Quantcast
Channel: دانلود فایل رایگان
Viewing all articles
Browse latest Browse all 46175

مقاله در مورد لزوم اهميت، حفظ و احياي جنگل‌ها و منابع طبيعي

$
0
0
 nx دارای 24 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است فایل ورد nx  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد. این پروژه توسط مرکز nx2 آماده و تنظیم شده است توجه : در صورت  مشاهده  بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي nx،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد بخشی از متن nx : لزوم اهمیت، حفظ و احیای جنگل‌ها و منابع طبیعی حفاظت، احیاء و توسعه و بهره‌برداری از منابع طبیعی تجدیدشونده بر اساس اصول علمی و رعایت نكات فنی از مهمترین وظایفی است كه بر عهده سازمان جنگل‌ها و مراتع و در استان‌ها به اداره كل منابع طبیعی واگذار گردیده است. در حال حاضر جنگل‌ها علاوه بر مسئولیت‌های زیاد غذایی و صنعتی و غیره، نیازهای جدید ناشی از تركم جمعیت را نیز باید جوابگو باشد. نقش جنگل‌ها در این زمینه عبارت از تصفیه هوا و پذیرایی از افرادی می‌باشد كه در جستجوی طبیعت هستند. اصولاً پایداری جنگل و اماكن استمرار بهره‌وری از آن مستلزم دخالت‌های علمی در آن است كه مبتنی بر اصول و معیارهای مشخص جنگلداری و جنگلشناسی صورت می‌گیرد. اصولی كه برای آن شیوه‌ها و روش‌های گوناگون مطرح می‌گردد. علوم جنگلداری و جنگلشناسی در واقع علمی است كه ما را به بهره‌برداری اصولی و درست هدایت می‌كند.حالت فعلی جنگل نماینده اثرات چندین هزار ساله انسان‌ها می‌باشد. این تاثیرات روز به روز بیشتر می‌گردد و متناسب با تكامل تدریجی ابزار كاری كه دخالت انسان را آسان‌تر می‌سازد، نقش‌های جنگل‌ نیز متنوع‌تر می‌شود. بنابراین در مقابل این اثرات باید قواعد و كنترل‌های ویژه‌ای را وضع كرد و از خسارت ناشی از آن نابسامانی آنها جلوگیرب بعمل آورد.جنگل مدرن علاوه بر اینكه اساس و پایه یك صنعت برای كشور می‌باشد، پناهگاه شهرنشین‌ها، محل ذخیره فون و فلور و تصفیه‌كننده هوا نیز به شمار می‌رود. بنابراین بهره‌برداری از آن باید به نحوی انجام گیرد كه كلیه احتیاجات جامعه را جواب‌گو باشد. ارتباط دادن این نیازها مشكلات متعدد را دربر دارد، ولی در مبادرت به این نیازها، اگر جامعه از كوشش و فعالیت‌هایی كه در برطرف نمودن احتیاجات جنگل را جوابگو باشد، ارتباط دادن این نیازها مشكلات متعددی را دربر دارد، ولی در مبادرت به این نیازها، اگر جامعه از كوشش و فعالیت‌هاییی كه در برطرف نمودن احتیاجات جنگل ضرورت دارد، امتناع ورزد، در این صورت نتیجه مطلوب یعنی تكامل جنگل، متناسب با نیازهای جامعه حاصل نخواهد شد (نوید، بیرنگ و همكاران، 1371).