سانتیمتر و پهنای سکوهای میانی که از دو طرف قابل دسترسی است حداکثر میبایست 180 سانتی متر باشد . سکوهای کشت گیاهان گلدانی نبایست دیواره داشته باشد و کف سکوها تا حد ممکن بایستی منفذدار باشد . تخته های چوبی سوراخدار به همراه تورسیمی محکم برای ساختن کف سکوها مناسبند . در روش نوین به منظور استفاده موثر از حداکثر فضای گلخانه از سکوی متحرک استفاده می کنند . این سیستم فضای تولید را تا بیش از 90% مساحت گلخانه افزایش می دهد . راهروها توسط سکوهای متحرک اشغال شده که با حرکت سکو راهرو از یک سمت باز می شود و از طرف دیگر بسته می شود . سکوها و بسترهای زمینی گلهای بریده گلهای بریده را در شرایط گلخانه ای به هر دو شکل بسترهای سکوئی و زمینی کشت می کنند . گیاهانی مثل گل داوودی و میمون را می توان بر روی سکوها کشت نمود . ولی این سکوها بایستی نزدیک زمین قرار گیرند تا عملیات حذف جوانه ها ، محلول پاشی و برداشت امکان پذیر باشد ، میخک را نیز به علت حساسیت به بیماری پژمردگی باکتریایی برروی سکوهای کوتاه پرورش می دهند . ادامه خواندن مقاله ‌‌يافته هاي جديد در مديريت گلخانه

نوشته مقاله ‌‌يافته هاي جديد در مديريت گلخانه اولین بار در دانلود رایگان پدیدار شد.