در راستای این رسالت، اداره كل منابع طبیعی می‌بایست در محل شناسایی عوامل تخریب كه شامل انسان، چرای بی‌رویه دام، آتش سوزی‌های عمدی و غیرعمدی و ; می‌باشد و در مرحله دوم در جهت مهار این عوامل با استفاده از حفاظت فنی با این دیدگاه كه كلیه طرح‌های منابع طبیعی در داخل جنگل دید حفاظتی دارد و حفاظت حقوقی (مالكیت) با این دیدگاه كه اراضی‌ای كه در اختیار دولت می‌باشد، مالیكیت دو دولت را به تثبیت می‌رساند و حفاظت فیزیكی با بكارگیری از آنجایی كه سرمایه عظیمی است كه در بهره‌برداری از آن هدف باید حفظ و نگهداری این منبع سرشار نعمت باشد، بدین منظور امروزه برای بهره‌برداری صحیح اقدام به تهیه طرح‌های جنگلداری می‌نمایند. با همه مشكلات، طرح‌های جنگلداری اصلی‌ترین راه حفظ و توسعه و بهره‌برداری از جنگل هستند. طرح جنگلداری، طرحی است كه برای دستیابی به جنگل و بهره‌برداری از آن به روش صحیح و حفظ و احیای آن اجرا می‌شود و در این صورت است كه برای همیشه و به طور مستمر می‌توان از جنگل بهره‌برداری كرد. اكولوژی جنگلاز جمله عوامل محیطی، علم اكلوژیكی است كه به مفهوم علمیاست كه از اندیشه درباره محیط طبیعی برای دانستن وابستگی موجودات به محیط و با یكدیگر به وجود آمده‌ است. اكولوژی از علوم زیستی متولد گردید و اكثر مطالب آن از علوم جغرافیای گیاهی و جغرافیای جانوری منشعب شده است. اكولوژی جنگل هم ابتدا از زمین‌شناسی، اقلیم‌شناسی و خاك‌شناسی منشاء می‌گیرد. همزمان با پیشرفت‌های سریع در علوم فیزیولوژی و ژنتیك، به نظر می‌رسد كه اكولوژی در مجموعه علوم زیستی اهمیت كمتری دارد. از طرفی امروز، كاملاً مشخص شده است كه آلودگی‌های زمین و آب و هوا از مسائل اكولوژیكی است. آدمی از آغاز تاریخ با دیدی علمی به علم اكولوژی توجه داشته است. بشر در روزگار نخستین برای ادامه حیات محتاج به داشتن آگاهی‌هایی درباره انرژی، گیاهان و جانوران محیط اطراف خود بوده است. امروزه بیش از هر زمان دیگر ضرورت دارد كه آدمی برای بقای خود از محیط آگاهی داشته باشد.در اكولوژی جنگل سعی بر آن است تا مطالعه دقیقی از روابط موجودات زنده جنگل اعم از درختان و درختچه‌ها تا كوچكترین موجودات زنده آن محیط چه به صورت فردی یا گروهی و ارتباط آنها با محیط اطراف مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. با دقت در مطالب فوق درمی‌یابیم كه اكولوژی به ویژه با زیست‌شناسی موجودات زنده و فرآیندهایی كه در محیط رخ می‌دهد، ارتباط پیدا می‌كند. در اكولوژی جنگل اصطلاح جمعیت درختان كه معمولاً به گروهی از درختان اطلاق می‌شود به معنای گروهی از درختان یك گونه بوده و اجتماع درختان به مفهوم كلیه درختان منطقه جنگلی است. اجتماع درختان و گیاهان و نیز اجتماع جانوران جنگل و محیط غیرزنده كه بر یكدیگر تاثیر دارند، یك نظام پیرامون شناختی (سیستم اكولوژیك) با اكوسیستم نامیده می‌شود و در علم اكولوژی جنگل سعی بر آن است تا شناسایی دقیقی از اكوسیستم منطقه به عمل آید (بلندیان، 1378). فصل اول: كلیات 1-1 مقدمه و هدفبیشتر خاك ایران در روزگاران پیشین پوشیده از جنگل‌های انبوه و فراوان بوده، ولی امروزه در حدود كمتر از 9/1 مساحت كشور برجای مانده است. مساحت تخمین جنگل‌های كشور در حدود 18 میلیون هكتار می‌باشد كه بر اساس نقشه‌برداری‌های صحیح و اساسی كه در شمال كشور انجام گرفته، حدود 3400000 هكتار از كل مساحت جنگل‌های كشور را این منطقه به خود اختصاص داده است (صائنی، 1341).جنگل‌های كشور ایران بر اساس جنس و وضع آب و هوا و پراكندگی به پنج طبقه تقسیم شده‌اند كه جنگل‌های شمال ایران از جمله آنها می‌باشد. جنگل‌های شمال كه دامنه شمالی جبال البرز را پوشانیده‌اند، انبوهترین و گرانبهاترین جنگل‌های ایران شمرده می‌شوند (صائنی، 1341).جنگل‌های شمال از كوه‌های ارسباران و آستارا شروع شده و به جنگل‌های خشك مشرق (تا كوهستان گلیداغی در بجنورد) منتهی می‌شود. این جنگل‌ها دامنه شمالی سلسله جبال البرز را می‌پوشانند. آستارا كه مبداء جنگل‌های مرز محسوب می‌شوند، دارای آب و هوای خیلی مرطوب و معتدل می‌باشد، مقدار بارندگی در این منطقه در سال به یك متر بالغ می‌شود، در صورتی كه هرقدر به سوی خاوری منطقه نزدیكتر می‌شویم، میزان بارندگی تقلیل می‌یابد، چنانكه در گرگان و مازندران مقدار بارندگی سالیانه 700-600 میلیمتر می‌باشد و سرانجام آب و هوای نقاطی كه دور از دریای شمال واقعند، از قبیل كوهستان‌های آذربایجان و نواحی شرقی گرگان دارای آب و هوای خشك‌تری است و به مناطق استپطی و كوهستانی شباهت دارد (مكی، 1367؛ صائنی، 1341). جنگل‌های شمال (جامعه‌های جنگلی ناحیه كوهستانی) معمولاً تحت تاثیر عوامل اقلیمی و خاكی از غرب به شرق و از ساحل دریا تا ارتفاعات فوقانی تغییر می‌نماید و از جلگه تا 2500 و گاهاً تا 2700 متر ارتفاع از سطح دریا امتداد می‌یابد (ثابتی، 1346).جنگل‌های استان گلستان بخشی از جنگل‌های شمال را تشكیل می‌دهند كه دارای تنوع زیادی از لحاظ گونه‌های درختی است كه مهمترین گونه آن بلوط بوده و گونه نمدار از گونه‌های مهم بعد از بلوط می‌باشد. این ویژگی خاصه این استان بوده، به نحوی كه تنها در این استان تشكیل جامعه ممرز ـ نمدار می‌دهد، در این راستا جنگل‌های علی‌آباد كتول بالاترین درصد درختان نمدار را در سطح استان گلستان دارا می‌باشد (مقدسی، 1380).درخت نمدار، درختی متوسط تا بلندقامت و نسبتاً سریع‌الرشد است كه به صورت پراكنده و معمولاً در آشكوب غالب قرار دارد. این درخت بومی جنگل‌های شمال ایران است و از آرسباران و آستارا تا گرگان و مینودشت و از جنگل‌های پست و جلگه‌ای دریای خزر تا ارتفاعات زیاد بالا می‌رود (1996، Tae؛ قهرمان، 1362؛ ثابتی، 1346). در پستی بلندی‌های جامعه بلوط ـ شمشادستان (Querco – Buxetum) بخصوص در دامنه كوه‌ها، نزدیك دیگری پیدا می‌كنند كه به نام نمدار ـ شمشادستان (Tilo – Buxetum) نامیده می‌شود (مصدق، 1378) نمدار 85/2 درصد از حجم كل جنگل‌های شمال (گیلان 46/2، نوشهر 8/1، ساری 2 و گرگان 23/6 درصد) را تشكیل می‌دهد، در حالیكه در حوزه 49 گونه نمدار 1 درصد تعداد و 31/2 درصد حجم كل جنگل را به خود اختصاص می‌دهد (سازمان جنگل‌ها و مراتع كشور، 1369) و به حضور آن در تیپ‌های مختلف جنگل اشاره شده است (گرجی، 1379؛ ساداتی، 1381). نمدار دارای چوب سبكی بوده و وزن مخصوص آن بین 5/0 تا 65/0 گرم بر سانتیمتر مكعب می‌باشد (پارساپژوه، 1367).میزان موجودی نمدار در جنگل‌های شمال حدود 4% كل موجودی می‌باشد (یعقوب‌زاده، 1353). درصد كل گونه‌های درختی در جنگل‌های استان گلستان مطابق جدول شماره 1 می‌باشد.جدول شماره 1، درصد تعداد گونه‌های درختی در جنگل‌های استان گلستان‌ (مقدسی، 1380)گونه ممرز بلوط انجیلی راش افراپلت نمدار خرمندی توسكا افرا شیردار ون سایر گونه‌هاتعداد (%) 51/40 20 12/15 86/5 75/2 98/1 71/1 64/1 6/1 11/0 73/8و میانگین تعداد در هكتار نمدار در استان گلستان برابر 4/3 می‌باشد (سازمان جنگل‌ها و مراتع كشور، 1379).نمدار از گونه‌های صنعتی و بسیار باارزش جنگل‌های شمال ایران به شمار می‌رود و با توجه به اهمیت جنگل، بررسی نیازهای رویشگاهی، مشخه‌های كمی و كیفی گونه‌های جنگلی از جمله نمدار كه به علت دارا بودن چوب صنعتی و سریع‌الرشد بودن به ویژه در جوانی از اهمیت خاص برخوردار است، بخش مهمی از مطالعات جنگل‌شناسی محسوب می‌شود (عباسی، 1369) و در جنگلداری و احیاء مناظر مخروبه و مورد تخریب قرار گرفته جنگل‌های شمال مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به پتانسیل كاربردی نمدار به ویژه از نظر جنبه‌های دارویی و صنعتی (زرگری، 1368؛ نیلوفری، 1364)، به بررسی اكوفیزیولوژی این گیاه با درنظر گرفتن شرایط محیطی و آزمایشگاهی هدف عمده اجرایی است. با توجه توسعه زیست‌شناسی كاربردی و با توجه به كار اكوفیزیولوژیكی اندكی كه در ایران بر روی این گیاه انجام گرفته است، اهدافی كه در ذیل ذكر می‌شود جزء اهداف عمده پژوهش می‌باشند:1 بررسی موقعیت انتشار و وضعیت دو واریته (زیرگونه) و گیاهان همراه در دو رویشگاه جنگلی2 شناسایی رویشگاه‌های این گیاه و نیاز رویشگاهی و شرایط رویش آن در تیپ‌های درختی مختلف و مناطق مورد مطالعه كه این نیازها شامل نیازهای خاكی و اقلیمی می‌باشند.4 بررسی رویشگاه‌های مورد مطالعه از نظر كمی و كیفی و مقایسه این رویشگاه‌ها و معرفی بهترین رویشگاه و مناسبترین شرایط زیستی گیاه نمدار.5 بررسی وضعیت قرارگیری درختان نمدار در توده جنگلی و در آشكوب‌های مختلف.6 بررسی وضعیت زادآوری نمدار در مناطق مورد مطالعه و دو رویشگاه جنگلی.7 بررسی وضعیت مورفولوژیكی و آناتومیكی نمدار. 1-2 گیاه‌شناسی نمدار1-2-1 جایگاه نمدار در جدول سیستماتیك و تقسیمات گیاهی به شرح زیر می‌باشد: (قهرمان، 1377)سلسله kingdom گیاهان Plantsشاخه Embranchment نهانزادان‌ آوندی Pteridophytesزیرشاخه Sub branchement دانه زادان Spermatophytesرده Class نهاندانگان Angiospermopsidesبخش Division دو لپه‌ای‌ها Dicotyledonesزیربخش Sub division جداگلبرگان Dialypetalesراسته Order پنیرك Malvalesتیره یا خانواده Family نمدار Tiliaceaeجنس Genus نمدار Tiliaگونه Species نمدار Tilia platyphyllos 1-2-2 مشخصات تیره نمداراین تیره از راسته پنیرك (Malvales) دارای 50-41 جنس و حدود 400 گونه چوبی می‌باشد كه 40-30 گونه مربوط به جنس نمدار است كه اكثر آنها در مناطق گرمسیری و مناطق معتدله نمیكره شمالی و خارج از آن یافت می‌شوند (Maurer and Tabel, 1995؛ قهرمان، 1372؛ Jones, 1968; Hunthey and Birks, 1983).تمام این گیاهان به صورت درختانی با برگ‌های منفرد، گوشوارك‌دار، ساده و معمولاً خزان كننده‌اند. اكثر گونه‌های زیرفون را انواع گرمسیری آن تشكیل می‌دهند كه مجموعاً در چهار طایفه قرار می‌گیرند. صفات اساسی و اصلی تیره زیرفون، به طور خلاصه عبارتند از: فقدان كاسه فرعی، پرآذین پره‌ای كاسبرگ‌ها، دو خانه بودن بساك پرچم‌ها كه گاهی دو خانه آن بر اثر انشعابات رابط از هم مجزا می‌شوند و روی شاخه مجزا و متفاوت قرار می‌گیرند. همچنین ممكن است تمام حالات واسطه، از پرچم‌های چند دسته‌ای (پلیادلف) تا نافه ابدیپلوستمون (كه در آن پرچم‌های چرخه بیرونی نافه یا از بین می‌روند و یا سترون هستند و به صورت ناپرچمی درمی‌آیند) در آنها دیده شود (قهرمان، 1372؛ Gleason, 1952). 1-2-3 اختصاصات تشریحی تیره نمدار از اختصاصات تشریحی مهم این تیره، به ویژه در مقایسه با دو تیره راسته پنیرك، می‌توان فقدان مجاری ترشح كننده صمغ با جدا ضخیم، وجود فراوان سلول‌های تشریحی و كیسه‌های ترشح كننده لعاب در پارانشیم پوست و مغز ساقه و دمبرگ و پهنك برگ را نام برد (قهرمان، 1372). 1-2-4 كلید شناسایی خانواده نمدار Tiliaceae در ایران (مبین، 1364) عكس رنگی تهیه شده از فلور رنگی ایران دكتر قهرمان و عكس‌های گرفته شده از جنگل در صفحه بعد اسكن شود. 1-2-5 اختصاصات گیاه‌شناسی جنس نمدارالف ـ قهرمان (13621372): جنس تیلیا درختانی نسبتاً بلند و از عناصر فراوان جنگل‌های شمال ایران هستند. این جنس دارای یك زیرگونه درختی به نام زیرفون (تیلیا پلاتی‌فیلا با زیرگونه كوكازیكا) است كه در جنگل‌های شمال ایران می‌روید و با گونه‌های اروپایی خود (تیلیا سیلوستریس و تیلیا پلاتی‌فیلا) اندكی تفاوت دارد. مشخصات این درخت بدین شرح می‌باشد: نمدار درختی است بلند با ارتفاع 15 تا 35 متر، دارای دندانه‌های بزرگ اره‌ای، تخم‌مرغی، در قاعده مقطع و مورب، نوكدار، در سطح پشتی كمرنگ، در كنار رگبرگ‌‌ها كركدار، گل‌ها سفید یا تقریباً زردفام، معطر، مجتمع در گرزن‌های با 3 تا 8 گل، واقع بر براكته‌های طویل (1-2×5-9 سانتیمتر) و غشایی، به رنگ سفید و متمایل به زرد، پرچم‌ها متعدد (40-30)، با میله‌های طویل‌تر از جام، تخمدان تركینه‌پوش یا فاقد جام، میوه گلابی شكل و پوشیده از كرك. موسم گل‌دهی در اردیبهشت ماه می‌باشد. مناطق انتشارات شامل: جنگل‌های كدوم و رستم‌آباد و سفیدرود، در گیلان جنگل‌های كوهستانی بین كلاردشت و عباس‌آباد، بین تنكابن و چورته، آستارا، مینودشت، ارسباران، دره چالوس، دره تالار بین عباس‌آباد و قائم‌شهر، پل زنگوله، كجور، جنگل گلستان بین گنبد و مینودشت می‌باشد.ب- ثابتی (13461373): نمودار را با نام علمی تیلیا بگونیفولیا معرفی می‌كند. نمودار درختی است بزرگ و به ارتفاع 20 متر می‌رسد. دارای تاج كروی و گرد است.پوست تنه صاف و به رنگ خاكستری تیره و بر روی آن فرورفتگی‌های كوچكی مشابه جای ساچمه دیده می‌شود. گل‌های زرد و معط ر آن در اواخر خردادماه شكفته می‌شود. پایك این گل‌ها با برگه‌های فرعی بلند باریك و كشیده‌ای همراه می‌باشد كه با رنگ سبز مغزپسته‌ای روشن خود كاملاً مشخص است. برگ‌های قطبی شكل، كمی نامتقارن، دندانه‌دار و نوك تیز و غشایی است و به مصرف خوراك دام می‌رسد و گل‌های آن مورد استفاده زنبور عسل قرار می‌گیرد. این درخت بومی جنگل‌های شمال ایران است و از ارسباران و آستارا تا مینودشت پراكنده است و از جنگل‌های جلگه‌ای دریای خزر تا ارتفاعات زیاد بالا می‌رود. 1-2-6 اسامی علمی ـ محلی و خارجی نمداراسامی محلی و بومی نمدار در جنگل‌های خزر از این قرار است: نمدار، نرمدار (در نور، مازندران و گرگان)، گاو كهل (در رودسر، رامسر و شهسوار)، كپ، كف و كف (در رودسر، دیلمان و لاهیجان)، پالاد، پالاس (در منجیل)، كاه، كدر و كدار (در طوالش)، كیو (در آستارا)، خپر (در كلارآباد و كجور) (ثابتی، 1346).اسامی خارجی نمدار با نام علمی Tilia Platyphyllos به صورت زیر می‌باشد: (زرگری، 1368؛ نیلوفری، 1364؛ ثابتی، 1346).نام‌های انگلیسی: Lime-tree, Linden, Teil tree, Basswood, Female – Lime, Large a Larges Feuillesنام آمریكایی: Lindenنام ایتالیایی: Tiglio Femminaنام بریتانیایی: Limeنام‌های آلمانی: Linde, Lindenbaum, Sommer Lindeنام‌های فرانسوی: Tilleul, Tillot, Tilleul de Hollande, T.a grandes feuilles, Tilleul a larges feuillesنام‌های تركی: اخلامور، احلامورنام‌های عربی: زیرفون، زیزفونوجه تسمیه نام Basswood معمولاً از پوست لیفی و محكم و یا فیبرهای الیاف داخلی نمدار گرفته شده است (Harra and White, 1979; Grohol, 2005). 1-2-7 گونه‌های مختلف جنس Tilia در جهان: تیره نمدار دارای 50-41 جنس و حدود 400 گونه چوبی می‌باشد كه 40-30 گونه مربوط به جنس نمدار می‌باشد و پیدایش آن نیز به دوره كرتاسه نسبت داده می‌شود (رمضان‌پور كامی، 1376؛ Maurer and Tabel, 1995؛ قهرمان، 1372؛ Huntly and Birks, 1983).از جمله گونه‌های مهم جنس نمدار می‌توان به موارد زیر اشاره كرد: (Krussmann, 1978)Tilia american T. euchlora T. chinesisT. cordata T. dasystyla T. prtiolarisT. platyphyllos T. tomentosa T. argenteaT. japonica T. korean T. eueopea 1-3 انتشار جغرافیایی نمدار در جهانمحدوده پراكنش جهانی این گیاه در شمال شرقی و جنوب ایالات متحده تا مكزیك، جنوب آسیا تا مركز چین ژاپن می‌باشد (Surber, 1951; Forest service, 1974; Polyakov et al., 1988; Maurer, 1995; Hynek, 1996).همچنین در مناطق معتدله نیمكره شمالی و مناطق گرمسیری 45-40 گونه نمدار وجود دارد كه تنها 5-4 گونه آن شامل: T. dasystyla, T. cordata, T. platyphyllos, T. tomentosa در اروپا یافت می‌شود (Trepp, 1947; Tomialojc, 1991; Savill, 1992; Maurer, 1995).در اروپا گونه T. cordata بومی بخش‌های شمالی دور انگستان، شمال اسپانیا تا نروژ و به طرف شرق تا اورال می‌باشد. همچنین این گونه در پرتقال، ایرلند، بلژیك، ایتالیا، یونان و بسیاری از مناطق دیگر یافت می‌شود. T. platyphyllos در شمال اروپا كمیاب است، اما در مناطق كوهستانی مركز و شرق اروپا معمولاً به تعداد بیشتری وجود دارد. كلاً T. platyphyllos در بخش‌های جنوبی پر اكنش T. cordata از مكانی در جنوب سوئد تا مركز اسپانیا، شمال یونان و جنوب ایتالیا به سمت شرق تا لهستان و شرق اكراین پراكنده می‌باشد (Bialobok, 1991; Pigott, 1991; Baumanis et al., 1996; Blada, 1998; Prakazin et al.,1998; Wicksell and Christensen, 1998; Andonoski, 1974; Pigott and Huntley, 1981; Pigott, —-; Schmidt et al., 1986; Chalupa, 1990; Endtman, 1990, Pochberger, 1967; Pigott, 1969) ادامه خواندن مقاله در مورد لزوم اهميت، حفظ و احياي جنگل‌ها و منابع طبيعي

نوشته مقاله در مورد لزوم اهميت، حفظ و احياي جنگل‌ها و منابع طبيعي اولین بار در دانلود رایگان پدیدار شد.


Viewing all articles
Browse latest Browse all 46175

Trending Articles